Η μελαγχολία του Νοεμβρίου και γιατί μας κάνει καλό

Υπάρχει μια στιγμή κάθε χρόνο, κάπου ανάμεσα στα ξεραμένα φύλλα και στις πρώτες μυρωδιές από τζάκι, που κάτι μέσα μας αλλάζει ρυθμό. Ο Νοέμβριος δεν είναι μήνας για ενθουσιασμούς. Είναι μήνας για σκέψη, απολογισμό, ζεστό ρόφημα και κουβέρτα στον καναπέ. Κι όσο κι αν μας τρομάζει η λέξη «μελαγχολία», ίσως τελικά αυτή η ήρεμη, θολή ατμόσφαιρα του φθινοπώρου να μας κάνει περισσότερο καλό απ’ όσο νομίζουμε.

Η εποχή της επιβράδυνσης

Μετά την ένταση του καλοκαιριού και το άγχος του «να προλάβουμε» τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη, ο Νοέμβριος μάς βρίσκει να ανασαίνουμε πιο αργά. Οι μέρες μικραίνουν, το φως λιγοστεύει, και ο οργανισμός μας, λένε οι ειδικοί, το καταλαβαίνει: μειώνεται η σεροτονίνη, αυξάνεται η μελατονίνη, κι εμείς νιώθουμε μια φυσική επιβράδυνση.

Αυτό δεν είναι κακό. Είναι το σώμα μας που προσπαθεί να συγχρονιστεί με τη φύση. Ο χειμώνας πλησιάζει, κι όπως τα δέντρα ρίχνουν τα φύλλα τους, έτσι κι εμείς αφήνουμε –θέλοντας και μη– ό,τι δεν μας χρειάζεται πια: στόχους, προσδοκίες, καλοκαιρινές υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν.

Ο Νοέμβριος είναι, με έναν τρόπο, το «ενδιάμεσο». Ο μήνας που μας προετοιμάζει ψυχολογικά για τον χειμώνα, χωρίς ακόμα τη λάμψη και την υπερδιέγερση των Χριστουγέννων. Και κάπου εκεί, στην ησυχία του, μπορεί να βρεις το πιο χρήσιμο πράγμα που σου λείπει όλο τον χρόνο: χώρο να ακούσεις τον εαυτό σου.

Η «φθινοπωρινή μελαγχολία» δεν είναι πάντα κατάθλιψη

Πολλοί μπερδεύουμε τη μελαγχολία του φθινοπώρου με την κατάθλιψη. Δεν είναι το ίδιο. Η εποχική συναισθηματική διαταραχή (Seasonal Affective Disorder, γνωστή από τα αρχικά της ως SAD) είναι μια κλινική κατάσταση που αφορά λιγότερους ανθρώπους. Οι περισσότεροι απλώς νιώθουμε μια πτώση στη διάθεση, μια τάση για εσωστρέφεια, λίγη περισσότερη νύστα, λίγο περισσότερο Netflix.

Και ξέρεις τι; Δεν χρειάζεται πάντα να το διορθώσεις αυτό. Η ψυχολόγος Κάρεν Γουόλιν, που μελετά το θέμα, λέει πως η μελαγχολία είναι μια φυσική φάση του ψυχισμού: λειτουργεί σαν μηχανισμός αυτορρύθμισης, ένας τρόπος να σταματήσεις για λίγο, να κάνεις επεξεργασία δεδομένων και να επαναπροσδιορίσεις.

Άλλωστε, δεν μπορούμε να είμαστε συνέχεια χαρούμενοι –ούτε και χρειάζεται. Η εποχή που όλα τα social μάς φωνάζουν «να σκεφτόμαστε θετικά» ίσως να ξεχνά ότι οι σκιές έχουν κι αυτές τη χρησιμότητά τους. Ο Νοέμβριος, με τα γκρίζα του, μας το θυμίζει με τον πιο ευγενικό τρόπο.

