Νευρική Ανορεξία: Αναγνωρίστε τη και νικήστε τη

Ποια είναι τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας και πώς μπορώ να βοηθήσω έναν ασθενή; Ειδικός απαντά και συμβουλεύει για την πιο συχνή διατροφική διαταραχή της εποχής μας.
Νευρική Ανορεξία: Αναγνωρίστε τη και νικήστε τη
της Μάριελ Μπόμπα

«Γυναίκα» και «δίαιτα» είναι δύο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, η σχέση των οποίων μετρά σίγουρα εκατοντάδες χρόνια. Τι γίνεται όμως όταν σε αυτή τη σχέση το πάνω χέρι, το έχει η «δίαιτα» και όχι η «γυναίκα»; H νευρική ανορεξία είναι μία από τις συχνότερες διατροφικές διαταραχές, η οποία χρόνο με το χρόνο κερδίζει έδαφος. Παρ’ όλο που εδώ και αρκετά χρόνια γίνονται και στη χώρα μας σημαντικές προσπάθειες για ενημέρωση , τα κρούσματα που σημειώνονται ετησίως δεν παύουν να είναι ανησυχητικά.

Η κ. Μαρία Αθανασιάδου, Συστημική Ψυχολόγος, αναλύει τις πτυχές της νευρικής ανορεξίας, από τα πρώτα σημάδια τα οποία μαρτυρούν την εμφάνιση της διαταραχής, έως τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να δράσει κανείς, ώστε να βοηθήσει έναν ασθενή.

Περιγραφή της διαταραχής

Η λέξη «ανορεξία» είναι ως ένα βαθμό αποπροσανατολιστική, αφού το αδυνάτισμα δεν προέρχεται από τη μείωση της όρεξης του ασθενούς για φαγητό, αλλά από την αυτοεπιβαλλόμενη ασιτία. Η μειωμένη όρεξη για φαγητό, έρχεται τις περισσότερες φορές αργότερα, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου. 

Όπως μας είπε η κ. Αθανασιάδου, «η νευρική ανορεξία ή ακόμα καλύτερα η ψυχογενής ανορεξία εντάσσεται στην κατηγορία των «διαταραχών πρόσληψης τροφής». Ο ασθενής ανησυχεί για το βάρος του, ακόμη κι αν αυτό είναι κάτω από το κανονικό για το σωματότυπο του και επιδιώκει με κάθε τρόπο να χάσει περισσότερα κιλά. Οι ασθενείς έχουν λανθασμένη εικόνα και αντίληψη της εμφάνισης τους. Αν και φτάνουν σε σημείο να είναι οστεώδεις, νιώθουν παχύσαρκοι». 

Τα συμπτώματα

Ποια είναι λοιπόν τα συμπτώματα, που μαρτυρούν την εμφάνιση της διαταραχής; Πότε η απώλεια κιλών ξεπερνά τα όρια μιας υγιούς και ωφέλιμης για τον οργανισμό διαδικασίας;
Όπως μας είπε η κ. Αθανασιάδου, «τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία έχουν μια παθολογική διατροφική συμπεριφορά, η οποία χαρακτηρίζεται από αυστηρές και εξαντλητικές δίαιτες, ή υπερκατανάλωση τροφών σε σύντομο χρονικό διάστημα και πρόκληση εμετού στη συνέχεια, λόγω ενοχών, αποφυγή γευμάτων ή πέταμα του φαγητού στα κρυφά, όπως επίσης και άλλες ιδιόρρυθμες συνήθειες, όπως το κρύψιμο του φαγητού μέσα στο σπίτι».

Ως συνήθως η εξέλιξη της διαταραχής έχει επίσης άσχημες επιπτώσεις στην εικόνα και τη λειτουργία του σώματος. «Το δέρμα γίνεται θαμπό εξαιτίας της αφυδάτωσης, τα μαλλιά εξασθενούν, τα δόντια καταστρέφονται. Συχνά παρατηρείται υπόταση, αρρυθμία, ταχυκαρδία, αμηνόρροια, υπερκόπωση, αλλά και γαστρεντερολογικά και αναπαραγωγικά προβλήματα».

Πέρα από τις αντιδράσεις του σώματος, την εμφάνιση της διαταραχής μαρτυρά και η ίδια η συμπεριφορά του ατόμου. «Το άτομο δεν αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις, αποφεύγει κάθε κοινωνική δραστηριότητα που μπορεί να συσχετίζεται με το φαγητό και εμφανίζει μειωμένο σεξουαλικό ενδιαφέρον». Ακόμη οι ασθενείς είναι συνήθως κακόκεφοι και δεν ενδιαφέρονται για δραστηριότητες που παλαιότερα τους χαροποιούσαν. Η μοναδική τους ευχαρίστηση προκύπτει από την απώλεια κιλών».

Τα αίτια της διαταραχής
Τι είναι αυτό που οδηγεί ένα άτομο σε μια τόσο ακραία συμπεριφορά; Πώς μια δίαιτα μετατρέπεται σε πραγματική εμμονή, εκφυλίζοντας τον ίδιο τον άνθρωπο; Η Ιατρική δεν έχει ακόμα αποφανθεί για τα ακριβή αίτια της νόσου, υπάρχουν όμως βασικές ενδείξεις, οι οποίες προκύπτουν μέσα από κάποιες έρευνες και μελέτες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια για τους παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή της.

