Μύθοι και αλήθειες για το αυχενικό σύνδρομο
Πώς προκύπτει το «αυχενικό σύνδρομο», ποιες παρανοήσεις υπάρχουν και πώς το αντιμετωπίζουμε;
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Ταλαιπωρείστε από πόνους στον αυχένα; Τότε κατά πάσα πιθανότητα πάσχετε από το λεγόμενο «αυχενικό σύνδρομο». Σε αντίθεση με το τι μπορεί να πιστεύετε όμως, δεν πρόκειται για πόνο που θα σας ακολουθεί σε όλη σας τη ζωή, αλλά για μια συχνά επίπονη μεν, αντιμετωπίσιμη δε κατάσταση.
Οι παρεξηγήσεις και οι.. ταμπέλες
Τι είναι λοιπόν αυτό το περίφημο «αυχενικό σύνδρομο» και πώς εκφράζεται στον ασθενή; «Το ‘αυχενικό σύνδρομο’ είναι ένας περιγραφικός όρος, όχι ιατρικός. Πολλές φορές μάλιστα γίνεται κατάχρηση του όρου και κάθε πόνος στον αυχένα παίρνει την ταμπέλα ‘αυχενικό σύνδρομο’. Όμως η κάθε ενόχληση στον αυχένα έχει χαρακτηριστικά που διαφέρουν από άτομο σε άτομο», αναφέρει ο κ. Κώστας Σακελλαρίου, Φυσικοθεραπευτής ειδικευμένος στο Manual Therapy.
Τα αίτια για το «αυχενικό σύνδρομο» μπορεί να είναι κακώσεις από πτώσεις, τροχαία ατυχήματα, μικροκαταπονήσεις που έχουν γίνει σε βάθος χρόνου, αθλητικοί τραυματισμοί, και ψυχοσωματικά αίτια που εκδηλώνονται με πόνο στη περιοχή.
Όσον αφορά τα συμπτώματα, κάποια από αυτά μπορεί είναι πόνος, μούδιασμα, καψίματα, μυϊκή αδυναμία, και αίσθηση βάρους ή κόπωσης, συχνά σε συνδυασμό. Μπορεί να υπάρχει επίσης περιορισμός της κίνησης του αυχένα (δεν μπορούμε να στρίψουμε το κεφάλι μας), πονοκέφαλος, προβλήματα στην κροταφογναθική άρθρωση, και προβλήματα που σχετίζονται με νευραλγίες συγκεκριμένων νεύρων στο πρόσωπο. Τα παραπάνω μπορεί να εμφανιστούν μεμονωμένα στον ασθενή ή σε συνδυασμό. Αξίζει να αναφέρουμε πως τα συμπτώματα είναι μεν κοινά, όμως υπάρχουν σημαντικές διαφορές που οφείλονται στο ότι ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαφορετικά τον πόνο, αλλά και στο ότι διαφορετικά αίτια μπορεί να δίνουν το ίδιο σύμπτωμα.
«Ο πόνος είναι μια υποκειμενική εμπειρία και είναι λάθος να ‘δημιουργούμε’ ανθρώπους με σύνδρομα. Είναι μια κακή πρακτική που υπάρχει για χρόνια και συνεχίζει μέχρι και σήμερα σε μεγάλο βαθμό. Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν πλήρως», προσθέτει ο κ. Σακελλαρίου, καυτηριάζοντας τις «ταμπέλες» που αποκτούν αρκετοί ασθενείς με πόνο στον αυχένα από γιατρούς του χώρου και οι οποίες – ψυχολογικά τουλάχιστον τους επιβαρύνουν μιας και τους ακολουθούν εφ’ όρου ζωής.
Η σημασία της σωστής κλινικής εξέτασης
Το κλειδί της επιτυχίας είναι η λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση. Τις περισσότερες φορές γίνονται λάθη στη διάγνωση γιατί ο γιατρός ή και ο φυσικοθεραπευτής κοιτάζουν απλά μια ακτινογραφία και κολλούν μια ταμπέλα σε διάγνωση που κάνει σε λίγα λεπτά. Κάτι τέτοιο περνάει πολλαπλά λανθασμένα μηνύματα στον πληθυσμό.
