Παραδοσιακά παιχνίδια που έπαιζαν παλιά
Ο κρυφτοτενεκές, η πινακωτή, το σαραρίμ κι άλλα παραδοσιακά παιχνίδια που παίζανε τα παιδιά στις γειτονιές πριν πολλά χρόνια.
Aν κάτι μας λυπεί όσο περνούν τα χρόνια, είναι ότι όλο και λιγότερα παιδιά παίζουν πλέον στις γειτονιές μας. Παρότι η εξοικείωση τους με την τεχνολογία είναι τρομακτική, συνήθως περιορίζονται σε παιχνίδια εντός του σπιτιού και του σχολείου ή εναλλακτικά σε παιδικές χαρές υπό την αυστηρή επίβλεψη γονέων και κηδεμόνων. Λείπουν ωστόσο οι αλάνες, το κρυφτό και το κυνηγητό στις γειτονιές, όπως και το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ, στήνοντας αυτοσχέδια τέρματα και μπασκέτες. Όσο ανατρέχει κανείς σε παλαιότερα χρόνια βρίσκει αρκετά παραδοσιακά παιχνίδια με μπόμπιρες και πιτσιρίκες να ξημεροβραδιάζονται λερώνοντας τα ρούχα τους. Ας θυμηθούμε κάποια από αυτά, όσο η μπούμερ φωνή στο κεφάλι μας, σιγοτραγουδά: «ένα φράγκο η βιολέτα τσίγκολελέτα».
Ο Κρυφτοτενεκές
Πρόκειται στην ουσία για μια παραλλαγή του κρυφτού. Τα παιδιά έπαιρναν έναν τενεκέ και τον έβαζαν σε ένα οποιοδήποτε μέρος. Τότε κάποιος κλωτσούσε τον τενεκέ. Εκείνη τη στιγμή αυτός που τα «φυλάει» τρέχει να πάρει τον τενεκέ για να τον βάλει σε κείνο το μέρος που τον κλώτσησε ο άλλος. Εν τω μεταξύ όλα τα παιδιά κρύβονται για να μην τους βρει αυτός που μάζεψε τον τενεκέ. Όταν αυτός που «φυλούσε» έπαιρνε τον τενεκέ και τον έβαζε στο μέρος που τον κλώτσησε ο άλλος, έψαχνε να βρει έναν απ’ αυτούς που κρύφτηκαν. Όποιον έβρισκε πρώτο αυτός θα πήγαινε να τα «φυλάξει» και δωσ’ του πάλι από την αρχή.
Πινακωτή
Στο παιχνίδι αυτό παίρνουν μέρος 10-12 παιδιά. Από τα παιδιά που παίρνουν μέρος, ένα κάνει τη «μάνα» (Πινακωτή) και κάθεται στο τέλος, ενώ 8 παιδιά κάθονται κάτω στο χώμα και μπροστά από τη Πινακωτή με ανοιχτά τα πόδια, έτσι ώστε το ένα να μπαίνει ανάμεσα στα πόδια του άλλου. Το πρώτο παιδί που κάθεται μπροστά στη Πινακωτή και το αγκαλιάζει, είναι το μικρό της το αρνάκι, το αγαπημένο της. Επίσης άλλα 4 παιδιά κάνουν το βασιλιά και τους φρουρούς του. Ας δούμε τώρα πως παίζεται. Ο βασιλιάς στέλνει έναν από τους φρουρούς του στην Πινακωτή και της λέει:
– Πινακωτή, Πινακωτή!
–Έλα απ’ το άλλο μου τ’ αυτί, γιατί είν’ η μάνα μου κουφή! απαντά η Πινακωτή.
Ο απεσταλμένος του βασιλιά πάει από την άλλη πλευρά της Πινακωτής και λέει τα ίδια λόγια. Τα ίδια απαντά και η Πινακωτή. Αυτό γίνεται 3-4 φορές. Τέλος η Πινακωτή λέει:
–Τι θες και με ζαλίζεις όλη μέρα;
–Είπε ο βασιλιάς να μου δώσεις το καλύτερο αρνί, λέει ο απεσταλμένος του βασιλιά και η Πινακωτή απαντά:
–Διάλεξε και πάρε!
Ο απεσταλμένος του βασιλιά τριγυρίζει και διαλέγει όποιο παιδί θέλει. Προσπαθεί να το τραβήξει, αλλά δεν μπορεί, γιατί όλα κρατούνται σφιχτά και τραγουδούν: Έχω ρίζες και κλωνάρια και σφιχτά μαργαριτάρια!
