Ανδρολογία: Στον γιατρό… χωρίς ταμπού

της Έλενας Μπούλια

Το βλέπουμε από τα μηνύματα αναγνωστών, στο ένθετο Σεξ & Σχέσεις, οι οποίοι προβληματίζονται για την μειωμένη τους επιθυμία για σεξ ή για στυτικές δυσλειτουργίες. Το διαβάζουμε σε στατιστικά στοιχεία, όπως αυτά που δημοσιεύει το Ουρολογικό-Ανδρολογικό Ινστιτούτο Γαλατσίου, σύμφωνα με τα οποία στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 15-20% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζουν πρόβλημα γονιμότητας, με τους άνδρες να θεωρούνται εξίσου υπεύθυνοι με τις γυναίκες ως προς την υπογονιμότητά τους. Όσο για τον καρκίνο του προστάτη, οι αριθμοί λένε ότι αυξάνεται γρηγορότερα από κάθε άλλον καρκίνο στις δυτικές χώρες, με την θνησιμότητα ωστόσο να έχει αρχίσει να υποχωρεί λόγω της αύξησης του αριθμού των διαθέσιμων εξετάσεων.

Τις νέες αυτές ανάγκες για ενδελεχέστερο έλεγχο στα αμιγώς ανδρικά προβλήματα υγείας δημιουργήθηκε για να καλύψει η ανδρολογία. Ένας νέος σχετικά τομέας ουρολογίας, για τον οποίον, ωστόσο, δεν γνωρίζουμε ακόμα πολλά. Ο Δρ. Αθανάσιος Ρήγας, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Διευθυντής του Ουρολογικού τμήματος Γενικής Κλινικής Αθηνών και Χειρούργος Ουρολόγος – Ανδρολόγος, απαντά σε όλα σχετικά με την ανδρολογία και την χρησιμότητά της και εξηγεί τι περιπτώσεις αναλαμβάνει ένας ανδρολόγος σήμερα.

Οι στυτικές δυσλειτουργίες, η υπογονιμότητα και ο καρκίνος του προστάτη είναι προβλήματα που στο παρελθόν αποτελούσαν ταμπού για τους περισσότερους άνδρες, αλλά και για τις συντρόφους τους, με αποτέλεσμα, ακόμα κι αν είχαν ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά, να αποφεύγουν να το ψάξουν περισσότερο. Με τα σχετικά συμπτώματα όμως να επεκτείνονται σε όλο και μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού, το ταμπού ξεπεράστηκε και πλέον «όλοι οι άνδρες που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, μικρότερο ή μεγαλύτερο, με τη σεξουαλική τους λειτουργία ή με την ικανότητα τους προς τεκνοποίηση, ή δεν είναι ικανοποιημένοι με την εικόνα των γεννητικών τους οργάνων και χρειάζονται από μια απλή περιτομή έως πιο περίπλοκες επεμβάσεις φαλλοπλαστικής, μπορούν να απευθυνθούν στον Ουρολόγο- Ανδρολόγο τους», όπως λέει ο κ. Ρήγας.
 
Στυτικές διαταραχές: «Σήμερα αντιμετωπίζονται ολοκληρωτικά»
Συζητάμε για τις στυτικές διαταραχές και ο κ. Ρήγας εξηγεί ότι αυτές «εκδηλώνονται με αδυναμία επίτευξης ή και διατήρησης στύσης ικανής για σεξουαλική επαφή». Αποτελούν, ωστόσο, ένα μόνο κομμάτι των σεξουαλικών διαταραχών του άνδρα, «που μπορεί να εκδηλώνονται και ως διαταραχές της ερωτικής επιθυμίας, της εκσπερμάτισης, του οργασμού ή της αισθητικής». Πού μπορεί να οφείλονται οι δυσλειτουργίες αυτές; «Σε ψυχολογικούς λόγους, πιο συχνά στις νέες ηλικίες, ή μπορεί να είναι οργανικής αιτιολογίας. Να βασίζονται, δηλαδή, σε διαταραχές του νευρικού συστήματος, των ορμονών μας ή πολύ συχνά των αγγείων μας. Αυτές οι διαταραχές, που συμπληρώνονται βέβαια και από κακή ψυχολογία, είναι πολύ συχνές στις μεγαλύτερες ηλικίες και γι’αυτό ακριβώς είναι πολύτιμες οι ειδικές εξετάσεις των ανδρολόγων. Μπορούν να διαγνώσουν πρώιμα σημαντικές και συχνά αντιμετωπίσιμες παθολογικές καταστάσεις που κρύβονται πίσω από τη στυτική δυσλειτουργία εξασφαλίζοντας την πλήρη σωματική και ψυχική υγεία του άνδρα, καθώς και την αρμονική σχέση του με τη σύντροφό του.»

