Ανδρική γονιμότητα: Tips για... αποτελέσματα

Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το ποσοστό της υπογονιμότητας στα ζευγάρια έχει τετραπλασιαστεί, φτάνοντας σήμερα το 16%. Και ενώ μέχρι πρόσφατα ήταν οι γυναίκες αυτές που κουβαλούσαν το βάρος της ικανότητας να κάνουν παιδιά, στις μέρες μας, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο πιο συχνός λόγος υπογονιμότητας είναι ο χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων στους άνδρες. Και το ποσοστό των υπογόνιμων ανδρών δείχνει συνεχώς να αυξάνεται, με αποτέλεσμα σήμερα το ένα τρίτο των περιπτώσεων υπογονιμότητας να οφείλεται σε παθολογία του άνδρα, ενώ στο άλλο τρίτο παρατηρείται αμοιβαία συμμετοχή του ανδρικού και γυναικείου παράγοντα. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;

Παράγοντες που επηρεάζουν την γονιμότητα των ανδρών
Ένας άνδρας μπορεί να διατρέχει κίνδυνο υπογονιμότητας αν, μετά από τις σχετικές εξετάσεις, βρεθεί ότι το σπέρμα του περιέχει κάτω από το όριο των 20 εκατομμυρίων σπερματοζωαρίων ανά κυβικό εκατοστό (20 million/ml). Αριθμός υψηλός μεν, αλλά όχι τόσο ώστε να εξασφαλίζει ότι κάποια από αυτά τα σπερματοζωάρια θα φτάσουν με σιγουριά στο ωάριο της γυναίκας.

Υπάρχουν πολλές αιτίες που οδηγούν στην συνεχώς μειωμένη γονιμότητα των ανδρών. Αυτοί μπορεί να σχετίζονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες (επαφή με χημικά, τοξίνες, αλλά και το στρες, η υπερβολική θερμότητα ή το ψύχος, μολύνσεις του σπέρματος κ.λ.π.). Το κάπνισμα επηρεάζει επίσης την ποσότητα του σπέρματος. Έχει βρεθεί ότι οι καπνιστές έχουν κατά μέσο όρο 13-17% λιγότερο σπέρμα από τους μη καπνιστές, λόγω των χημικών ουσιών που περιέχονται στο τσιγάρο, αλλά ευτυχώς αν σταματήσει κανείς το κάπνισμα εγκαίρως, η βλάβη αυτή είναι αναστρέψιμη. Ενώ και η ποιότητα της διατροφής παίζει ρόλο.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα των ανδρών είναι η έκθεση σε υπερβολική ζέστη (π.χ. τα πολύ ζεστά μπάνια), η παχυσαρκία (που σχετίζεται με τη ζέστη, αφού το υπερβολικό λίπος θερμαίνει τους όρχεις) και η καθιστική ζωή. Η πολύ τακτική σεξουαλική επαφή (της τάξης των 2 με 3 φορών την ημέρα) μπορεί να οδηγήσει σε δραματική μείωση του σπέρματος, ενώ αντίθετα το σπέρμα θα είναι πολύ ισχυρότερο αν περιμένει ένας άνδρας 2 ή 3 μέρες πριν εκσπερματίσει. Η ηλικία παίζει, επίσης, ρόλο, αφού σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, οι άνδρες που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά μετά τα 40 δυσκολεύονται περισσότερο.

Στους βλαβερούς παράγοντες περιλαμβάνονται, επίσης, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση φαρμάκων που έχουν να κάνουν με ορμόνες (π.χ. τα αναβολικά), καθώς και διάφορες παθήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζει ένας άνδρας, όπως π.χ. οι οξείες ή χρόνιες φλεγμονές του ουροποιογεννητικού συστήματος, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, η κιρσοκήλη, η κρυψορχία, ο τραυματισμός της σπονδυλικής στήλης, οι χειρουργικές επεμβάσεις, οι συγγενείς κληρονομικές και ορμονικές παθήσεις, η απόφραξη της συνέχειας του γεννητικού συστήματος, οι ανοσολογικές διαταραχές.

