Πώς το «σκέψου θετικά» μπορεί να είναι τοξικό
Οι άνθρωποι που σου απαντούν συνέχεια ότι όλα θα πάνε καλά, δεν είναι κάπως εκνευριστικοί;
«Σκέψου θετικά», «μην πέφτεις», «η ζωή είναι ωραία». Τα σόσιαλ και γενικά οτιδήποτε είναι πλατφόρμα και μπορεί κανείς να ανεβάσει πολυμέσα, ξεχειλίζουν από τέτοια inspiring/motivational quotes.
Για παράδειγμα, η καμπάνια «Μένουμε σπίτι». Στην αρχή παρότι ο μισός πλανήτης επιφορτιζόταν να μείνει σπίτι, κατά βάση υπήρχε μια αισιοδοξία. Έναν χρόνο μετά, το χιλιακουσμένο σύνθημα ακουγόταν γραφικό και οριακά προκαλούσε εκνευρισμό. Γιατί; Επειδή είχε αρχίσει να γίνεται τοξικό – οι άνθρωποι που δεν έβγαιναν από το σπίτι τους δεν είχαν ανάγκη να ακούσουν ένα ακόμη «μένουμε σπίτι» από έναν χαμογελαστό σελέμπριτι. Ήθελαν να ακούσουν κάτι άλλο -κάτι ρεαλιστικό, ίσως μία επιβεβαίωση ότι δεν είναι οι μόνοι που σκέφτονται μίζερα.
Η τοξική θετικότητα είναι ρηχή. Είναι μια ψευδής επιβεβαίωση, όπως όταν κάποιος λέει «τα πάντα συμβαίνουν για κάποιον λόγο» μετά από έναν θάνατο ή «όλα θα πάρουν τον δρόμο του» όταν κάποιος χάνει τη δουλειά του. Υπάρχουν άτομα που στο άκουσμα αυτόν τον φράσεων θλίβονται περισσότερο γιατί νιώθουν ότι δε θα τα καταφέρουν. Ακόμη και εκείνοι που την πάλευαν και παρέμεναν θετικοί, κάποια στιγμή κουράστηκαν να το ακούν.
Τι είναι η θετική τοξικότητα;
Αρχικά, αντίθετα με τις αρχές του κυνισμού, δεν είναι κάθε θετικότητα αρνητική. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ταμπίθα Κίρκλαντ του πανεπιστήμιου της Ουάσιγκτον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η θετικότητα χωρίζεται σε δύο σκέλη: τα συναισθήματά μας και τα συναισθήματα που προβάλλουμε στους άλλους.
Η τοξική θετικότητα είναι ένας τρόπος να απαντάει κανείς στην οδύνη κάποιου (η και τη δική του) με έλλειψη ενσυναίσθησης. Αυτή η τακτική, στην ουσία ενέχει μία αδιαφορία σε σχέση με τα συναισθήματα, αντί να τα επιβεβαιώνει και θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα δυσφορίας.
Ωστόσο, η τοξική θετικότητα δεν συνεπάγεται κακές προθέσεις. Συχνά, ανακύπτει σε απαιτητικές περιστάσεις, όταν είναι δύσκολο να αντιδράσει κανείς και να βοηθήσει πραγματικά, για παράδειγμα όταν ένας φίλος αποκαλύπτει ότι αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα υγείας. Με την τοξική θετικότητα όμως διώχνουμε ασυναίσθητα ένα άνθρωπο από κοντά μας, τον κάνουμε να κλείνεται, δεν δημιουργούμε έναν ισχυρό δεσμό, παρότι μας δίνεται η ευκαιρία να του συμπαρασταθούμε και να καταλάβουμε τον πόνο του.