Για να γίνει σωστή διάγνωση, ο γιατρός σας θα πρέπει να σας πάρει πλήρες ιστορικό, με σκοπό να βρει ποιες κινήσεις αναπαράγουν ποιο σύμπτωμα. Παρομοίως και ο φυσικοθεραπευτής πρέπει να πάρει ιστορικό και να κάνει κλινική αξιολόγηση. Αυτή περιλαμβάνει κάποιες ειδικές τεχνικές, οι οποίες εστιάζουν στην ανοχή συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων, όπως οι μύες που βρίσκονται στην πρόσθια τραχηλική χώρα (εκεί που είναι ο λαιμός μας), αλλά και τη συμπεριφορά δομών όπως τα νεύρα που πηγαίνουν στα χέρια.
Ένας από τους πιο σημαντικούς μύες που ελέγχεται είναι ο πρόσθιος επιμήκης τραχηλικός, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο κινήσεων του αυχένα. Σε αρκετές περιπτώσεις αυχενικού συνδρόμου, ο μυς αυτός «χαλάει» το κινητικό του πρότυπο και δεν έχει την κατάλληλη αντοχή.
Τι μπορώ να κάνω όταν με πιάσει κρίση;
Μια γενική οδηγία, η οποία όμως είναι πολύ χρήσιμη, είναι να "κινείστε όσο περισσότερο γίνεται και όσο λιγότερο σας επιτρέπει ο πόνος", να μένετε δηλαδή ακίνητοι ή ξαπλωμένοι μόνο όταν ο πόνος σας απαγορεύει την κίνηση. Για παράδειγμα, σε μια οξεία φάση του αυχενικού συνδρόμου ενδεχομένως να πρέπει να είστε περισσότερο χρόνο μέσα στην ημέρα «ακίνητος», και να αποφεύγετε να προκαλείτε με τις κινήσεις σας πόνο. Ενδεχομένως σε αυτό το διάστημα να χρειαστεί να φορέσετε κολλάρο και να πάρετε κάποια φαρμακευτική αγωγή από τον γιατρό σας, συνήθως αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα.
«Ανάλογα με το πόσο ευερέθιστος είναι ο ασθενής, μπορεί να κάνει φυσικοθεραπεία, ακόμα και στην οξεία φάση, αρκεί να προηγηθεί κλινική εξέταση. Συχνά χρησιμοποιούνται τεχνικές όπως έλξη στον αυχένα, και κινητοποίηση νευρικού ιστού, μια τεχνική, η οποία με απλές κινήσεις στον αυχένα ή την ωμοπλάτη ή το χέρι βοηθά στην καλύτερη λειτουργικότητα του νευρικού ιστού και μειώνει τα συμπτώματα», επισημαίνει ο κ. Σακελλαρίου.
Ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης και την ευερεθιστότητα του ασθενή, οι πόνοι από το αυχενικό σύνδρομο κρατούν συνήθως δύο με τρεις ημέρες. Σε περιπτώσεις όμως με αυξημένη ευερεθιστότητα, η οξεία φάση μπορεί να παραταθεί, επομένως χρειάζεται οπωσδήποτε σωστή επικοινωνία με τον θεράποντα γιατρό για πιθανή αλλαγή του θεραπευτικού σχήματος.
Μπορώ να το αποφύγω;
Δυστυχώς, όχι. Η καλή επαφή με τη γυμναστική μπορεί, μεν, να μειώσει τις πιθανότητες να εμφανιστεί όμως δεν τις εξαφανίζει. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να κινείστε και να αποφεύγετε να διατηρείτε θέσεις και στάσεις όπως ο λεγόμενος «λαιμός της χελώνας», δηλαδή μεγάλη κύφωση στην πλάτη και προβολή του κεφαλιού μπροστά για πολλές ώρες. Ιδανική στάση για να κάθεστε δεν υπάρχει, υπάρχουν όμως στάσεις οι οποίες το επιβαρύνουν όταν διατηρούνται για πολύ ώρα.
Σε καμία περίπτωση πάντως, όπως αναφέρει ο κ. Σακελλαρίου, ένας πόνος στον αυχένα δεν θα πρέπει να μας αποθαρρύνει από τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η «πλήρης ακινησία» στο κρεβάτι που συχνά προτείνεται, η αποφυγή κινήσεων όπως το περπάτημα, οι καθημερινές δουλειές και οι δραστηριότητες και η εγκατάλειψη των αθλητικών δραστηριοτήτων που κάνατε πριν την κρίση είναι καταστροφικές τόσο για τη σωματική, όσο και για την ψυχολογική σας υγεία.