Το παιχνίδι κρατά ώσπου να φύγουν όλα τα παιδιά από την πινακωτή.
Τυφλομένιτσα
Εδώ μιλάμε για μια παραλλαγή της πιο γνωστής τυφλόμυγας. Τα παιδία ζωγράφιζαν ένα κύκλο στο χώμα. Έδεναν τα μάτια ενός παιδιού με ένα μαντίλι και το έβαζαν μες στον κύκλο. Τα άλλα παιδιά το σκουντούσαν, ενώ εκείνος προσπαθούσε να πιάσει έναν. Όταν τον έπιανε, τον ψηλαφούσε μέχρι να καταλάβει ποιος ήταν. Όταν το καταλάβαινε, έλεγε το όνομα του.
Αν τον αναγνώριζε, το παιδί που τον ανακάλυψε έδινε την θέση του στον κύκλο στο παιδί που ανακαλύφθηκε. Αν όχι , το παιχνίδι συνεχιζόταν με τον ίδιο τρόπο, ώσπου να πιάσει άλλο.
Γύρω, γύρω όλοι στη μέση ο Μανόλης
Για το συγκεκριμένο παιχνίδι, χρειάζονται πολλά παιδιά, μιας και το παιχνίδι παίζεται ως εξής: Τα παιδιά πιάνονται χέρι-χέρι και σχηματίζουν ένα κύκλο γύρω από ένα παιδί, αγόρι ή κορίτσι – δηλαδή το Μανόλη, ο οποίος στέκεται όρθιος πάνω από ένα σκαμνί.
Τα παιδιά προχωράνε χοροπηδώντας γύρω απ’ το Μανόλη, πιασμένα και τραγουδώντας: «Γύρω-γύρω όλοι στη μέση ο Μανόλης, όλοι κάθονται στη γη, κι ο Μανόλης στο σκαμνί»
Όλα τα παιδιά κάθονται αμέσως κάτω, ενώ αυτός που τυχαίνει να βρίσκεται πίσω απ’ το σκαμνί του Μανόλη, το τραβάει πριν καθίσει. Αν ο Μανόλης πέσει κάτω, επειδή του τράβηξαν το σκαμνί, συνεχίζει το ρόλο του σαν «Μανόλης» αυτός που του τράβηξε το σκαμνί. Αν όμως προλάβει και καθίσει, συνεχίζει ο ίδιος «Μανόλης» μέχρι να πέσει.
Τα σκλαβάκια
Τα σκλαβάκια παίζονται με μπάλα. Με λαχνό διάλεγαν δυο παιδιά που θα κλωτσούσαν τη μπάλα και τέσσερα στη μέση. Τα δυο ακριανά παιδιά προσπαθούν να πετύχουν τα τέσσερα με τη μπάλα, ενώ τα τέσσερα προσπαθούν να την αποφύγουν. Όποιο από τα παιδιά χτυπηθεί βγαίνει έξω.
Οι μπάλες φτιάχνονταν συνήθως με κουρέλια. Τα μάζευαν όλα μαζί σαν κουβάρι, τα τύλιγαν με ένα μεγάλο κουρέλι και το έραβαν. Αργότερα η κουρελόμπαλα- αντικαταστάθηκε με κανονική. Μια μίξη ανάμεσα στα μήλα και στο ποδόσφαιρο δηλαδή.
Σαραρίμ
Είναι ένα ομαδικό παιχνίδι, όπου παιζουν δύο ομάδες με ίσο αριθμό μελών. Η κάθε ομάδα έχει έναν αρχηγό, ο οποίος σε συνεργασία με τους συμπαίκτες του βρίσκει ένα ψευδώνυμο για τον καθένα, το οποίο συνήθως είναι κωμικό και αρκετές φορές σχετίζεται με νεράιδες, ξωτικά ή ζώα (π.χ. η ξυπόλητη νεράιδα, το ποντικοφαγωμένο παντελόνι κ.ά.).
Οι παίκτες της κάθε ομάδας στέκονται στη γραμμή, αντικριστά, με απόσταση μεταξύ τους. Ορίζουν ποια ομάδα θα ξεκινήσει πρώτη και ο αρχηγός της περπατά ανάμεσα από τους αντιπάλους τραγουδώντας σαραριμ, σαραριμ, βουτου βουτου, σαραριμ. Ο αρχηγός λοιπόν κλείνει τα μάτια κάποιου από αυτούς και φωνάζει το ψευδώνυμο ενός από τους συμπαίκτες του. Αυτός πλησιάζει και με διάφορες κινήσεις πειράζει το πρόσωπο του παίκτη με τα κλεισμένα μάτια. Αυτός με τη σειρά του, πρέπει να μαντέψει ποιος από τους αντιπάλους του τον πείραξε. Αν η απάντηση του είναι σωστή η ομάδα, του κερδίζει έναν πόντο και ο αρχηγός της κάνει την ίδια διαδικασία στην αντίπαλη ομάδα, ενώ αν είναι λανθασμένη, το παιχνίδι συνεχίζεται έως ότου δοθεί σωστή απάντηση.