Φυσικά αυτό έχει αντίκτυπο στην κοινωνική μας ζωή. Δίνει διαστρεβλωμένη εικόνα για εμάς, δείχνει ότι υψώνουμε τείχη, οι άλλοι δυσκολεύονται να συνδεθούν μαζί μας. Αν αυτό συμβαίνει σε μία σχέση παιδιού-γονέα, εκφράσεις όπως «όλα θα πάνε καλά σταμάτα να κλαις» ή «δεν έγινε και τίποτα» διδάσκουν το παιδί να μην επεξεργάζεται τα συναισθήματά του και τελικά να μην τα εξωτερικεύσει ή να μην ξέρει πώς να τα εξωτερικεύσει. Αυτό διαφέρει στα δύο φύλα· το αγόρι ενθαρρύνεται να εκφράζει θυμό κι όχι λύπη γιατί «οι άντρες δεν κλαίνε» ενώ το κορίτσι αποθαρρύνεται να εκφράσει τον δυναμισμό του, αλλά θεωρείται αποδεκτό να δείξει συγκαταβατικό και υποστηρικτικό.
Πώς η τοξική θετικότητα επηρεάζει το ίδιο το άτομο;
Η τοξική θετικότητα δεν προέρχεται μόνο από εκείνον που προσπαθεί να παρηγορήσει, αλλά κι από εκείνον που βίωσε μία τραυματική εμπειρία· με τους ίδιους τρόπους αλλά και ένα επιπλέον πρόβλημα: Προσπαθεί να αγνοήσει τη σκέψη ή το βίωμα που τον ταλαιπωρεί , και αυτό δυστυχώς δεν έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας και εκείνα επιστρέφουν συνεχώς μέχρι να τα αντιμετωπίσουμε.
Η καταπίεση των αρνητικών μας συναισθημάτων δεν φέρνει την ευτυχία. Αντιθέτως, επειδή είμαστε όντα που νιώθουν συναισθήματα, η αληθινή ευτυχία επιτυγχάνεται όταν αφηνόμαστε, αποδεχόμαστε αυτά που νιώθουμε και σιγά-σιγά μαθαίνουμε να τα μοιραζόμαστε. Το διαδίκτυο και τα σόσιαλ έκαναν κάτι θετικό σε αυτό το κομμάτι -είδαμε ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν τις ίδιες παραξενιές και αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο με εμάς σε δύσκολες καταστάσεις.
Για παράδειγμα, η καμπάνια «Μένουμε σπίτι». Στην αρχή παρότι ο μισός πλανήτης επιφορτιζόταν να μείνει σπίτι, κατά βάση υπήρχε μια αισιοδοξία. Έναν χρόνο μετά, το χιλιακουσμένο σύνθημα ακουγόταν γραφικό και οριακά προκαλούσε εκνευρισμό. Γιατί; Επειδή είχε αρχίσει να γίνεται τοξικό – οι άνθρωποι που δεν έβγαιναν από το σπίτι τους δεν είχαν ανάγκη να ακούσουν ένα ακόμη «μένουμε σπίτι» από έναν χαμογελαστό σελέμπριτι. Ήθελαν να ακούσουν κάτι άλλο -κάτι ρεαλιστικό, ίσως μία επιβεβαίωση ότι δεν είναι οι μόνοι που σκέφτονται μίζερα.
Η τοξική θετικότητα είναι ρηχή. Είναι μια ψευδής επιβεβαίωση, όπως όταν κάποιος λέει «τα πάντα συμβαίνουν για κάποιον λόγο» μετά από έναν θάνατο ή «όλα θα πάρουν τον δρόμο του» όταν κάποιος χάνει τη δουλειά του. Υπάρχουν άτομα που στο άκουσμα αυτόν τον φράσεων θλίβονται περισσότερο γιατί νιώθουν ότι δε θα τα καταφέρουν. Ακόμη και εκείνοι που την πάλευαν και παρέμεναν θετικοί, κάποια στιγμή κουράστηκαν να το ακούν.