Αντιμετωπίζεται σήμερα η στυτική διαταραχή; «Ολοκληρωτικά», απαντά ο κ. Ρήγας και σημειώνει ότι «όλοι οι άντρες, όσο απλό ή σύνθετο κι αν είναι το πρόβλημά τους, μπορούν να έχουν φυσιολογική στύση. Οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές, από την αιτιολογική αντιμετώπιση των παθήσεων που κρύβονται πίσω από τα προβλήματα στύσης, ειδικά φάρμακα από το στόμα ή με ενδοπεϊκή χορήγηση ή τέλος με ειδικές επεμβάσεις που εξασφαλίζουν με απλό και απόλυτα ασφαλή και επιτυχή τρόπο την επίτευξη φυσιολογικής στύσης.»

Ανδρική υπογονιμότητα: «Δύσκολα υπάρχουν άμεσα και οριστικά αποτελέσματα»
Αναφερόμαστε στο θέμα της υπογονιμότητας, το οποίο αποτελεί ένα από τα μεγάλα άγχη του σύγχρονου άνδρα. Ρωτάμε, λοιπόν, το κ. Ρήγα μετά από τι χρονικό διάστημα «προσπαθειών» θα πρέπει κανείς να απευθυνθεί σε ανδρολόγο, σε τι εξετάσεις υποβάλλεται για να ελεγχθεί η γονιμότητά του και κατά πόσο υπάρχουν ελπίδες να τεκνοποιήσει ένας άνδρας με προβλήματα γονιμότητας; Πολύ συγκεκριμένα ο κ. Ρήγας απαντά ότι ένας άνδρας θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ανδρολόγο μετά από ένα έτος ερωτικών επαφών χωρίς προφύλαξη. Διευκρινίζει, μάλιστα, ότι «είναι αποδεδειγμένο ότι περίπου το ένα τρίτο των περιπτώσεων υπογονιμότητας οφείλεται αποκλειστικά σε παθολογία του άνδρα, ενώ σε ακόμη ένα τρίτο παρατηρείται αμοιβαία συμμετοχή ανδρικού και γυναικείου παράγοντα. Συνολικά, λοιπόν, στις μισές περιπτώσεις υπογονιμότητας υποκρύπτεται ανδρικός παράγοντας καθιστώντας την ιατρική εκτίμηση του άνδρα επιβεβλημένη».

Πώς αντιμετωπίζεται η ανδρική υπογονιμότητα; Ο κ. Ρήγας εξηγεί ότι ο ουρολόγος-ανδρολόγος διερευνά το υπογόνιμο ζεύγος αρχικά με λεπτομερές ιστορικό και κλινική εξέταση. «Βασική εξέταση αποτελεί το ‘σπερμοδιάγραμμα’, η ποσοτική και ποιοτική, δηλαδή, ανάλυση του σπέρματος. Είναι μια εξέταση απλή, ανώδυνη και φτηνή. Η σωστή λήψη, επεξεργασία και ερμηνεία του δίνει αναντικατάστατες πληροφορίες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ανδρικής υπογονιμότητας το σπερμοδιάγραμμα είναι παθολογικό. Κάποιες από τις βασικές διαταραχές του σπέρματος που μπορεί να αποκαλυφθούν είναι η ελάττωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων (ολιγοσπερμία) ή ακόμη και απουσία τους (αζωοσπερμία) καθώς και διαταραχές της κινητικότητάς τους, ελάττωση (ασθενοσπερμία) ή και κατάργησή της (νεκροσπερμία)». Από εκεί και πέρα, προσθέτει ο κ. Ρήγας, ακολουθούν άλλες ειδικές εργαστηριακές και παρακλινικές εξετάσεις με σκοπό τη λεπτομερή διερεύνηση και ανακάλυψη της αιτίας των διαταραχών του σπέρματος.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον γιατρό, η θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας μπορεί να είναι δύσκολη και κάποιες φορές απογοητευτική: «Δύσκολα υπάρχουν άμεσα αποτελέσματα και είναι αναγκαία η εμμονή στη θεραπεία επί μακρόν». Υπάρχει, βέβαια, δυνατότητα θεραπευτικής προσέγγισης, είτε με χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων, είτε με χειρουργική επέμβαση, όμως είναι πιθανό ούτε τα φάρμακα ούτε οι χειρουργικές επεμβάσεις να είναι αποτελεσματικές. Οπότε, εξηγεί ο γιατρός, τότε θα πρέπει να προχωρήσει κανείς στην λύση της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως η τεχνική επεξεργασία του σπέρματος και η ενδομητρική έγχυση που συνήθως αποτελεί την αρχικά επιλεγόμενη μέθοδο.