Ταλαιπωρείστε από πόνους στον αυχένα; Τότε κατά πάσα πιθανότητα πάσχετε από το λεγόμενο «αυχενικό σύνδρομο». Σε αντίθεση με το τι μπορεί να πιστεύετε όμως, δεν πρόκειται για πόνο που θα σας ακολουθεί σε όλη σας τη ζωή, αλλά για μια συχνά επίπονη μεν, αντιμετωπίσιμη δε κατάσταση.
Οι παρεξηγήσεις και οι.. ταμπέλεςΤι είναι λοιπόν αυτό το περίφημο «αυχενικό σύνδρομο» και πώς εκφράζεται στον ασθενή; «Το ‘αυχενικό σύνδρομο’ είναι ένας περιγραφικός όρος, όχι ιατρικός. Πολλές φορές μάλιστα γίνεται κατάχρηση του όρου και κάθε πόνος στον αυχένα παίρνει την ταμπέλα ‘αυχενικό σύνδρομο’. Όμως η κάθε ενόχληση στον αυχένα έχει χαρακτηριστικά που διαφέρουν από άτομο σε άτομο», αναφέρει ο κ. Κώστας Σακελλαρίου, Φυσικοθεραπευτής ειδικευμένος στο Manual Therapy.
Τα αίτια για το «αυχενικό σύνδρομο» μπορεί να είναι κακώσεις από πτώσεις, τροχαία ατυχήματα, μικροκαταπονήσεις που έχουν γίνει σε βάθος χρόνου, αθλητικοί τραυματισμοί, και ψυχοσωματικά αίτια που εκδηλώνονται με πόνο στη περιοχή.
Όσον αφορά τα συμπτώματα, κάποια από αυτά μπορεί είναι πόνος, μούδιασμα, καψίματα, μυϊκή αδυναμία, και αίσθηση βάρους ή κόπωσης, συχνά σε συνδυασμό. Μπορεί να υπάρχει επίσης περιορισμός της κίνησης του αυχένα (δεν μπορούμε να στρίψουμε το κεφάλι μας), πονοκέφαλος, προβλήματα στην κροταφογναθική άρθρωση, και προβλήματα που σχετίζονται με νευραλγίες συγκεκριμένων νεύρων στο πρόσωπο. Τα παραπάνω μπορεί να εμφανιστούν μεμονωμένα στον ασθενή ή σε συνδυασμό. Αξίζει να αναφέρουμε πως τα συμπτώματα είναι μεν κοινά, όμως υπάρχουν σημαντικές διαφορές που οφείλονται στο ότι ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαφορετικά τον πόνο, αλλά και στο ότι διαφορετικά αίτια μπορεί να δίνουν το ίδιο σύμπτωμα.
«Ο πόνος είναι μια υποκειμενική εμπειρία και είναι λάθος να ‘δημιουργούμε’ ανθρώπους με σύνδρομα. Είναι μια κακή πρακτική που υπάρχει για χρόνια και συνεχίζει μέχρι και σήμερα σε μεγάλο βαθμό. Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν πλήρως», προσθέτει ο κ. Σακελλαρίου, καυτηριάζοντας τις «ταμπέλες» που αποκτούν αρκετοί ασθενείς με πόνο στον αυχένα από γιατρούς του χώρου και οι οποίες – ψυχολογικά τουλάχιστον τους επιβαρύνουν μιας και τους ακολουθούν εφ’ όρου ζωής.
Η σημασία της σωστής κλινικής εξέτασης
Το κλειδί της επιτυχίας είναι η λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση. Τις περισσότερες φορές γίνονται λάθη στη διάγνωση γιατί ο γιατρός ή και ο φυσικοθεραπευτής κοιτάζουν απλά μια ακτινογραφία και κολλούν μια ταμπέλα σε διάγνωση που κάνει σε λίγα λεπτά. Κάτι τέτοιο περνάει πολλαπλά λανθασμένα μηνύματα στον πληθυσμό.