Τι είναι η θετική τοξικότητα;
Αρχικά, αντίθετα με τις αρχές του κυνισμού, δεν είναι κάθε θετικότητα αρνητική. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ταμπίθα Κίρκλαντ του πανεπιστήμιου της Ουάσιγκτον, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η θετικότητα χωρίζεται σε δύο σκέλη: τα συναισθήματά μας και τα συναισθήματα που προβάλλουμε στους άλλους.
Η τοξική θετικότητα είναι ένας τρόπος να απαντάει κανείς στην οδύνη κάποιου (η και τη δική του) με έλλειψη ενσυναίσθησης. Αυτή η τακτική, στην ουσία ενέχει μία αδιαφορία σε σχέση με τα συναισθήματα, αντί να τα επιβεβαιώνει και θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα δυσφορίας.
Ωστόσο, η τοξική θετικότητα δεν συνεπάγεται κακές προθέσεις. Συχνά, ανακύπτει σε απαιτητικές περιστάσεις, όταν είναι δύσκολο να αντιδράσει κανείς και να βοηθήσει πραγματικά, για παράδειγμα όταν ένας φίλος αποκαλύπτει ότι αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα υγείας. Με την τοξική θετικότητα όμως διώχνουμε ασυναίσθητα ένα άνθρωπο από κοντά μας, τον κάνουμε να κλείνεται, δεν δημιουργούμε έναν ισχυρό δεσμό, παρότι μας δίνεται η ευκαιρία να του συμπαρασταθούμε και να καταλάβουμε τον πόνο του.
Φυσικά αυτό έχει αντίκτυπο στην κοινωνική μας ζωή. Δίνει διαστρεβλωμένη εικόνα για εμάς, δείχνει ότι υψώνουμε τείχη, οι άλλοι δυσκολεύονται να συνδεθούν μαζί μας. Αν αυτό συμβαίνει σε μία σχέση παιδιού-γονέα, εκφράσεις όπως «όλα θα πάνε καλά σταμάτα να κλαις» ή «δεν έγινε και τίποτα» διδάσκουν το παιδί να μην επεξεργάζεται τα συναισθήματά του και τελικά να μην τα εξωτερικεύσει ή να μην ξέρει πώς να τα εξωτερικεύσει. Αυτό διαφέρει στα δύο φύλα· το αγόρι ενθαρρύνεται να εκφράζει θυμό κι όχι λύπη γιατί «οι άντρες δεν κλαίνε» ενώ το κορίτσι αποθαρρύνεται να εκφράσει τον δυναμισμό του, αλλά θεωρείται αποδεκτό να δείξει συγκαταβατικό και υποστηρικτικό.
Πώς η τοξική θετικότητα επηρεάζει το ίδιο το άτομο;
Η τοξική θετικότητα δεν προέρχεται μόνο από εκείνον που προσπαθεί να παρηγορήσει, αλλά κι από εκείνον που βίωσε μία τραυματική εμπειρία· με τους ίδιους τρόπους αλλά και ένα επιπλέον πρόβλημα: Προσπαθεί να αγνοήσει τη σκέψη ή το βίωμα που τον ταλαιπωρεί , και αυτό δυστυχώς δεν έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας και εκείνα επιστρέφουν συνεχώς μέχρι να τα αντιμετωπίσουμε.
Η καταπίεση των αρνητικών μας συναισθημάτων δεν φέρνει την ευτυχία. Αντιθέτως, επειδή είμαστε όντα που νιώθουν συναισθήματα, η αληθινή ευτυχία επιτυγχάνεται όταν αφηνόμαστε, αποδεχόμαστε αυτά που νιώθουμε και σιγά-σιγά μαθαίνουμε να τα μοιραζόμαστε. Το διαδίκτυο και τα σόσιαλ έκαναν κάτι θετικό σε αυτό το κομμάτι -είδαμε ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν τις ίδιες παραξενιές και αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο με εμάς σε δύσκολες καταστάσεις.
