Υποχονδρίαση: Συμπτώματα και αντιμετώπιση της αρρωστοφοβίας

γράφει η Αγγελική Καραγιάννη, Ψυχολόγος

Κάθε άνθρωπος ενδεχομένως κάποια στιγμή στη ζωή του να ανησυχήσει για τη σωματική του υγεία και να παρακολουθεί το σώμα του επισταμένα. Αυτό που διαφοροποιεί την υποχονδρίαση είναι ο έντονος και επίμονος φόβος σοβαρής αρρώστιας που βασίζεται σε παρερμηνέια σωματικών ενδείξεων και λειτουργιών. Τείνει να εκτιμά οτι πρόκειται για πολύ σοβαρή και συνήθως μη ιάσιμη ασθένεια.

Οι φόβοι συνήθως αφορούν σε πραγματικές ασθένειες, όπως καρκίνος, AIDS, και τό άτομο παραδείγματος χάριν μπορεί να θεωρεί οτι ένας πονοκέφαλος είναι ένδειξη ανευρύσματος ενώ ο πόνος στο στήθος καρκίνος του πνεύμονα. Τα άτομα με υποχονδρίαση βρίσκουν τους φόβους τους απόλυτα λογικούς και υποφέρουν από άγχος και κατάθλιψη σε σχέση με τα συμπτώματα τους.

Επιπρόσθετα, τα άτομα με υποχονδρίαση, συχνά, αναπτύσσουν ρουτίνες γύρω από τη διατροφή και την υγεινή τους, όπως για παράδειγμα να παίρνουν βιταμίνες για την προλάβουν την έναρξη κρυολογήματος ή να πλένουν πολύ συχνά τα χέρια τους.

Ο υποχονδριακός ασθενής συχνά απεύθυνεται σε ιατρικούς φορείς για ιατρικές εξετάσεις ενώ ενημερώνεται απο το διαδίκτυο, βιβλία για την «υποτιθέμενη» παθησή του την οποία έχει διαγνώσει προτού φτάσει στο γιατρό. Όταν οι ιατρικές εξετάσεις δεν φανερώσουν ύπαρξη οργανικού προβλήματος πιθανά να αλλάξει συμπτώματα ή γιατρό.

Στην περίπτωση που θα δεχτεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων, θα εφησυχαστεί για ένα χρονικό διάστημα και έπειτα τη στιγμή που θα παρατηρήσει εκ νέου κάποια αλλαγή στις σωματικές του λειτουργίες θα αρχίσει και πάλι να αμφιβάλλει για την κατάσταση της υγείας του, θα αρχίσει να ανησυχεί εκ νέου και θα οδηγηθεί, τις περισσότερες φορές, σε επανέλεγχο της ιατρικής του κατάστασης. Σημειώνεται οτι ο «παράλογος» φόβος εμμένει, ωστόσο, δεν οργανώνεται ποτέ με τη μορφή παραληρήματος.

Οι προσωπικές και οικογενειακές σχέσεις των ατόμων πλήττονται καθώς επιμένει να στρέφεται η προσοχή όλων γύρω απο τα θέματα υγείας του. Επιπλέον, όντας απορροφημένοι από την κατάσταση της υγείας τους συχνά μπορεί να δυσκολεύονται να ανταποκριθούν και στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις.

Η υποχονδρίαση μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά εμφανίζεται συχνότερα στη νεαρή ενήλικη ζωή με ίδια συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες. Άτομα με υπερπροστατευτικές μητέρες εμφανίζουν πιο συχνά υποχονδρίαση όπως επίσης και ασθενείς με ιστορικό σωματικής/ σεξουαλική κακοποίησης στην παιδική ηλικία. Εξελικτικός παράγοντας που προδιαθέτει την εμφάνιση της υποχονδρίασης είναι και η εμφάνιση μιας πραγματικής πάθησης στο ίδιο κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία ή σε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας.

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, η αιτιολογία της υποχονδρίας είναι σύνθετη. Η ίδια κλινική εικόνα μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικά αίτια, με διαφορετικούς ψυχικούς μηχανισμούς. Σε κάποιες περιπτώσεις, η υποχονδρία αποτελεί μια προσωρινή κατάσταση που εμφανίζεται σε κρίσιμα στάδια της ζωής του ατόμου, ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις αφορά σε διεργασίες που διαρκούν χρόνια, έχουν συμπαγή και παγιωμένο χαρακτήρα και ομοιάζουν στην ψύχωση.

Για την υποχονδρίαση προτείνεται και ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ενδείκνυται και ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας με κάποιου είδους φαρμακευτική αγωγή.