Πώς η κλιματική αλλαγή καταστρέφει την παγκόσμια πολιτισμική κληρονομιά
Προφανώς και η κλιματική αλλαγή «διαβρώνει» την παγκόσμια πολιτισμική μας κληρονομιά.
Σε σπηλιές στο νησί Sulawesi της Ινδονησίας, οι αρχαίοι λαοί σημάδευαν τους τοίχους με κόκκινα αποτυπώματα χεριών και ζωγράφιζαν εικόνες μεγάλων ιθαγενών θηλαστικών ή φανταστικών πλασμάτων, όπως π.χ. ένα υβρίδιο ανθρώπου και ζώου.
Αυτοί είναι οι παλαιότεροι χώροι τέχνης σπηλαίων που έχουν ταυτοποιηθεί μέχρι σήμερα — ή τουλάχιστον οι αρχαιότεροι που αποδίδονται στο είδος μας. Η απεικόνιση ενός χοίρου στο Sulawesi εκτιμήθηκε πρόσφατα πως έχει ηλικία τουλάχιστον 45.500 ετών.
Από τη δεκαετία του 1950, οι αρχαιολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι αυτές οι ζωγραφιές φαίνεται να σχηματίζουν φουσκάλες και να ξεφλουδίζονται οι τοίχοι του σπηλαίου.
Σε αυτήν την έρευνα https://www.nature.com/articles/s41598-021-87923-3 , διερευνήθηκαν οι μηχανισμοί που αποσυνθέτουν τη σύσταση των πετρογραφιών σε 11 τοποθεσίες στην περιοχή Maros-Pangkep του Sulawesi. Διαπιστώθηκε ότι η καταστροφή τους έχει επιδεινωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, μια τάση που είναι πιθανό να συνεχιστεί με την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής.
Η τέχνη σε πέτρα της Αυστραλασίας
Η πετρογραφία ρίχνει φως στους αρχαίους πολιτιστικούς κόσμους και την αλληλεπίδραση μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Ακόμη και ενδείξεις για τις πεποιθήσεις των πρώτων ανθρώπων σχετικά με οτιδήποτε υπερφυσικό έχουν διατηρηθεί.
Πιστεύεται ότι οι άνθρωποι δημιουργούσαν πετρογραφίες στην Αυστραλασία – έκταση η οποία περιλάμβανε τη βόρεια Αυστραλία, την Παπούα Νέα Γουινέα και την Ινδονησία. Οι χρησιμοποιημένες χρωστικές είναι μόνο μία από τις ενδείξεις ότι οι άνθρωποι ζούσαν στην Αυστραλία πριν από περισσότερα από 60.000 χρόνια.
Μέχρι το 2014, οι ερευνητές πίστευαν ότι η αρχαιότερη τέχνη των σπηλαίων απαντάται στην Ευρώπη - για παράδειγμα, στο σπήλαιο Chauvet στη Γαλλία ή στο El Castillo στην Ισπανία, τα οποία είναι ηλικίας 30.000 έως 40.000 ετών. Πλέον είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι ζωγράφιζαν μέσα σε σπηλιές και βραχοκαταφύγια στην Ινδονησία νωρίτερα από αυτή την περίοδο.
Ο μεγάλος αντίκτυπος που προκαλούν οι μικροί κρύσταλλοι
Με σκοπό να διερευνηθεί γιατί αυτά τα προϊστορικά έργα τέχνης φθείρονται, μελετήθηκαν μερικές από τις παλαιότερες γνωστές βραχογραφίες από την περιοχή Maros-Pangkep, που τοποθετούνται χρονολογικά προ 20.000 και 40.000 ετών.
Με τη χρήση διάφορων επιστημονικών τεχνικών, διαπιστώθηκε οι κρύσταλλοι αλατιού που μεγαλώνουν στην μπροστινή και στην πίσω πλευρά των πετρογραφιών κάνουν το εξωτερικό περίβλημα σιγά-σιγά να διαβρώνεται.
Δεδομένου ότι αυτά τα έργα τέχνης έχουν επιβιώσει για μια τόσο μεγάλη περίοδο, η έρευνα εστίασε στο γιατί οι ζωγραφισμένες ασβεστολιθικές επιφάνειες των σπηλαίων φαίνεται τώρα να διαβρώνονται τόσο γρήγορα. Τα άλατα που αναπτύσσονται τόσο πάνω όσο και πίσω από την αρχαία βραχώδη τέχνη μπορεί να την κάνουν να ξεφλουδίσει.