Κοσμητική γεννητικών οργάνων: «Απευθύνεται σε ανθρώπους διατεθειμένους να υποβληθούν σε μεγάλο έξοδο»
Η κουβέντα μας συνεχίζεται με το θέμα της κοσμητικής γεννητικών οργάνων. Ρωτάμε τον κ. Ρήγα ποιες περιπτώσεις μπορεί αυτή να καλύψει και τι ζητούν οι περισσότεροι άνδρες. «Με τον όρο κοσμητική γεννητικών οργάνων εννοούμε κάθε ειδική χειρουργική επέμβαση που αποσκοπεί στο να φέρει στη φυσιολογική λειτουργία και μορφολογία, ή να βελτιώσει την εικόνα των ανδρικών -έξω- γεννητικών οργάνων. Τέτοιες επεμβάσεις είναι η περιτομή, οι φαλλοπλαστικές ευθειασμού του πέους σε περιπτώσεις συγγενούς ή επίκτητης κάμψης αυτού και οι επεμβάσεις αύξησης του πάχους ή του μήκους του πέους. Ειδικότερα οι αυξητικές φαλλοπλαστικές ζητούνται από άνδρες που είτε έχουν πραγματικό πρόβλημα μικροφαλλίας ή από άλλους που έχουν φυσιολογικό πέος και επιθυμούν μεγέθυνσή του».

Ο κ. Ρήγας εξηγεί ότι πρόκειται για επεμβάσεις με πολύ καλά αποτελέσματα στα χέρια των ειδικών και, ουσιαστικά, ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αύξησης του πέους, αρκεί ο άνδρας που υποβάλλεται στην επέμβαση αυτή να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες. Είναι, βέβαια, και αρκετά ακριβές επεμβάσεις, όπως οι περισσότερες αισθητικές, και απευθύνονται σε ανθρώπους διατεθειμένους να υποβληθούν στο αντίστοιχο έξοδο και την ταλαιπωρία προκειμένου να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Καρκίνος προστάτη: «Μετά τα 40-45 ο έλεγχος είναι απαραίτητος»
Η συζήτησή μας οδεύει προς το τέλος της με το σπουδαιότερο από τα θέματα που απασχολεί -ή θα έπρεπε να απασχολεί- τους άνδρες σήμερα, τον καρκίνο του προστάτη, ή το «αδενοκαρκίνωμα» του προστάτη, όπως το ονομάζει ο κ. Ρήγας, το οποίο είναι ο πιο συχνός τύπος προστατικού καρκίνου, ο οποίος αναπτύσσεται από κύτταρα του προστάτη αδένα. Αισιόδοξο, ως προς τους καρκίνους του προστάτη, λέει ο γιατρός, είναι ότι οι περισσότεροι αναπτύσσονται πολύ αργά. «Υπάρχουν όμως και κάποιοι που αναπτύσσονται επιθετικά και κάνουν μεταστάσεις ενδοπροστατικά αιματογενώς και λεμφογενώς».

Ποιοι άνδρες θα πρέπει να ελέγχονται περισσότερο για καρκίνο προστάτη; Ο κ. Ρήγας διευκρινίζει ότι «ο καρκίνος του προστάτη αυξάνεται δραματικά με την πρόοδο της ηλικίας. Άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών κινδυνεύουν να αναπτύξουν τη νόσο χίλιες φορές περισσότερο από άτομα κάτω των 40 ετών. Στους νεότερους, όμως, ο καρκίνος είναι πολύ επιθετικός και γι’αυτό έχει μεγάλη αξία ο προληπτικός έλεγχος με το PSA (δείκτης των ειδικών αιματολογικών εξετάσεων), τη δακτυλική εξέταση προστάτη και το υπερηχογράφημα σε άνδρες με συμπτώματα αλλά και σε ασυμπτωματικούς άνδρες μετά τα 50 ή τα 45 χρόνια ζωής –ειδικά εάν στην οικογένεια κάποιος έχει εμφανίσει καρκίνο προστάτη».