Για να γίνει σωστή διάγνωση, ο γιατρός σας θα πρέπει να σας πάρει πλήρες ιστορικό, με σκοπό να βρει ποιες κινήσεις αναπαράγουν ποιο σύμπτωμα. Παρομοίως και ο φυσικοθεραπευτής πρέπει να πάρει ιστορικό και να κάνει κλινική αξιολόγηση. Αυτή περιλαμβάνει κάποιες ειδικές τεχνικές, οι οποίες εστιάζουν στην ανοχή συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων, όπως οι μύες που βρίσκονται στην πρόσθια τραχηλική χώρα (εκεί που είναι ο λαιμός μας), αλλά και τη συμπεριφορά δομών όπως τα νεύρα που πηγαίνουν στα χέρια.
Ένας από τους πιο σημαντικούς μύες που ελέγχεται είναι ο πρόσθιος επιμήκης τραχηλικός, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο κινήσεων του αυχένα. Σε αρκετές περιπτώσεις αυχενικού συνδρόμου, ο μυς αυτός «χαλάει» το κινητικό του πρότυπο και δεν έχει την κατάλληλη αντοχή.
Τι μπορώ να κάνω όταν με πιάσει κρίση;
Μια γενική οδηγία, η οποία όμως είναι πολύ χρήσιμη, είναι να "κινείστε όσο περισσότερο γίνεται και όσο λιγότερο σας επιτρέπει ο πόνος", να μένετε δηλαδή ακίνητοι ή ξαπλωμένοι μόνο όταν ο πόνος σας απαγορεύει την κίνηση. Για παράδειγμα, σε μια οξεία φάση του αυχενικού συνδρόμου ενδεχομένως να πρέπει να είστε περισσότερο χρόνο μέσα στην ημέρα «ακίνητος», και να αποφεύγετε να προκαλείτε με τις κινήσεις σας πόνο. Ενδεχομένως σε αυτό το διάστημα να χρειαστεί να φορέσετε κολλάρο και να πάρετε κάποια φαρμακευτική αγωγή από τον γιατρό σας, συνήθως αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα.
«Ανάλογα με το πόσο ευερέθιστος είναι ο ασθενής, μπορεί να κάνει φυσικοθεραπεία, ακόμα και στην οξεία φάση, αρκεί να προηγηθεί κλινική εξέταση. Συχνά χρησιμοποιούνται τεχνικές όπως έλξη στον αυχένα, και κινητοποίηση νευρικού ιστού, μια τεχνική, η οποία με απλές κινήσεις στον αυχένα ή την ωμοπλάτη ή το χέρι βοηθά στην καλύτερη λειτουργικότητα του νευρικού ιστού και μειώνει τα συμπτώματα», επισημαίνει ο κ. Σακελλαρίου.
Ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης και την ευερεθιστότητα του ασθενή, οι πόνοι από το αυχενικό σύνδρομο κρατούν συνήθως δύο με τρεις ημέρες. Σε περιπτώσεις όμως με αυξημένη ευερεθιστότητα, η οξεία φάση μπορεί να παραταθεί, επομένως χρειάζεται οπωσδήποτε σωστή επικοινωνία με τον θεράποντα γιατρό για πιθανή αλλαγή του θεραπευτικού σχήματος.
Μπορώ να το αποφύγω;Δυστυχώς, όχι. Η καλή επαφή με τη γυμναστική μπορεί, μεν, να μειώσει τις πιθανότητες να εμφανιστεί όμως δεν τις εξαφανίζει. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να κινείστε και να αποφεύγετε να διατηρείτε θέσεις και στάσεις όπως ο λεγόμενος «λαιμός της χελώνας», δηλαδή μεγάλη κύφωση στην πλάτη και προβολή του κεφαλιού μπροστά για πολλές ώρες. Ιδανική στάση για να κάθεστε δεν υπάρχει, υπάρχουν όμως στάσεις οι οποίες το επιβαρύνουν όταν διατηρούνται για πολύ ώρα.
Σε καμία περίπτωση πάντως, όπως αναφέρει ο κ. Σακελλαρίου, ένας πόνος στον αυχένα δεν θα πρέπει να μας αποθαρρύνει από τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η «πλήρης ακινησία» στο κρεβάτι που συχνά προτείνεται, η αποφυγή κινήσεων όπως το περπάτημα, οι καθημερινές δουλειές και οι δραστηριότητες και η εγκατάλειψη των αθλητικών δραστηριοτήτων που κάνατε πριν την κρίση είναι καταστροφικές τόσο για τη σωματική, όσο και για την ψυχολογική σας υγεία.