Το φθινόπωρο είναι εποχή εσωτερικής συντήρησης

Σκέψου πώς λειτουργεί η φύση. Τίποτα δεν ανθίζει συνέχεια. Υπάρχουν περίοδοι παύσης, ανάπαυσης, αναμονής. Το ίδιο ισχύει και για εμάς, όσο κι αν η καθημερινότητα μας κάνει μερικές φορές να το ξεχνάμε.

Η μελαγχολία του Νοεμβρίου, λοιπόν, δεν είναι «αρρώστια» αλλά ανάγκη. Είναι ο ψυχικός μας χειμώνας, που περιμένει την άνοιξη. Αντί να την πολεμάμε την ανάγκη αυτή, ίσως να αξίζει να της δώσουμε χώρο. Να μείνουμε λίγο στο σπίτι χωρίς ενοχές, να περπατήσουμε στη βροχή χωρίς ομπρέλα, να πιούμε ένα κρασί μόνοι μας χωρίς να ψάχνουμε παρέα.

Αυτές οι μικρές στιγμές εσωστρέφειας λειτουργούν σαν reset. Σε βοηθούν να ξαναβρείς την ισορροπία σου, να θυμηθείς ποιος/α είσαι και τι θέλεις –όχι τι νομίζεις ότι «πρέπει» να θέλεις.

Μικρές τελετουργίες για να αγαπήσεις τον Νοέμβριο λίγο περισσότερο

Αν ο Νοέμβριος σε βαραίνει, υπάρχουν τρόποι να τον μετατρέψεις από μελαγχολικό σε τρυφερό.

Άναψε φως – αλλά όχι οποιοδήποτε. Μαλακό, ζεστό, της θαλπωρής. Ένα κερί, ένα φωτάκι, μια λάμπα με θερμό φως μπορεί να αλλάξει ολόκληρη τη διάθεσή σου.

Άκου μουσική που δεν προσπαθεί να σε φτιάξει. Μερικές φορές μια θλιμμένη μελωδία μάς γαληνεύει περισσότερο απ’ ό,τι ένα “happy playlist”. Άκου Nick Drake, Χατζιδάκι, ή ακόμα και τον ήχο της βροχής στο YouTube.

Μαγείρεψε αργά. Τα φθινοπωρινά φαγητά –σούπες, ριζότο, γλυκοπατάτες– έχουν μέσα τους τη σοφία του χρόνου: τίποτα δεν γίνεται σε πέντε λεπτά.

Πήγαινε μια βόλτα χωρίς προορισμό. Οι βρεγμένοι δρόμοι και οι υδρατμοί στα τζάμια έχουν μια μελαγχολική ομορφιά που δύσκολα βρίσκεις αλλού.

Κράτα ημερολόγιο. Δεν χρειάζεται να γράφεις κάθε μέρα. Μόνο να αφήνεις πού και πού μερικές σκέψεις να βγαίνουν από το κεφάλι σου. Είναι ο πιο ήπιος τρόπος να καθαρίσεις το τοπίο.

Εν ολίγοις: ο Νοέμβριος είναι ένα απαλό «εντάξει»

Δεν είναι μήνας για μεγάλες αποφάσεις. Είναι μήνας για αποδοχή, για ήρεμο βλέμμα, για λίγη αυτοφροντίδα. Να θυμάσαι ότι δεν χρειάζεται να είσαι πάντα ανεβασμένος/η. Το να περνάς τη μελαγχολική σου φάση είναι απολύτως νορμάλ –και, από μόνο του, σημάδι ζωής.

Ο Νοέμβριος μας προσκαλεί να σταθούμε μέσα στο γκρίζο χωρίς να πανικοβληθούμε. Να αποδεχτούμε ότι υπάρχει και η βροχή, και η ομίχλη, και η αργή μέρα. Κι εκεί, κάπου ανάμεσα στα σύννεφα, να βρούμε τη γαλήνη που ψάχνουμε τον υπόλοιπο χρόνο.