Η ουρά του Γαϊδάρου
Παίζουν παιδιά από 6 χρονών και πάνω. Χρειάζονται τουλάχιστον δύο παίκτες, ένα χαρτί, ένα μαντήλι και ένα μολύβι.
Ένας από τους παίκτες σχεδιάζει σε ένα χαρτί έναν γάιδαρο χωρίς ουρά. Ένα παιδί κλείνει τα μάτια του με ένα μαντίλι. Παίρνει το μολύβι και προσπαθεί να φτιάξει την ουρά. Ανοίγει τα μάτια και βλέπει πού έφτιαξε την ουρά. Μετά ένα άλλο παιδί αρχίζει την ίδια διαδικασία. Το παιχνίδι τελειώνει όταν προσπαθήσουν όλα τα παιδιά και νικητής είναι αυτός που έχει φτιάξει την ουρά στον κοντινότερο σημείο.
Βαρελάκια
Το παιχνίδι είναι απλό. Παίζεται με έως και πέντε παίχτες. Οι τέσσερις παίχτες σκύβουν στη σειρά αλλά ο ένας αραιά από τον άλλον. Ο πέμπτος πηδάει από πάνω τους βάζοντας τα χέρια του στην πλάτη του μπροστινού του, μετά ανοίγει τα πόδια του και περνάει από πάνω. Όταν πηδήξει πάνω από όλους τον έναν μετά τον άλλον, ο τελευταίος πηδάει πάνω απ' τους άλλους. Χάνει αυτός που θα χάσει την ισορροπία του.
Το μαντιλάκι
Το μαντιλάκι είναι ένα παιχνίδι που παίζεται με έξι ή παραπάνω παιδιά. Για να παίξεις αυτό το παιχνίδι χρειάζεσαι ένα μαντίλι και μία κιμωλία.
Με την κιμωλία σχεδιάζεις έναν κύκλο στη μέση και δύο γραμμές, μία δεξιά και μία αριστερά. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να καταφέρεις να πάρεις το μαντίλι από το κέντρο. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε παιδί από την κάθε ομάδα έχει έναν αριθμό . Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να πάρει το μαντίλι από το κέντρο χωρίς να τον πιάσει ο αντίπαλός του. Αν τον πιάσει, ο πόντος είναι του αντιπάλου. Αν όμως ο αντίπαλος περάσει τη γραμμή του ο πόντος είναι δικός του. Το παιχνίδι κερδίζει η ομάδα που έχει τους περισσότερους πόντους.
Ο Κρυφτοτενεκές
Πρόκειται στην ουσία για μια παραλλαγή του κρυφτού. Τα παιδιά έπαιρναν έναν τενεκέ και τον έβαζαν σε ένα οποιοδήποτε μέρος. Τότε κάποιος κλωτσούσε τον τενεκέ. Εκείνη τη στιγμή αυτός που τα «φυλάει» τρέχει να πάρει τον τενεκέ για να τον βάλει σε κείνο το μέρος που τον κλώτσησε ο άλλος. Εν τω μεταξύ όλα τα παιδιά κρύβονται για να μην τους βρει αυτός που μάζεψε τον τενεκέ. Όταν αυτός που «φυλούσε» έπαιρνε τον τενεκέ και τον έβαζε στο μέρος που τον κλώτσησε ο άλλος, έψαχνε να βρει έναν απ’ αυτούς που κρύφτηκαν. Όποιον έβρισκε πρώτο αυτός θα πήγαινε να τα «φυλάξει» και δωσ’ του πάλι από την αρχή.
Πινακωτή
Στο παιχνίδι αυτό παίρνουν μέρος 10-12 παιδιά. Από τα παιδιά που παίρνουν μέρος, ένα κάνει τη «μάνα» (Πινακωτή) και κάθεται στο τέλος, ενώ 8 παιδιά κάθονται κάτω στο χώμα και μπροστά από τη Πινακωτή με ανοιχτά τα πόδια, έτσι ώστε το ένα να μπαίνει ανάμεσα στα πόδια του άλλου. Το πρώτο παιδί που κάθεται μπροστά στη Πινακωτή και το αγκαλιάζει, είναι το μικρό της το αρνάκι, το αγαπημένο της. Επίσης άλλα 4 παιδιά κάνουν το βασιλιά και τους φρουρούς του. Ας δούμε τώρα πως παίζεται. Ο βασιλιάς στέλνει έναν από τους φρουρούς του στην Πινακωτή και της λέει:
– Πινακωτή, Πινακωτή!