Υπάρχουν συμπτώματα που θα πρέπει να ανησυχήσουν έναν άνδρα; Ο κ. Ρήγας είναι σαφής: «Τα τοπικά συμπτώματα είναι πόνος προς τα πίσω, επώδυνη ούρηση και εκσπερμάτιση, καθώς και δυσκολία στη συγκράτηση των ούρων ή στην έναρξη της ούρησης. Όταν ο προστάτης διογκώνεται και αρχίζει να πιέζει την ουρήθρα, τότε τα ούρα βγαίνουν σε σταγόνες αντί να ρέουν ελεύθερα και είναι πιθανόν να περιέχουν και αίμα. Δυστυχώς όμως, πολλές φορές τα πρώτα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη προέρχονται από τις μεταστάσεις σε διάφορα απομακρυσμένα όργανα, κυρίως στα οστά.»

Αν τελικά ο ασθενής εμφανίσει καρκίνο του προστάτη, υπάρχει θεραπεία και ποια; «Η επιλογή της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη εξαρτάται από την σταδιοποίηση του όγκου, την ηλικία και το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς. Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την ριζική προστατεκτομή. Αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης αδένας και είναι η θεραπεία που προτείνεται, στην περίπτωση που ο καρκίνος δεν έχει επεκταθεί εντός των ορίων του προστάτη, σε ασθενείς που βρίσκονται σε καλή γενική κατάσταση. Οι εναλλακτικές, μη χειρουργικές θεραπευτικές λύσεις περιλαμβάνουν την τοπική ακτινοβολία -λύση για αυτούς που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να χειρουργηθούν-, και την ορμονική θεραπεία -λύση για ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο προστάτη. Σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη που είναι προχωρημένης ηλικίας ή έχουν άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας εφαρμόζεται απλή παρακολούθηση της τιμής του P.S.A. και δακτυλική εξέταση κάθε έξι μήνες».

Ρωτάμε τον γιατρό πόσο ανησυχητικός είναι ο συγκεκριμένος καρκίνος και η απάντησή του είναι ιδιαίτερα καθησυχαστική: «Αν διαγνωσθεί έγκαιρα ο καρκίνος του προστάτη είναι νόσος που μπορεί να θεραπευτεί και η επιβίωση του ασθενούς δεν διαφέρει από εκείνους που δεν έχουν προσβληθεί από την νόσο αυτή.»

Η τελευταία μας ερώτηση έχει να κάνει με την θεωρία που κατά καιρούς έχουμε ακούσει ότι η διακοπή της σεξουαλικής δραστηριότητας μετά από κάποια ηλικία μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία ενός άνδρα. Ρωτάμε, λοιπόν, τον γιατρό κατά πόσο ισχύει αυτό. Ο κ. Ρήγας εξηγεί ότι, με την διακοπή της σεξουαλικής ζωής, πρώτα από όλα επηρεάζεται η ποιότητα ζωής του άνδρα –και της συντρόφου του. Μειώνεται ο ανδρισμός τους, καταρρακώνεται η αυτοπεποίθησή και αυτοεκτίμησή τους. Τονίζει, μάλιστα, ότι ακόμα κι αν ένας άνδρας έχει φτάσει σε κάποια προχωρημένη ηλικία δεν θα πρέπει να συμβιβαστεί με την διακοπή του σεξ. «Η σύγχρονη ανδρολογία δε μπορεί να συμφωνήσει με αυτό».

Ενώ, προσθέτει, η διακοπή της σεξουαλικής δραστηριότητας «σηματοδοτεί μία κακή κατάσταση υγείας λόγω των οργανικών παθήσεων που τη συνοδεύουν, των αγγειακών διαταραχών του Σακχαρώδη Διαβήτη, της Αρτηριακής Υπέρτασης και άλλων χρόνιων προβλημάτων».

Συμπέρασμα; Όπως έλεγε και η Θεοπούλα στο σίριαλ «Παρά Πέντε»: Κόβεται το σεξ;