Η Σπάρτη δεν είναι αυτό που νομίζεις

Με Ιστορία τόσο βαριά που πέφτει και την πλακώνει, η Σπάρτη των ημερών μας μπορεί να μην αντανακλά ένδοξα μεγαλεία με τον τρόπο που το κάνει, ας πούμε, η Αθήνα. Λογικό κι επόμενο, αν σκεφτείς ότι η πολυθρύλητη κληρονομιά της δεν αποτυπώθηκε έτσι κι αλλιώς ποτέ σε ναούς και κτίρια. Δεν χρειάζονται, άλλωστε, χειροπιαστές εικόνες οι θρύλοι για να επιβιώσουν. Ζουν μέσα από τις αφηγήσεις τους.

Κάπως έτσι, η σημερινή πρωτεύουσα της Λακωνίας μπορεί να μην συγκαταλέγεται στη λίστα με τους δημοφιλείς προορισμούς για το city break το επιούσιο, είναι όμως μια ολοζώντανη πόλη 16.000 κατοίκων που αξίζει μια στάση στον δρόμο για τον Μυστρά, τη Μονεμβασιά, τη Μάνη ή τα χωριουδάκια του Ταΰγετου που υψώνεται επιβλητικός από πάνω της.

Μεγάλες, ηλιόλουστες πλατείες, δεντροφυτεμένοι δρόμοι και νοσταλγικά νεοκλασικά που ξεφυτρώνουν ανάμεσα στις πολυκατοικίες φτιάχνουν το παζλ μιας πόλης που χαίρεσαι να την περπατάς και να την ανακαλύπτεις. Οι βόλτες ξεκινούν από την λεωφόρο Παλαιολόγου, τον κεντρικό δρόμο με τους φοίνικες που φυτεύτηκαν το 1930, εδώ όπου συγκεντρώνονται τα περισσότερα νεοκλασικά κτίρια της πόλης. Σειρά έχει η κεντρική πλατεία, με το επιβλητικό νεοκλασικό Δημαρχείο, και η οδός Λυκούργου με το εξίσου εντυπωσιακό Δικαστικό Μέγαρο.

Έχει και αρχαία, πάμε μια βόλτα;

Είπαμε στην αρχή ότι το μεγαλείο αυτής της πόλης δεν αποτυπώθηκε ποτέ σε ναούς και εντυπωσιακά κτίρια… και αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Ωστόσο, οι αρχαιολάτρες ανάμεσά μας θα επισκεφτούν σίγουρα την αρχαία Ακρόπολη, όπου βρισκόταν από τον 6ο αιώνα π.Χ. ο Ναός της Χαλκιοίκου Αθηνάς. Σήμερα στην Ακρόπολη σώζονται τμήματα του ρωμαϊκού θεάτρου, που ήταν κάποτε ένα από τα μεγαλύτερα του αρχαίου κόσμου, και ένα κυκλικό οικοδόμημα που… δεν ξέρουμε ακόμα τι ήταν. Κάποιοι λένε πως μπορεί να είναι η αρχαία Σκιάς, στην οποία πραγματοποιούνταν οι συγκεντρώσεις του λαού, και κάποιοι άλλοι πως είναι το Γάσηπτον, το ιερό της Γης.

Πέρα από την Ακρόπολη, μια επίσκεψη έστω και μόνο για την ατμόσφαιρα και την θέα τους αξίζουν το χτισμένο στην όχθη του Ευρώτα Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, που ήταν ο σημαντικότερος ναός των ρωμαϊκών χρόνων, και το Μενελάιο, στην κορυφή του προφήτη Ηλία 5 χιλιόμετρα έξω από την πόλη, ιερό αφιερωμένο στον Μενέλαο και την Ωραία Ελένη οι οποίοι λατρεύονταν σχεδόν σαν θεοί από τους αρχαίους Σπαρτιάτες.