–Έλα απ’ το άλλο μου τ’ αυτί, γιατί είν’ η μάνα μου κουφή! απαντά η Πινακωτή.
Ο απεσταλμένος του βασιλιά πάει από την άλλη πλευρά της Πινακωτής και λέει τα ίδια λόγια. Τα ίδια απαντά και η Πινακωτή. Αυτό γίνεται 3-4 φορές. Τέλος η Πινακωτή λέει:
–Τι θες και με ζαλίζεις όλη μέρα;
–Είπε ο βασιλιάς να μου δώσεις το καλύτερο αρνί, λέει ο απεσταλμένος του βασιλιά και η Πινακωτή απαντά:
–Διάλεξε και πάρε!
Ο απεσταλμένος του βασιλιά τριγυρίζει και διαλέγει όποιο παιδί θέλει. Προσπαθεί να το τραβήξει, αλλά δεν μπορεί, γιατί όλα κρατούνται σφιχτά και τραγουδούν: Έχω ρίζες και κλωνάρια και σφιχτά μαργαριτάρια!
Το παιχνίδι κρατά ώσπου να φύγουν όλα τα παιδιά από την πινακωτή.
Τυφλομένιτσα
Εδώ μιλάμε για μια παραλλαγή της πιο γνωστής τυφλόμυγας. Τα παιδία ζωγράφιζαν ένα κύκλο στο χώμα. Έδεναν τα μάτια ενός παιδιού με ένα μαντίλι και το έβαζαν μες στον κύκλο. Τα άλλα παιδιά το σκουντούσαν, ενώ εκείνος προσπαθούσε να πιάσει έναν. Όταν τον έπιανε, τον ψηλαφούσε μέχρι να καταλάβει ποιος ήταν. Όταν το καταλάβαινε, έλεγε το όνομα του.
Αν τον αναγνώριζε, το παιδί που τον ανακάλυψε έδινε την θέση του στον κύκλο στο παιδί που ανακαλύφθηκε. Αν όχι , το παιχνίδι συνεχιζόταν με τον ίδιο τρόπο, ώσπου να πιάσει άλλο.
Γύρω, γύρω όλοι στη μέση ο Μανόλης
Για το συγκεκριμένο παιχνίδι, χρειάζονται πολλά παιδιά, μιας και το παιχνίδι παίζεται ως εξής: Τα παιδιά πιάνονται χέρι-χέρι και σχηματίζουν ένα κύκλο γύρω από ένα παιδί, αγόρι ή κορίτσι – δηλαδή το Μανόλη, ο οποίος στέκεται όρθιος πάνω από ένα σκαμνί.
Τα παιδιά προχωράνε χοροπηδώντας γύρω απ’ το Μανόλη, πιασμένα και τραγουδώντας: «Γύρω-γύρω όλοι στη μέση ο Μανόλης, όλοι κάθονται στη γη, κι ο Μανόλης στο σκαμνί»
Όλα τα παιδιά κάθονται αμέσως κάτω, ενώ αυτός που τυχαίνει να βρίσκεται πίσω απ’ το σκαμνί του Μανόλη, το τραβάει πριν καθίσει. Αν ο Μανόλης πέσει κάτω, επειδή του τράβηξαν το σκαμνί, συνεχίζει το ρόλο του σαν «Μανόλης» αυτός που του τράβηξε το σκαμνί. Αν όμως προλάβει και καθίσει, συνεχίζει ο ίδιος «Μανόλης» μέχρι να πέσει.
Τα σκλαβάκια
Τα σκλαβάκια παίζονται με μπάλα. Με λαχνό διάλεγαν δυο παιδιά που θα κλωτσούσαν τη μπάλα και τέσσερα στη μέση. Τα δυο ακριανά παιδιά προσπαθούν να πετύχουν τα τέσσερα με τη μπάλα, ενώ τα τέσσερα προσπαθούν να την αποφύγουν. Όποιο από τα παιδιά χτυπηθεί βγαίνει έξω.
