Φθινοπωρινή μελαγχολία: Γιατί συμβαίνει και πώς να την διαχειριστείς
Όχι, δεν είναι ιδέα σου: Το φθινόπωρο όντως επηρεάζει τη διάθεση. Μάθε γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορείς να διαχειριστείς τη μελαγχολία της εποχής.

Όχι, δεν είναι ιδέα σου: Το φθινόπωρο όντως επηρεάζει τη διάθεση. Μάθε γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορείς να διαχειριστείς τη μελαγχολία της εποχής.
Οι μέρες μικραίνουν, οι θερμοκρασίες πέφτουν και κάπου ανάμεσα στα γκρίζα σύννεφα και τις υποχρεώσεις που επιστρέφουν, νιώθεις κι εσύ τη διάθεσή σου να χτυπά το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο. Δεν είσαι μόνος/η. Η φθινοπωρινή μελαγχολία, γνωστή και ως εποχική συναισθηματική διαταραχή, είναι κάτι που βιώνει ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων κάθε χρόνο. Τα καλά νέα; Υπάρχουν τρόποι να τη διαχειριστείς, και μάλιστα αποτελεσματικά.
Όταν το φως λιγοστεύει, ο εγκέφαλος παράγει λιγότερη σεροτονίνη –τη λεγόμενη «ορμόνη της ευτυχίας»– και περισσότερη μελατονίνη, που ρυθμίζει τον ύπνο. Αυτή η αλλαγή μπορεί να επηρεάσει τον κιρκαδικό ρυθμό, δηλαδή το εσωτερικό μας ρολόι, προκαλώντας υπνηλία, έλλειψη ενέργειας και πεσμένη διάθεση.
Πέρα από τη βιολογία, το φθινόπωρο είναι και εποχή μετάβασης: Το καλοκαίρι τελειώνει, η ρουτίνα επιστρέφει, και μαζί της οι απαιτήσεις της δουλειάς, των σπουδών, της καθημερινότητας. Όλο αυτό το μείγμα δημιουργεί ένα συναισθηματικό «hangover» που κάνει πολλούς να νιώθουν πως η ευφορία των διακοπών εξατμίζεται πιο γρήγορα απ’ όσο θα ήθελαν. Δεν είναι κάτι παθολογικό: Είναι μια φυσική, ανθρώπινη αντίδραση στην αλλαγή ρυθμού και φωτός.
Αν παρατηρείς ότι ξυπνάς πιο δύσκολα το πρωί, έχεις λιγότερη όρεξη για κοινωνικές δραστηριότητες, προτιμάς comfort φαγητά και υδατάνθρακες, ή γενικά νιώθεις κουρασμένος/η και χωρίς κίνητρο, είναι πολύ πιθανό να περνάς μια ήπια μορφή φθινοπωρινής μελαγχολίας. Δεν σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά, απλά ο οργανισμός σου προσπαθεί να προσαρμοστεί.
Το βασικό είναι να μην αφήσεις αυτή τη φάση να σε ρίξει. Μπορεί να κρατήσει λίγες μέρες ή εβδομάδες, αλλά με μερικές μικρές συνήθειες μπορείς να τη μετατρέψεις σε εποχή φροντίδας και ανανέωσης.
Η έκθεση στο φυσικό φως είναι το πιο αποτελεσματικό «αντικαταθλιπτικό» της εποχής. Βγες για έναν περίπατο το πρωί ή στο μεσημεριανό διάλειμμα, ακόμα κι αν έχει συννεφιά. Αν περνάς πολλές ώρες σε εσωτερικό χώρο, κάτσε κοντά σε παράθυρο ή επένδυσε σε λάμπες φωτός ημέρας –υπάρχουν πια ειδικά φωτιστικά για αυτόν τον σκοπό.
Η άσκηση αυξάνει τη σεροτονίνη και τις ενδορφίνες, τις φυσικές ορμόνες της ευχαρίστησης. Δεν χρειάζεται να πηγαίνεις γυμναστήριο κάθε μέρα· ακόμα και 20 λεπτά περπάτημα, λίγο stretching ή ένα online μάθημα γιόγκα αρκούν για να νιώσεις τη διαφορά.
Ο ύπνος επηρεάζεται έντονα από την εποχική αλλαγή. Φρόντισε να κοιμάσαι και να ξυπνάς περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα, απόφυγε τις οθόνες πριν τον ύπνο και φτιάξε μια μικρή τελετουργία χαλάρωσης: Ένα κερί, ένα βιβλίο, λίγη μουσική, μια ζεστή κουβέρτα. Ο εγκέφαλος λατρεύει τη συνέπεια.
Η διατροφή μπορεί να βοηθήσει περισσότερο απ’ όσο νομίζεις. Προτίμησε τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά, μαγνήσιο και βιταμίνες Β, όπως ψάρια, ξηρούς καρπούς, αυγά και πράσινα λαχανικά. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες (βρώμη, καστανό ρύζι, γλυκοπατάτες) επίσης σταθεροποιούν τα επίπεδα σακχάρου και σου δίνουν ενέργεια. Και φυσικά, μην ξεχνάς το νερό: Η αφυδάτωση επηρεάζει και τη διάθεση.
Η απομόνωση είναι το λίπασμα της μελαγχολίας. Κανόνισε μια βόλτα με φίλους, ένα σινεμά, μια επίσκεψη στους γονείς, ή απλώς τηλεφώνησε σε κάποιον που θέλεις να ακούσεις. Ακόμα και οι μικρές κοινωνικές επαφές έχουν τεράστια επίδραση στην ψυχολογία.
Το φθινόπωρο είναι ευκαιρία για restart. Οργάνωσε το σπίτι σου, ξεκίνα κάτι δημιουργικό, φτιάξε λίστες με στόχους που θέλεις να πετύχεις. Επινόησε μικρές καθημερινές χαρές: Ένα ζεστό ρόφημα το απόγευμα, μια βόλτα σε πάρκο, μια Κυριακή με μακαρονάδες και σειρές. Αυτές οι μικρές στιγμές είναι το αντίδοτο στη μουντάδα.
Αν η μελαγχολία επιμένει για εβδομάδες, επηρεάζει τον ύπνο, την όρεξη ή τη λειτουργικότητά σου, ίσως πρόκειται για κάτι βαθύτερο, όπως η εποχική συναισθηματική διαταραχή (Seasonal Affective Disorder – SAD). Είναι μια αναγνωρισμένη μορφή κατάθλιψης που εμφανίζεται κυρίως το φθινόπωρο και τον χειμώνα, και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με ψυχοθεραπεία, φωτοθεραπεία ή, σε κάποιες περιπτώσεις, φαρμακευτική αγωγή.
Το σημαντικό είναι να θυμάσαι ότι δεν πρόκειται για αδυναμία, αλλά για βιολογική και ψυχολογική αντίδραση στις αλλαγές του περιβάλλοντος. Το να ζητήσεις βοήθεια δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά σημάδι ωριμότητας και αυτοφροντίδας.
Το φθινόπωρο δεν είναι μόνο μουντό. Είναι εποχή ηρεμίας, περισυλλογής και επαναπροσδιορισμού. Είναι οι βόλτες με ζακετάκι, τα απογεύματα με τη βροχή να χτυπάει το τζάμι, η μυρωδιά του καφέ που ζεσταίνει τα χέρια σου. Αν το δεις έτσι, μπορεί να γίνει η πιο γαλήνια, ανθρώπινη εποχή του χρόνου, εκείνη που σε φέρνει πιο κοντά στον εαυτό σου.