Τέλος, ιδιαίτερη περίπτωση αρχαιολογικού χώρου είναι και το Λεωνιδαίο, το μόνο από τα κτίσματα της Αρχαίας Αγοράς της Σπάρτης που επιβιώνει μέχρι σήμερα. Τι είναι θα ρωτήσεις τώρα, και επίσημη απάντηση πάλι δεν έχουμε. Ο Παυσανίας, μπαμπάκας όλων των ταξιδιωτικών συντακτών της ανθρωπότητας, πάντα ενθουσιώδης αλλά όχι πάντα αξιόπιστος, λέει πως εδώ μεταφέρθηκαν από τις Θερμοπύλες τα κόκαλα του Λεωνίδα. Οι περισσότεροι αρχαιολόγοι σήμερα κλείνουν πιο πολύ προς την περίπτωση να ήταν κενοτάφιο. Και υπάρχει και μια μερίδα που υποστηρίζει ότι βασικά πρόκειται για τον ναό του Καρνείου Απόλλωνα, καμία σχέση με τον Λεωνίδα, το άγαλμα του οποίου έχει πάντως στηθεί περήφανο μπροστά του ως σύμβολο της πόλης.

Και τι άλλο έχει να κάνουμε εδώ;

Πρώτο και καλύτερο, το Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα από τα παλαιότερα της Ελλάδας, στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό νεοκλασικό και φιλοξενεί λίγα αλλά ενδιαφέροντα ευρήματα από τις ανασκαφές στο ναό της Χαλκιοίκου Αθηνά και το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, τμήματα του ναού του Απόλλωνα των Αμυκλών, ρωμαϊκά ψηφιδωτά και περίτεχνα αγάλματα.

Δυο βήματα από το Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα ακόμα από τα πολλά εντυπωσιακά νεοκλασικά της πόλης στεγάζει την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη, στην οποία φιλοξενούνται ελαιογραφίες ευρωπαίων ζωγράφων από τον 16ο έως τις αρχές του 20ου αιώνα. Αποτελεί παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, συλλογές της οποίας ταξιδεύουν συχνά ως εδώ και παρουσιάζονται σε περιοδικές εκθέσεις.

Το καλύτερο το κρατήσαμε για το τέλος: Σε ένα από τα πιο πρωτότυπα, διαδραστικά μουσεία που έχουμε στην Ελλάδα, το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού θα μάθεις όλα όσα δεν ήξερες ότι ήθελες να μάθεις για τη σχέση μας με την ελιά και το λάδι, τα ελαιοτριβεία και τον ρόλο τους… στα πάντα, από τη διατροφή μέχρι την ποίηση. Στα εκθέματά του συγκαταλέγονται από απολιθωμένα φύλλα ελιάς 50.000 χρόνων μέχρι βυζαντινά ελαιοτριβεία και σύγχρονες μηχανές που λειτουργούν κανονικότατα.

Πού θα φάμε;

Φοβερά και τρομερά μεζεδάκια συνοδεία τσίπουρου στο Τσιπουράδικο το ’50 (στα οπωσδήποτε τα ρολάκια μελιτζάνας γεμιστά με τυρί, το χοιρινό με γιαούρτι και καπνιστό Μετσοβόνε και βέβαια το ντόπιο σύγκλινο) με τον λογαριασμό να κυμαίνεται στα 15€ το άτομο. Σούπερ μαγειρευτά και λίγες και καλές πειραγμένες συνταγές στο Εν Χατίπι –το μενού αλλάζει καθημερινά, αλλά αν τα πετύχεις να δοκιμάσεις τις γαρίδες γιουβέτσι, τα κεφτεδάκια φούρνου με σάλτσα, τα μαμαδίσια γιουβαρλάκια αυγολέμονο και το κοκκινιστό μοσχαράκι. Κι εδώ ο λογαριασμός με κρασί πολύ δύσκολα θα ξεπεράσει τα 15€ το άτομο.

Και πού θα μείνουμε;

Συμπαθέστατα διαμερίσματα θα βρεις στο κέντρο της Σπάρτης, όπως το The Orange Cactus (67€ ανά διανυκτέρευση για έως και 4 άτομα) το Z5 Sky Sparta Apartment (59€ ανά διανυκτέρευση για δύο άτομα) και το Maria’s apartments (55€ ανά διανυκτέρευση για δύο άτομα).