Τα άλατα εναποτίθενται στις επιφάνειες των πετρωμάτων μέσω του νερού στο οποίο απορροφώνται. Όταν το υδατικό διάλυμα εξατμίζεται, σχηματίζονται κρύσταλλοι αλατιού. Οι κρύσταλλοι αλατιού στη συνέχεια διογκώνονται και συρρικνώνονται καθώς το περιβάλλον θερμαίνεται και ψύχεται, δημιουργώντας πίεση στο βράχο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι η επιφάνεια της πέτρας να θρυμματίζεται σε σκόνη. Σε άλλες περιπτώσεις, οι κρύσταλλοι αλατιού σχηματίζουν στήλες κάτω από το σκληρό εξωτερικό κέλυφος του παλιού ασβεστόλιθου, αποσπώντας την εξωτερική πλάκα τέχνης και διαχωρίζοντάς την από τον υπόλοιπο βράχο.
Τις ζεστές μέρες, τα γεωλογικά άλατα μπορούν να διασταλούν σε περισσότερο από τρεις φορές το αρχικό τους μέγεθος. Μία πλάκα, για παράδειγμα μεγέθους μισού χεριού ξεφλουδίστηκε σε λιγότερο από πέντε μήνες.
Ακραία κλίματα λόγω υπερθέρμανσης του πλανήτη
Η Αυστραλασία έχει μια απίστευτα δραστήρια ατμόσφαιρα, που τροφοδοτείται από έντονα θαλάσσια ρεύματα, εποχικούς ανέμους και τις αλλαγές θερμοκρασιών του νερού των ωκεανών. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της πετρογραφίας έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να επιβιώσει, μετά από δεκάδες χιλιάδες χρόνια και μέσα από μεγάλα επεισόδια κλιματικής διακύμανσης, από το κρύο του τέλους της περιόδου των παγετώνων μέχρι την έναρξη του τρέχοντος μουσώνα.
Αντίθετα, ευρωπαϊκοί χώροι τέχνης σπηλαίων όπως η Altamira στην Ισπανία και το Lascaux στη Γαλλία ή το σπήλαιο του Ασφένδου στην Κρήτη (το οποίο σύμφωνα με έρευνα του 2018 πιθανώς χρονολογείται στην Αρχαιότερη Παλαιολιθική περίοδο https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352409X17306259 ) τα οποία βρίσκονται σε πιο απόμερες τοποθεσίες και πιο βαθιά στη γη, άρα και σε πιο σταθερά (εύκρατα) κλίματα, κινδυνεύουν λιγότερο.
Ωστόσο, τώρα τα αέρια του θερμοκηπίου μεγεθύνουν τις κλιματικές ακραίες συνθήκες. Στην πραγματικότητα, η υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί να είναι έως και τρεις φορές υψηλότερη στις τροπικές περιοχές, και οι υγρές-ξηρές φάσεις του μουσώνα έχουν γίνει ισχυρότερες τις τελευταίες δεκαετίες.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι θερμοκρασίες είναι υψηλότερες, υπάρχουν περισσότερες ζεστές μέρες στη σειρά, οι ξηρασίες διαρκούν περισσότερο και άλλες ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως οι καταιγίδες (και οι πλημμύρες που προκαλούν) είναι πιο έντονες και συχνές.
Τι συμβαίνει τώρα;
Εκτός από τις άμεσες απειλές που συνδέονται με τη βιομηχανική ανάπτυξη - όπως η ανατίναξη αρχαιολογικών χώρων για εξόρυξη ασβεστόλιθου - η έρευνα καθιστά σαφές ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη διατήρηση της αρχαίας τέχνης των βράχων.
Υπάρχει επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω έρευνα, παρακολούθηση και εργασίες διατήρησης στο Maros-Pangkep και σε ολόκληρη την Αυστραλία, όπου οι τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς απειλούνται από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Εάν τελικά οι άνθρωποι προκαλούν αυτό το πρόβλημα, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να το διορθώσουμε. Το πιο σημαντικό είναι να δράσουμε τώρα για να σταματήσουμε τις αυξήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας και να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές. Η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής θα βοηθήσει στη διατήρηση των απίστευτων έργων τέχνης που μας άφησαν οι πρώτοι άνθρωποι της Αυστραλασίας.