Αξίζει, μάλιστα, να αναφέρουμε ότι έρευνα που έγινε πριν λίγο καιρό σε πανεπιστήμιο του Νέο Μεξικό έδειξε πως έχουν καλύτερο σπέρμα οι ευφυέστεροι άνδρες. Συγκεκριμένα, η έρευνα ανακάλυψε τη στατιστική σχέση σπέρματος-νοημοσύνης, μελετώντας στοιχεία χιλιάδων βετεράνων του πολέμου του Βιετνάμ που είχαν δώσει τεστ νοημοσύνης καθώς και σπέρμα, και τα αποτελέσματα έδειξαν συσχέτιση μεταξύ του καλού σπέρματος και του υψηλού IQ.

Πώς μπορεί να ελέγξει ένας άνδρας τη γονιμότητά του;
Εάν με την πάροδο ενός έτους ελεύθερων σεξουαλικών σχέσεων, χωρίς χρήση αντισυλληπτικών μέσων δηλαδή, δεν επιτευχθεί σύλληψη, θα πρέπει το ζευγάρι να ακολουθήσει έναν ιατρικό έλεγχο υπογονιμότητας.

Ο έλεγχος αυτός μπορεί σε ένα αρκετά υψηλό ποσοστό, της τάξης του 70%, να δείξει με σιγουριά τον αιτιολογικό παράγοντα που προκαλεί υπογονιμότητα. Στην περίπτωση του άνδρα, μετά την ενημέρωση του ουρολόγου-ανδρολόγου για το λεπτομερές ιστορικό και μία βασική κλινική εξέταση, ακολουθεί το «σπερμοδιάγραμμα», η ποσοτική και ποιοτική δηλαδή ανάλυση του σπέρματος, που δίνει και τις πιο ουσιαστικές πληροφορίες. Ανάλογα, φυσικά, με τα ευρήματα, μπορεί να ακολουθήσουν και ειδικότερες εξετάσεις για να διερευνηθούν λεπτομερέστερα τα αίτια της διαταραχής.

Υπάρχει θεραπεία για την ανδρική υπογονιμότητα;
Ακόμα κι αν το τεστ υπογονιμότητας δείξει ότι το σπέρμα είναι ασθενές, αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε ελπίδα έχει χαθεί. Είναι, άλλωστε, γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί άνδρες με εντελώς φυσιολογικό σπέρμα που για άλλους λόγους (π.χ. στυτική δυσλειτουργία) δε μπορούν να αποκτήσουν παιδιά. Και είναι γεγονός πως η επιστήμη δεν έχει προχωρήσει τόσο ώστε να μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια τι προκαλεί υπογονιμότητα και ποια ζευγάρια θα αποκτήσουν παιδιά, ποια όχι.

Σχετικά με τις ανδρικές θεραπείες για την υπογονιμότητα, πρόσφατη έρευνα στην Αμερική έδειξε ότι με μία φαρμακευτική αγωγή θα χρειαστούν τουλάχιστον τρεις μήνες μέχρι να φανούν κάποια αποτελέσματα. Τα χάπια αυτά, στη συγκεκριμένη έρευνα, δεν ήταν κάποια χημικά σύνθετα αλλά φυσικές καρνιτίνες, οι οποίες μετά από κάποιο διάστημα έδειξαν βελτίωση στην ποιότητα του σπέρματος. Υπάρχει, επίσης, περίπτωση να χρειαστεί και κάποια χειρουργική θεραπεία (π.χ. αποκατάσταση κιρσοκήλης ή κρυψορχίας). Πάντως, πριν αποφασιστεί η οποιαδήποτε θεραπεία πρέπει να ληφθούν υπ’όψιν παράγοντες που έχουν να κάνουν και με τη γυναικεία γονιμότητα.