Όπως μας είπε η κ. Αθανασιάδου, «Υπάρχουν κάποιοι ψυχολογικοί παράγοντες, οι οποίοι ευνοούν σημαντικά τις πιθανότητες για εμφάνιση της νόσου. Τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία, κάθε φορά που αισθάνονται αρνητικά συναισθήματα, χρησιμοποιούν το φαγητό ως μέσο ανακούφισης από το άγχος και την ανησυχία. Αυτό σε συνδυασμό με την αίσθηση ότι χάνουν τον έλεγχο της ζωής τους σε διάφορα ζητήματα, τους οδηγεί να ασχολούνται με το σωματικό τους βάρος υπερβολικά και εμμονικά, για να αναπληρώσουν την προηγούμενη έλλειψη ελέγχου».

Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης κάποια ατομικά χαρακτηριστικά, τα οποία προκύπτουν από την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του κάθε ατόμου. «Συχνά το άτομο που οδηγείται στη συγκεκριμένη ψυχική νόσο έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση, εκδηλώνει διάχυτο άγχος και τρέφει μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τον εαυτό του. Χαρακτηρίζεται από άσκοπη τελειοθηρία και μία συνεχόμενη ανάγκη για διακρίσεις».

Σε σημαντικό βαθμό επηρεάζει επίσης και το οικογενειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει το παιδί, και ιδιαίτερα η σχέση που έχει αναπτύξει με τους γονείς του. «Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι γονείς των ατόμων που εμφανίζουν αυτή την ψυχογενή νόσο είναι υπερβολικά ελεγκτικοί και δεν επιτρέπουν την αυτονόμηση και την ανεξαρτησία των παιδιών τους», εξηγεί η κ. Αθανασιάδου. «Τα άτομα αυτά συχνά πυκνά περιγράφουν μία μητέρα που δεν επιτρέπει τις πρωτοβουλίες, είναι άκαμπτη και παρεμβατική και έναν πατέρα "απόντα", που δεν παίρνει καμία ευθύνη από τον ρόλο του μέσα στην οικογένεια. Αυτός, λοιπόν, είναι ο εγκλωβισμός: το παιδί δεν αφήνεται να πάρει πρωτοβουλία, να βγάλει και να λάβει συναίσθημα και παράλληλα οι γονείς του έχουν την προσδοκία να εκπληρώσει όλες τους τις επιθυμίες». 

Φυσικά, μερίδιο ευθύνης έχουν και διάφοροι κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες. «Η δυτική κοινωνία προβάλει ως "ελκυστικά πρότυπα" τα πολύ αδύνατα κορμιά, τα οποία αποκτούνται με εξαντλητικές δίαιτες. Αυτό κυρίως επιβάλλεται στο γυναικείο φύλο, χωρίς όμως να εξαιρούνται πλέον και οι άντρες».

Αντιμετωπίζοντας τη νευρική ανορεξία
Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια ασθένεια, την οποία είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αντιμετωπίσει κανείς χωρίς τη βοήθεια του ειδικού. Απαιτείται η βοήθεια κάποιου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου, ο οποίος θα εξετάσει τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης και θα κρίνει ποια είναι η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Η αντιμετώπιση της διαταραχής περιλαμβάνει μια ψυχολογική θεραπεία, ενώ μπορεί να χρειαστεί και κάποια νοσηλεία, σε περίπτωση που υπάρχουν σωματικές δυσλειτουργίες. 

«Σε σχέση με το ψυχολογικό κομμάτι το άτομο θα χρειαστεί να υποστηριχθεί ψυχοθεραπευτικά, για να εντοπίσει τα συναισθήματα που το οδηγούν στο να μην θέλει να φάει και να προσπαθήσει με την βοήθεια του ειδικού να αλλάξει ό,τι δυσλειτουργικό σχετίζεται με την διατροφή. Επιπλέον, θα χρειαστεί μία επανορθωτική διατροφική εκπαίδευση, για να αποκτήσει υγιείς διατροφικές συνήθειες».

Το σημαντικότερο όλων όμως, όπως μας τόνισε η κ. Αθανασιάδου, είναι «να ζητήσει βοήθεια και υποστήριξη από κάποιον ειδικό, όχι μόνο ο ίδιος ο ασθενής, αλλά και η οικογένεια ή οποιοδήποτε σημαντικό άτομο υπάρχει στη ζωή του».

Τι στάση να κρατήσουν συγγενείς και φίλοι

Το άτομο που πάσχει από ψυχογενή ανορεξία, πέρα από τα σωματικά προβλήματα που μπορεί να επιφέρει η διαταραχή, υποφέρει κυρίως ψυχολογικά. Βρίσκεται διαρκώς αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό και παρόλο που μπορεί να απομακρύνεται από τους ανθρώπους του, στην πραγματικότητα τους έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ.

Η κ. Αθανασιάδου συμβουλεύει πως «οι συγγενείς και οι φίλοι του ασθενούς θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να ενημερωθούν πλήρως και σε δεύτερο στάδιο να αποδεχθούν το πρόβλημα και να δείξουν κατανόηση. Καλό θα είναι να μη θίγουν μπροστά στον ασθενή θέματα διατροφής και βάρους, ενώ σε καμία περίπτωση δε θα τον βοηθήσουν με το να ελέγχουν και να κρίνουν την διατροφική του συμπεριφορά. Ακόμη δε θα βοηθήσει το να προσπαθούν να αποδείξουν στο άτομο πως δεν είναι αδύνατο, ούτε και να ακυρώσουν τους φόβους του. Γενικότερα θα πρέπει να είναι υπομονετικοί και να έχουν στο μυαλό τους πως δεν πρόκειται για πρόβλημα που λύνεται από τη μία στιγμή στην άλλη».
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v