Αυτοί είναι οι παλαιότεροι χώροι τέχνης σπηλαίων που έχουν ταυτοποιηθεί μέχρι σήμερα — ή τουλάχιστον οι αρχαιότεροι που αποδίδονται στο είδος μας. Η απεικόνιση ενός χοίρου στο Sulawesi εκτιμήθηκε πρόσφατα πως έχει ηλικία τουλάχιστον 45.500 ετών.
Από τη δεκαετία του 1950, οι αρχαιολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι αυτές οι ζωγραφιές φαίνεται να σχηματίζουν φουσκάλες και να ξεφλουδίζονται οι τοίχοι του σπηλαίου.
Σε αυτήν την έρευνα https://www.nature.com/articles/s41598-021-87923-3 , διερευνήθηκαν οι μηχανισμοί που αποσυνθέτουν τη σύσταση των πετρογραφιών σε 11 τοποθεσίες στην περιοχή Maros-Pangkep του Sulawesi. Διαπιστώθηκε ότι η καταστροφή τους έχει επιδεινωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, μια τάση που είναι πιθανό να συνεχιστεί με την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής.
Η τέχνη σε πέτρα της Αυστραλασίας
Η πετρογραφία ρίχνει φως στους αρχαίους πολιτιστικούς κόσμους και την αλληλεπίδραση μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Ακόμη και ενδείξεις για τις πεποιθήσεις των πρώτων ανθρώπων σχετικά με οτιδήποτε υπερφυσικό έχουν διατηρηθεί.
Πιστεύεται ότι οι άνθρωποι δημιουργούσαν πετρογραφίες στην Αυστραλασία – έκταση η οποία περιλάμβανε τη βόρεια Αυστραλία, την Παπούα Νέα Γουινέα και την Ινδονησία. Οι χρησιμοποιημένες χρωστικές είναι μόνο μία από τις ενδείξεις ότι οι άνθρωποι ζούσαν στην Αυστραλία πριν από περισσότερα από 60.000 χρόνια.
Μέχρι το 2014, οι ερευνητές πίστευαν ότι η αρχαιότερη τέχνη των σπηλαίων απαντάται στην Ευρώπη - για παράδειγμα, στο σπήλαιο Chauvet στη Γαλλία ή στο El Castillo στην Ισπανία, τα οποία είναι ηλικίας 30.000 έως 40.000 ετών. Πλέον είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι ζωγράφιζαν μέσα σε σπηλιές και βραχοκαταφύγια στην Ινδονησία νωρίτερα από αυτή την περίοδο.
Ο μεγάλος αντίκτυπος που προκαλούν οι μικροί κρύσταλλοι
Με σκοπό να διερευνηθεί γιατί αυτά τα προϊστορικά έργα τέχνης φθείρονται, μελετήθηκαν μερικές από τις παλαιότερες γνωστές βραχογραφίες από την περιοχή Maros-Pangkep, που τοποθετούνται χρονολογικά προ 20.000 και 40.000 ετών.
Με τη χρήση διάφορων επιστημονικών τεχνικών, διαπιστώθηκε οι κρύσταλλοι αλατιού που μεγαλώνουν στην μπροστινή και στην πίσω πλευρά των πετρογραφιών κάνουν το εξωτερικό περίβλημα σιγά-σιγά να διαβρώνεται.
Δεδομένου ότι αυτά τα έργα τέχνης έχουν επιβιώσει για μια τόσο μεγάλη περίοδο, η έρευνα εστίασε στο γιατί οι ζωγραφισμένες ασβεστολιθικές επιφάνειες των σπηλαίων φαίνεται τώρα να διαβρώνονται τόσο γρήγορα. Τα άλατα που αναπτύσσονται τόσο πάνω όσο και πίσω από την αρχαία βραχώδη τέχνη μπορεί να την κάνουν να ξεφλουδίσει.