Ανάλογα, βέβαια, με την διαταραχή που εμφανίζει το κάθε σπέρμα, ο γιατρός, συνήθως ουρολόγος-ανδρολόγος, είναι αυτός που θα αποφασίσει για την εκάστοτε θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει ο κάθε άνδρας και που θα σχεδιάσει το πιο αποτελεσματικό πλάνο σύλληψης. Ωστόσο, υπάρχουν δυστυχώς πολλές περιπτώσεις που η αιτία διαταραχής του σπέρματος δε μπορεί να βρεθεί και έτσι η όποια θεραπεία μοιάζει μάταια.

Τι γίνεται τότε; Σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός προτείνει συνήθως στο ζευγάρι την διαδικασία της ομολόγου σπερματέγχυσης (IUI: Intrauterine Insemination) ή της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF: In Vitro Fertilisation). Στην πρώτη περίπτωση το σπέρμα απομονώνεται, επεξεργάζεται και εγχύεται με διαφόρους τρόπους στον τράχηλο ή τη μήτρα της γυναίκας, με αποτέλεσμα να φτάνουν στους χώρους γονιμοποίησης πολλά και καλά σπερματοζωάρια και να αυξάνεται η πιθανότητα σύλληψης.

Η περίπτωση της εξωσωματικής γονιμοποίησης, ενώ έχει βοηθήσει πολλά ζευγάρια να τεκνοποιήσουν, είναι πολύ πιο σύνθετη, χρονοβόρα και δαπανηρή. Αποτελεί πάντως, αναμφισβήτητα, το τελευταία στάδιο στο οποίο μπορεί να φτάσει κανείς κατά την προσπάθειά του να αποκτήσει παιδί, και αυτό αν έχει αποκλειστεί η προοπτική να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα κάποιου δότη. Μέχρι, πάντως, να φτάσετε στο σημείο να αποφασίσετε με ποια θεραπευτική μέθοδο θα αντιμετωπίσετε την υπογονιμότητά σας, υπάρχουν κάποιοι αρκετοί αποτελεσματικοί τρόποι που μπορείτε να εφαρμόσετε μόνοι σας, με κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής σας.

Τρόποι για να αυξηθεί η ανδρική γονιμότητα
* Περιορισμός αλκοόλ: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την κινητικότητα του σπέρματος στους άνδρες.
* Ισορροπημένη διατροφή: Μερικούς μήνες πριν την σύλληψη, συνιστάται η βελτίωση της διατροφής για να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας. Συνιστάται, μάλιστα, η αύξηση λήψης ελαίων ωμέγα 3 και ωμέγα 6, που βρίσκονται στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους και στα λιπαρά ψάρια, καθώς και η κατανάλωση οργανικών τροφών, όπως φρέσκα λαχανικά και ψωμί ολικής άλεσης. Επίσης, η λήψη φολικού οξέως βοηθά τόσο την ενίσχυση του σπέρματος όσο και την καλή υγεία του εμβρύου.
* Προσοχή στο βάρος: Οι παχύσαρκοι άνδρες μπορεί να έχουν μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης, που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του σπέρματος.
* Διακοπή καπνίσματος: Το κάπνισμα είναι τοξικό για το σπέρμα, επηρεάζοντας έτσι την ποιότητά του.
* Διακοπή φαρμάκων ή χαπιών με ορμόνες
* Χαλαρώστε και προσπαθήστε να αποβάλλετε το στρες, το οποίο, μεταξύ άλλων, αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος.
* Αποφυγή της έκθεσης σε υπερβολική ζέστη, σε χημικές ουσίες και τοξίνες ή σε ραδιενέργεια.
* Κάντε τακτικά εξετάσεις για να είστε σίγουροι ότι δεν πάσχετε από κάποιο νόσημα, αλλά και μετά από αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, για να δείτε αν η ποιότητα του σπέρματος έχει βελτιωθεί.

Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια