Ντολμαδάκια: Μια ιστορία με άρωμα και γεύση Ελλάδας
Μια ιστορία για τα ντολμαδάκια, το εμβληματικό πιάτο –μεζέ της Σαρακοστής μας και όχι μόνο
Αρχαία Ελλάδα, κάπου στην Αθήνα περίπου τον 5ο αιώνα προ Χριστού. Η Ελπινίκη, σύζυγος περιώνυμου μέλους της αθηναϊκής κοινωνίας επιβλέπει στην εστία της οικείας της, την προετοιμασία του αγαπημένου εδέσματος του άνδρα της ως ‘’τράγημα’’ (μεζές στα αρχαία ελληνικά) για το συμπόσιο που θα ακολουθήσει το βράδυ. Πρόκειται για τα παραδοσιακά θρία, δηλαδή διάφορα κομμάτια κρέατος ή ξηρών φρούτων, λαχανικών και μυρωδικών τυλιγμένων με συκόφυλλα.
Λίγα χρόνια αργότερα, ο γιός της Ιππόλυτος, μέλος της μεγάλης και σπουδαίας ομάδας που έφτιαξε τον Παρθενώνα αποτυπώνει την σκηνή σε ένα από τα αετώματά του βάζοντας στην θέση της μητέρας του την Θεά Ήρα.
Δύο περίπου αιώνες μετά, το 335 προ Χριστού, ο Μέγας Αλέξανδρος μπαίνει στις Θήβες. Στο θριαμβικό συμπόσιο που του παραθέτουν οι στρατηγοί του σερβίρονται εκλεκτά εδέσματα. Απορημένος για το ‘’πόθεν έσχες ’’ τους, με την έννοια ότι επρόκειτο για μία φτωχή επαρχία, μπαίνει ο ίδιος στην κουζίνα να διαπιστώσει την πηγή αυτής της νοστιμιάς. Εκεί ανακαλύπτει τα σημερινά ντολμαδάκια που οι μάγειρες τύλιγαν πλέον με αμπελόφυλλα.
Συνεχίζει την πορεία του ανατολικά και μαζί με όλη τη σοφία και τη γνώση που διαδίδει στους τόπους τους οποίους κατακτά, διαδίδει και τα μυστικά της αρχαίας ελληνικής κουζίνας και διατροφής, αυτήν την ευφυή και βιώσιμη χρήση των καρπών της γης και της φύσης με σκοπό την θρέψη και απόλαυσή μας. Μαζί τους και τα θρία!
Εδώ πρέπει να πούμε ότι λέγεται επίσης, πως πολύ πριν τον Μέγα Αλέξανδρο, τα θρία εισήγαγαν στα παράλια της Μικράς Ασίας και του Βασίλειου του Πόντου οι Αρχαίοι Έλληνες που αποίκησαν αυτές τις περιοχές κατά την διάρκεια του Α’ και Β’ Αποικισμού αντίστοιχα. Και αυτό λογικό είναι –μπορεί να συνέβησαν και τα δύο.
Το σίγουρο είναι πως τα ντολμαδάκια εξαπλώθηκαν σε πάρα πολλές ανατολικές περιοχές, από την Αρμενία ως την Ινδία, από τα αρχαία ακόμη χρόνια και υπάρχει και σήμερα σε διαφορετικές εκδοχές και με διαφορετικά ονόματα σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, τα παράλια του Εύξεινου Πόντου και το μεγαλύτερο κομμάτι της Ασίας.
Όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι ήρθαν στην περιοχή αγάπησαν κι αυτοί με τη σειρά τους τα τυλιχτά γεμιστά αμπελόφυλλα, τους έβαλαν μέσα κρέας –στο κρέας και στο βούτυρο βασιζόταν η κουζίνα των Οθωμανών - και τα ονόμασαν dolma,δηλαδή ντολμάδες, από το ρήμα dolmak που σημαίνει ‘’γεμίζω’’.
Παράλληλα, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και του Πόντου- που έχουν πλέον εκχριστιανισθεί-δημιουργούν μία πιο αρχαιοπρεπή και χορτοφαγική εκδοχή του ντολμά, τα σημερινά ντολμαδάκια γιαλαντζί (γιαλαντζί κάτι ψεύτικο κατά τους Τούρκους-δηλαδή στην περίπτωση του ντολμά, ντολμάς χωρίς κρέας). Βάζουν μέσα το ρύζι που έχει εμφανισθεί εδώ και αιώνες στη διατροφή τους (μάλλον από την εποχή του Μέγα Αλέξανδρου που όπως μοιράστηκε με τους Ασιάτες τα θρία, έβαλε στην ελληνική διατροφή πολύτιμα συστατικά που ανακάλυψε στην Ασία και δη το ρύζι) αλλά και ελαιόλαδο και διάφορα μυρωδικά και κάνουν ένα πεντανόστιμο έδεσμα κατάλληλο και για νηστεία.
20ος αιώνας. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Κωνσταντινούπολης εκδιώκονται και ως πρόσφυγες έρχονται σταδιακά στην Ελλάδα. Μαζί τους φέρνουν τα ήθη και έθιμά τους, την κουλτούρα τους, τη μουσική τους και φυσικά την κουζίνα τους.
Δεν υπάρχει κυριακάτικο ή γιορτινό ή σαρακοστιανό τραπέζι χωρίς ντολμαδάκια ή σαρμάδες ή γιαπράκια ή…
Έτσι τα θρία έγιναν ντολμαδάκια και ξαναγύρισαν στην γη που εφηύρε τα εδέσματα από γεμιστά φύλλα.
1957. Ένας Έλληνας, ο Αντώνης Σουλιώτης ιδρύει στα Πολιτικά της Εύβοιας μία εταιρεία που παράγει ντολμαδάκια. Την ονομάζει Παλίρροια από το γνωστό φυσικό φαινόμενο που χαρακτηρίζει την περιοχή αυτή της Ευβοίας και μαζί με την γυναίκα του, την κυρία Νότα, δημιουργούν σιγά-σιγά τον μεγαλύτερο παραγωγό ντολμά σε όλο τον κόσμο. Πάνω από 1.600.000 ντολμαδάκια Παλίρροια τυλίγονται στο χέρι καθημερινά, όλα από εκλεκτά αμπελόφυλλα πρώιμης συγκομιδής, ρύζι πρώτης ποιότητας και φρέσκα μυρωδικά από ελληνικά μποστάνια.
Τροφή υψηλής διατροφικής αξίας, τα ντολμαδάκια Παλίρροια συνεχίζουν να στολίζουν τα νηστήσιμα και γιορτινά τραπέζια μας, τον ουζο- ή τσιπουρομεζέ μας μέσα ή έξω από το σπίτι δίνοντάς μας την μοναδική τους νοστιμιά με άρωμα και γεύση Ελλάδας!