Τα άλατα εναποτίθενται στις επιφάνειες των πετρωμάτων μέσω του νερού στο οποίο απορροφώνται. Όταν το υδατικό διάλυμα εξατμίζεται, σχηματίζονται κρύσταλλοι αλατιού. Οι κρύσταλλοι αλατιού στη συνέχεια διογκώνονται και συρρικνώνονται καθώς το περιβάλλον θερμαίνεται και ψύχεται, δημιουργώντας πίεση στο βράχο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι η επιφάνεια της πέτρας να θρυμματίζεται σε σκόνη. Σε άλλες περιπτώσεις, οι κρύσταλλοι αλατιού σχηματίζουν στήλες κάτω από το σκληρό εξωτερικό κέλυφος του παλιού ασβεστόλιθου, αποσπώντας την εξωτερική πλάκα τέχνης και διαχωρίζοντάς την από τον υπόλοιπο βράχο.
Τις ζεστές μέρες, τα γεωλογικά άλατα μπορούν να διασταλούν σε περισσότερο από τρεις φορές το αρχικό τους μέγεθος. Μία πλάκα, για παράδειγμα μεγέθους μισού χεριού ξεφλουδίστηκε σε λιγότερο από πέντε μήνες.
Ακραία κλίματα λόγω υπερθέρμανσης του πλανήτη
Η Αυστραλασία έχει μια απίστευτα δραστήρια ατμόσφαιρα, που τροφοδοτείται από έντονα θαλάσσια ρεύματα, εποχικούς ανέμους και τις αλλαγές θερμοκρασιών του νερού των ωκεανών. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της πετρογραφίας έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να επιβιώσει, μετά από δεκάδες χιλιάδες χρόνια και μέσα από μεγάλα επεισόδια κλιματικής διακύμανσης, από το κρύο του τέλους της περιόδου των παγετώνων μέχρι την έναρξη του τρέχοντος μουσώνα.
Αντίθετα, ευρωπαϊκοί χώροι τέχνης σπηλαίων όπως η Altamira στην Ισπανία και το Lascaux στη Γαλλία ή το σπήλαιο του Ασφένδου στην Κρήτη (το οποίο σύμφωνα με έρευνα του 2018 πιθανώς χρονολογείται στην Αρχαιότερη Παλαιολιθική περίοδο https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352409X17306259 ) τα οποία βρίσκονται σε πιο απόμερες τοποθεσίες και πιο βαθιά στη γη, άρα και σε πιο σταθερά (εύκρατα) κλίματα, κινδυνεύουν λιγότερο.
Ωστόσο, τώρα τα αέρια του θερμοκηπίου μεγεθύνουν τις κλιματικές ακραίες συνθήκες. Στην πραγματικότητα, η υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί να είναι έως και τρεις φορές υψηλότερη στις τροπικές περιοχές, και οι υγρές-ξηρές φάσεις του μουσώνα έχουν γίνει ισχυρότερες τις τελευταίες δεκαετίες.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι θερμοκρασίες είναι υψηλότερες, υπάρχουν περισσότερες ζεστές μέρες στη σειρά, οι ξηρασίες διαρκούν περισσότερο και άλλες ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως οι καταιγίδες (και οι πλημμύρες που προκαλούν) είναι πιο έντονες και συχνές.
Τι συμβαίνει τώρα;
Εκτός από τις άμεσες απειλές που συνδέονται με τη βιομηχανική ανάπτυξη - όπως η ανατίναξη αρχαιολογικών χώρων για εξόρυξη ασβεστόλιθου - η έρευνα καθιστά σαφές ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη διατήρηση της αρχαίας τέχνης των βράχων.
Υπάρχει επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω έρευνα, παρακολούθηση και εργασίες διατήρησης στο Maros-Pangkep και σε ολόκληρη την Αυστραλία, όπου οι τοποθεσίες πολιτιστικής κληρονομιάς απειλούνται από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Εάν τελικά οι άνθρωποι προκαλούν αυτό το πρόβλημα, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να το διορθώσουμε. Το πιο σημαντικό είναι να δράσουμε τώρα για να σταματήσουμε τις αυξήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας και να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές. Η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής θα βοηθήσει στη διατήρηση των απίστευτων έργων τέχνης που μας άφησαν οι πρώτοι άνθρωποι της Αυστραλασίας.