Οι μπάλες φτιάχνονταν συνήθως με κουρέλια. Τα μάζευαν όλα μαζί σαν κουβάρι, τα τύλιγαν με ένα μεγάλο κουρέλι και το έραβαν. Αργότερα η κουρελόμπαλα- αντικαταστάθηκε με κανονική. Μια μίξη ανάμεσα στα μήλα και στο ποδόσφαιρο δηλαδή.
Σαραρίμ
Είναι ένα ομαδικό παιχνίδι, όπου παιζουν δύο ομάδες με ίσο αριθμό μελών. Η κάθε ομάδα έχει έναν αρχηγό, ο οποίος σε συνεργασία με τους συμπαίκτες του βρίσκει ένα ψευδώνυμο για τον καθένα, το οποίο συνήθως είναι κωμικό και αρκετές φορές σχετίζεται με νεράιδες, ξωτικά ή ζώα (π.χ. η ξυπόλητη νεράιδα, το ποντικοφαγωμένο παντελόνι κ.ά.).
Οι παίκτες της κάθε ομάδας στέκονται στη γραμμή, αντικριστά, με απόσταση μεταξύ τους. Ορίζουν ποια ομάδα θα ξεκινήσει πρώτη και ο αρχηγός της περπατά ανάμεσα από τους αντιπάλους τραγουδώντας σαραριμ, σαραριμ, βουτου βουτου, σαραριμ. Ο αρχηγός λοιπόν κλείνει τα μάτια κάποιου από αυτούς και φωνάζει το ψευδώνυμο ενός από τους συμπαίκτες του. Αυτός πλησιάζει και με διάφορες κινήσεις πειράζει το πρόσωπο του παίκτη με τα κλεισμένα μάτια. Αυτός με τη σειρά του, πρέπει να μαντέψει ποιος από τους αντιπάλους του τον πείραξε. Αν η απάντηση του είναι σωστή η ομάδα, του κερδίζει έναν πόντο και ο αρχηγός της κάνει την ίδια διαδικασία στην αντίπαλη ομάδα, ενώ αν είναι λανθασμένη, το παιχνίδι συνεχίζεται έως ότου δοθεί σωστή απάντηση.
Η ουρά του Γαϊδάρου
Παίζουν παιδιά από 6 χρονών και πάνω. Χρειάζονται τουλάχιστον δύο παίκτες, ένα χαρτί, ένα μαντήλι και ένα μολύβι.
Ένας από τους παίκτες σχεδιάζει σε ένα χαρτί έναν γάιδαρο χωρίς ουρά. Ένα παιδί κλείνει τα μάτια του με ένα μαντίλι. Παίρνει το μολύβι και προσπαθεί να φτιάξει την ουρά. Ανοίγει τα μάτια και βλέπει πού έφτιαξε την ουρά. Μετά ένα άλλο παιδί αρχίζει την ίδια διαδικασία. Το παιχνίδι τελειώνει όταν προσπαθήσουν όλα τα παιδιά και νικητής είναι αυτός που έχει φτιάξει την ουρά στον κοντινότερο σημείο.
Βαρελάκια
Το παιχνίδι είναι απλό. Παίζεται με έως και πέντε παίχτες. Οι τέσσερις παίχτες σκύβουν στη σειρά αλλά ο ένας αραιά από τον άλλον. Ο πέμπτος πηδάει από πάνω τους βάζοντας τα χέρια του στην πλάτη του μπροστινού του, μετά ανοίγει τα πόδια του και περνάει από πάνω. Όταν πηδήξει πάνω από όλους τον έναν μετά τον άλλον, ο τελευταίος πηδάει πάνω απ' τους άλλους. Χάνει αυτός που θα χάσει την ισορροπία του.
Το μαντιλάκι
Το μαντιλάκι είναι ένα παιχνίδι που παίζεται με έξι ή παραπάνω παιδιά. Για να παίξεις αυτό το παιχνίδι χρειάζεσαι ένα μαντίλι και μία κιμωλία.
Με την κιμωλία σχεδιάζεις έναν κύκλο στη μέση και δύο γραμμές, μία δεξιά και μία αριστερά. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να καταφέρεις να πάρεις το μαντίλι από το κέντρο. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε παιδί από την κάθε ομάδα έχει έναν αριθμό . Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να πάρει το μαντίλι από το κέντρο χωρίς να τον πιάσει ο αντίπαλός του. Αν τον πιάσει, ο πόντος είναι του αντιπάλου. Αν όμως ο αντίπαλος περάσει τη γραμμή του ο πόντος είναι δικός του. Το παιχνίδι κερδίζει η ομάδα που έχει τους περισσότερους πόντους.
