Όσα πρέπει να ξέρετε για τις γλυκαντικές ουσίες

Ζαχαρίνη, ασπαρτάμη και… άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη. Τι αναφέρουν οι έρευνες για την ασφάλειά τους;
Όσα πρέπει να ξέρετε για τις γλυκαντικές ουσίες
Τεχνητά γλυκαντικά και όρεξη

Τα γλυκαντικά έχουν κατηγορηθεί πώς αυξάνουν την όρεξη και άρα την προσθήκη κιλών, αλλά και πως μπερδεύουν τον εγκέφαλο με την γλυκιά τους γεύση κάνοντας τον να «θέλει» περισσότερες θερμίδες. (1, 2)

Επίσης, κάποιοι επιστήμονες αναφέρουν ότι ενδεχομένως χρειάζεται να καταναλώσουμε μεγαλύτερες ποσότητες τροφών με γλυκαντικές ουσίες για να νιώσουμε χορτασμένοι, συγκριτικά με το αν καταναλώναμε τις αντίστοιχες με ζάχαρη. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, η κατανάλωση γλυκαντικών φαίνεται να αυξάνει την ανάγκη για κατανάλωση τροφών με ζάχαρη.

Αν και αυτές οι θεωρίες είναι εύλογες, πολλές πρόσφατες μελέτες (1, 2, 3, 4, 5) δεν συμφωνούν με την ιδέα ότι τα τεχνητά γλυκαντικά αυξάνουν την όρεξη ή την πρόσληψη θερμίδων.   

Για την ακρίβεια, αρκετές μελέτες έδειξαν (1, 2, 3) ότι όσοι συμμετείχαν είχαν λιγότερη όρεξη για να καταναλώσουν θερμίδες όταν αντικατέστησαν τις τροφές και τα ροφήματα με ζάχαρη με τα αντίστοιχες τροφές με γλυκαντικά (1, 2)

Συμπέρασμα: Οι πιο πρόσφατες έρευνες αναφέρουν ότι η αντικατάσταση ζαχαρούχων τροφών με γλυκαντικά μπορεί να μειώσει την όρεξη και την κατανάλωση θερμίδων.

Τεχνητά γλυκαντικά και βάρος

Όσον αφορά τον έλεγχο του βάρους κάποιες μελέτες παρατήρησης (μελέτες που συγκρίνουν το επίπεδο έκθεσης ή τα πιθανά αποτελέσµατα ανάµεσα σε οµάδες πληθυσµού ) αναφέρουν συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ροφημάτων με γλυκαντικά και παχυσαρκίας.  

Όμως, οι μέχρι στιγμής τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες, δηλαδή «χρυσό πρότυπο» της πειραµατικής έρευνας, αναφέρουν ότι τα τεχνητά γλυκαντικά μπορούν να μειώσουν το σωματικό βάρος, το λίπος και την περιφέρεια μέσης (1, 2). Μάλιστα δείχνουν ότι η αντικατάσταση των ζαχαρούχων αναψυκτικών με τις χωρίς ζάχαρη εναλλακτικές τους μπορεί να μειώσει τον δείκτη μάζας σώματος από 1,3 μέχρι 1,7 βαθμούς. (1, 2

Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι καταναλώνετε αναψυκτικά με γλυκαντικά δε σημαίνει πως θα χάσετε βάρος αν η υπόλοιπη διατροφή σας περιλαμβάνει μεγάλες μερίδες ή επιπλέον γλυκά. Αν πάλι τα αναψυκτικά με γλυκαντικά αυξάνουν την όρεξή σας για γλυκό, τότε το νερό με ανθρακικό ή λεμόνι είναι η ιδανική επιλογή. 

Συμπέρασμα: Η αντικατάσταση των ζαχαρούχων τροφών και ροφημάτων με τα αντίστοιχα με γλυκαντικές ουσίες μπορεί να βοηθήσει κάποιους ανθρώπους να χάσουν βάρος.

Τεχνητά γλυκαντικά και διαβήτης

Οι διαβητικοί μπορούν να ωφεληθούν από τα γλυκαντικά, αφού προσφέρουν γλυκιά γεύση χωρίς αύξηση στις τιμές του ζαχάρου στο αίμα. (1, 2, 3)   Όμως σε κάποιες μελέτες η κατανάλωση ροφημάτων με γλυκαντικά φάνηκε να αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης διαβήτη κατά 6-121%. (1, 2, 3)  

Κάτι τέτοιο ακούγεται αντιφατικό, όμως αξίζει να αναφέρουμε πως όλες οι παραπάνω μελέτες είναι παρατήρησης, επομένως δεν αποδεικνύουν ότι τα γλυκαντικά προκαλούν διαβήτη, αλλά ότι οι άνθρωποι που έχουν την τάση να εμφανίσουν διαβήτη τύπου ΙΙ καταναλώνουν μεταξύ άλλων και αναψυκτικά με γλυκαντικά.

Από την άλλη πλευρά, πολλές ελεγχόμενες μελέτες αναφέρουν ότι τα γλυκαντικά δεν επηρεάζουν το σάκχαρο στο αίμα, ούτε τα επίπεδα ινσουλίνης (1, 2, 3, 4, 5),  ενώ μόνο μία, σε Ισπανίδες, βρήκε πως γυναίκες που κατανάλωναν ρόφημα με γλυκαντικά πριν από ρόφημα με ζάχαρη είχαν 14% υψηλότερο σάκχαρο στο αίμα και 20% περισσότερη ινσουλίνη σε σχέση με εκείνες που κατανάλωσαν νερό πριν το ζαχαρούχο ρόφημα. 

Οι συμμετέχοντες σε αυτήν την έρευνα δεν έπιναν συχνά ροφήματα με γλυκαντικά, γεγονός που εν μέρει δικαιολογεί τα αποτελέσματα. Επίσης, τα γλυκαντικά μπορεί να έχουν διαφορετικές επιπτώσεις στον κάθε οργανισμό με βάση τα γονίδια. Για παράδειγμα, οι έρευνες δείχνουν πως η αντικατάσταση των κανονικών ροφημάτων με ροφήματα γλυκαντικών είχε πιο δραστικά αποτελέσματα σε νέους της Ισπανίας κάτι που πιθανώς να συνδέεται με την παραπάνω ισπανική έρευνα σε Ισπανίδες. 

Εν κατακλείδι, αν και δεν είναι… ομόφωνα, τα μέχρι στιγμής επιστημονικά στοιχεία είναι υπέρ των τεχνητών γλυκαντικών στους διαβητικούς. Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να αξιολογηθούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις σε διαφορετικούς πληθυσμούς.

Συμπέρασμα: Τα γλυκαντικά μπορούν να βοηθήσουν διαβητικούς να μειώσουν τη ζάχαρη στη διατροφή τους, όμως χρειάζεται περισσότερη έρευνα για τις επιπτώσεις σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες.

Τεχνητά γλυκαντικά και εντερική υγεία

Τα βακτήρια που υπάρχουν στο έντερο παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία και η πιθανή διατάραξή τους συνδέεται με μπόλικα προβλήματα υγείας όπως αύξηση βάρους, κακός έλεγχος του ζαχάρου στο αίμα, μεταβολικό σύνδρομο και αδύναμο ανοσοποιητικό. Η λειτουργία των βακτηρίων αυτών, γνωστών και ως «εντερική χλωρίδα», διαφέρει από άτομο σε άτομο και επηρεάζεται από το τι καταναλώνουμε, μεταξύ άλλων και από τα γλυκαντικά.  

Σε πρόσφατη μελέτη, το γλυκαντικό ζαχαρίνη διατάραξε την ισορροπία των βακτηρίων σε 4 από τους επτά υγιείς συμμετέχοντες που δεν την κατανάλωναν συχνά. Οι ίδιοι τέσσερις είχαν επίσης χειρότερο έλεγχο του ζαχάρου στο αίμα μέσα σε πέντε ημέρες αφού την κατανάλωσαν.  Όταν τα βακτήρια αυτών των τεσσάρων μεταφέρθηκαν σε ποντίκια, αυτά επίσης παρουσίασαν κακό έλεγχο ζαχάρου. 

Αν και ενδιαφέρουσα, αυτή είναι η μοναδική μέχρι στιγμής έρευνα που δείχνει συμπτώματα ανισορροπίας της εντερικής χλωρίδας σε ανθρώπους και χρειάζεται να υπάρξουν περαιτέρω έρευνες προκειμένου να εξαχθούν «δυνατά» συμπεράσματα.

Τεχνητά γλυκαντικά και καρκίνος

Τη δεκαετία του 70, μελέτες σε ζώα έδειξαν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στην κύστη σε ποντίκια που κατανάλωσαν μεγάλες ποσότητες ζαχαρίνης και κυκλαμικού Νατρίου.  Ευτυχώς για τους ανθρώπους, ο μεταβολισμός της ζαχαρίνης είναι διαφορετικός. Έκτοτε περισσότερες από 30 μελέτες σε ανθρώπους δεν βρήκαν συσχέτιση μεταξύ γλυκαντικών και καρκίνου. (1, 2, 3

Σε μια από αυτές, μελετήθηκαν 90.000 άτομα για 13 χρόνια και αναλύθηκε η κατανάλωση γλυκαντικών σε αυτούς. Αφού λήφθηκαν υπόψη και άλλοι παράγοντες, οι ερευνητές δεν βρήκαν συσχέτιση μεταξύ γλυκαντικών και εμφάνισης καρκίνου.  Σε μια πιο πρόσφατη έρευνα η οποία ανάλυσε έρευνες των τελευταίων 11 χρόνων επίσης δεν φάνηκε να υπάρχει συσχέτιση.

Σύμφωνα μάλιστα με τις ρυθμιστικές αρχές της Ευρώπης και των ΗΠΑ η κατανάλωση γλυκαντικών στις προτεινόμενες δοσολογίες (δείτε τις εδώ) δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. (1, 2)  

Μοναδική εξαίρεση το κυκλαμικό νάτριο, το οποίο είχε απαγορευτεί το 1970 και παραμένει απαγορευμένο στις ΗΠΑ έκτοτε.

Συμπέρασμα: Τα τεχνητά γλυκαντικά δεν αυξάνουν το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου σε ανθρώπους.

Ασπαρτάμη, κατάθλιψη και πονοκέφαλοι

Κάποια τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να προκαλέσουν ανεπιθύμητα συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, κατάθλιψη και κρίσεις, σε κάποιους ανθρώπους. Αν και οι περισσότερες έρευνες δεν βρίσκουν συσχέτιση μεταξύ ασπαρτάμης και πονοκεφάλων, δύο αναφέρουν ότι κάποια άτομα είναι πιο ευαίσθητα από άλλα. (1, 2, 3, 4, 5)

Αυτή η μεταβλητότητα ανά άτομο μπορεί να αφορά και την επίδραση της ασπαρτάμης στην κατάθλιψη. Για παράδειγμα, άτομα που έχουν διαταραχές διάθεσης μπορεί να έχουν συμπτώματα κατάθλιψης αν καταναλώσουν ασπαρτάμη

Συμπέρασμα: Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι μάλλον απίθανο να προκαλέσουν πονοκέφαλο ή κατάθλιψη στον περισσότερο κόσμο, παρ’ όλα αυτά κάποια άτομα μπορεί να είναι πιο ευαισθητα σε αυτά από άλλα.

Πόσο ασφαλή είναι τελικά;

Σε γενικές γραμμές τα γλυκαντικά θεωρούνται ασφαλή προς κατανάλωση. Έχουν ελεγχθεί από διεθνείς φορείς, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι είναι κατάλληλα για όλους. Για παράδειγμα η ασπαρτάμη περιέχει το αμινοξύ φαινυλαλανίνη, το οποίο δεν μεταβολίζεται από άτομα που πάσχουν από φανυλκετονουρία. Τα άτομα αυτά λοιπόν θα πρέπει να την αποφεύγουν. Επίσης, αρκετός κόσμος είναι αλλεργικός στην σουλφοναμίδη, η οποία περιέχεται στην ζαχαρίνη, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στην αναπνοή και διάρροια.

Αν πάλι θέλετε να τα αποφύγετε τις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, τότε μπορείτε να προτιμήσετε την φυσική στέβια, η οποία δεν έχει καμιά απολύτως παρενέργεια. Μάλιστα μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης, στη μείωση του ζαχάρου στους διαβητικούς και της LDL χοληστερόλης σε ποντίκια

Πηγή: Healthline.com

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v