Πώς στις Μαλδίβες ο φόβος για τους καρχαρίες μετατράπηκε σε φόβο για το πλαστικό

Χάρις στον Άχμεντ, ένα ολόκληρο νησί αγάπησε τους καρχαρίες-τίγρεις και αυξήθηκε ο τουρισμός τους.
Πώς στις Μαλδίβες ο φόβος για τους καρχαρίες μετατράπηκε σε φόβο για το πλαστικό
«Οι άνθρωποι τριγύρω μου θεωρούσαν πως ήμουν τρελός», λέει ο Λονού Άχμεντ. «Ακόμη και η μαμά μου νόμιζε ότι ήμουν τρελός. Οι ψαράδες με παρακαλούσαν να μην βουτάω εκεί που κολυμπούν καρχαρίες».

Ο Άχμεντ είναι κάτοικος του νησιού Φουβαχμούλα στις Μαλδίβες, ένα νησί που περιβάλλεται από καρχαρίες τίγρεις. Παραδοσιακά, οι νησιώτες τρομοκρατούνταν στη θέα των καρχαριών με αποτέλεσμα να τους σκοτώνουν. Ωστόσο, πριν από δέκα χρόνια, ο Άχμεντ επειδή έτρεφε μια συμπάθεια για τους καρχαρίες, πήδηξε στο νερό, προς φρίκη των θεατών. Λέει ότι εκείνος έβλεπε κάτι που δεν είδαν.

«Καθημερινά, οι ψαράδες πετούσαν υπολείμματα τόνου στο λιμάνι», ανακαλεί στη μνήμη του. «Παρατήρησα ότι οι καρχαρίες-τίγρεις ήρθαν να φάνε, αλλά δεν κυνήγησαν ποτέ τα ζωντανά ψάρια, μόνο τα νεκρά. Ποτέ δεν φοβήθηκα τους καρχαρίες και ήξερα ότι η δουλειά τους ήταν να καθαρίζουν τον ωκεανό. Ήθελα να βρεθώ κοντά στους καρχαρίες, να τους δω πρόσωπο με πρόσωπο».

Βλέποντας τον Άχμεντ να κολυμπάει με τους καρχαρίες, επιστρέφοντας πάντα αλώβητος, άλλαξε αντιλήψεις και το υπόλοιπο νησί. «Τους είπα να μην ανησυχούν κι ότι οι καρχαρίες δεν επιτίθενται στους ανθρώπους», λέει. «Λατρεύω τους καρχαρίες. Νιώθω χαλαρός και ήρεμος μαζί τους.

»Οι ψαράδες πλέον γνωρίζουν ότι οι καρχαρίες δεν είναι επικίνδυνοι. Σήμερα, ένα 12χρονο αγόρι με ρώτησε αν μπορούμε να κάνουμε ελεύθερη κατάδυση με τους καρχαρίες-τίγρεις. Η νέα γενιά τους αγαπά ιδιαίτερα. Λέω στους ψαράδες να μην τους επιτίθενται γιατί κρατούν υγιείς τους πληθυσμούς των ψαριών και του τόνου», λέει ο Άχμεντ. 

Η πρωτοβουλία του οδήγησε σε αύξηση του τουρισμού στο νησί, και εκείνος από υπάλληλος συνεργείου καθαρισμού στο νησί, αναβαθμίστηκε σε εκπαιδευτή καταδύσεων με καρχαρίες. Οι καταδύσεις έχουν εκτοξεύσει την οικονομία, δημιουργώντας μια από τις μεγαλύτερες πηγές εισοδήματος για τους ντόπιους. Το 2020, η Unesco ανακήρυξε το Φούβαχμουλα ως καταφύγιο βιόσφαιρας, αν και το νησί στερείται επίσημης οργάνωσης προστασίας της περιοχής. 

Οι καταδύσεις έχουν αλλάξει τη ζωή των κατοίκων του νησιού, τόσο εμπορικά όσο και ως προς τη σχέση τους με τους καρχαρίες. Μέχρι ο Άχμεντ να τους πείσει να βουτήξουν με την παρέα του, Fuvamulah Tiger Shark Dive, πολλοί από αυτούς, όπως η Σαντ Σαέντ, δεν μπορούσαν να κολυμπήσουν.

«Πάντα τους φοβόμουν», λέει ο Σαέντ. «Αλλά αφότου ο Λονού με έπεισε να αντιμετωπίσω κατά πρόσωπο τους καρχαρίες, να δω πώς κινούνται και τη συμπεριφορά τους, συνειδητοποίησα ότι οι ταινίες του Χόλιγουντ, όπως το Jaws, ήταν λίγο-πολύ ανοησίες.

»Η στάση των ανθρώπων απέναντι στους καρχαρίες αλλάζει. Οι ψαράδες αλίευαν τους καρχαρίες, ωστόσο τώρα οι περισσότεροι κάτοικοι προτιμούν τους καρχαρίες ζωντανούς παρά νεκρούς. Αν δεν υπήρχε ο Λονού, πολλοί ντόπιοι δεν θα είχαν αντιληφθεί τον ρόλο του καρχαρία στη θαλάσσια ζωή».


«Όταν ήμασταν παιδιά, οι καρχαρίες ήταν κάτι που “μολύνει” το νερό», λέει η Χάμα Χουσέιν, εκπαιδεύτρια καταδύσεων στο Φούβαχμουλαχ. «Οι φίλοι μου έχουν σοβαρή φοβία για τους καρχαρίες, αλλά εγώ από τότε που έκανα κατάδυση μαζί τους, σταμάτησα να τους φοβάμαι. 

»Αν δεν υπήρχε η κατάδυση με καρχαρίες, η ζωή τώρα θα ήταν τόσο διαφορετική. Νιώθω ότι έχει ξεκινήσει μία νέα εποχή για αυτό το νησί. Η βαφτιστήρα μου είναι δύο ετών και κάθε φορά που με βλέπει μου λέει ότι θέλει να δει καρχαρίες. Αυτή η αντίληψη για τους καρχαρίες δεν έχει καμία σχέση με τη δική μου ως παιδί.

»Είμαι η μόνη ντόπια γυναίκα εκπαιδεύτρια εδώ, και άλλοι ντόπιοι, ιδιαίτερα άνδρες, με βλέπουν και λένε: “Αν μπορεί να βουτήξει με καρχαρίες, μπορώ και εγώ”, κάτι που, αν και είναι κάπως προσβλητικό, το βλέπω ως θετικό». 

Ωστόσο αυτή η μεταστροφή σχέσης μεταξύ ανθρώπου και καρχαρία έχει επηρεάσει με διαφορετικούς τρόπους το νησί. Καθώς αυξάνεται η δημοτικότητα του νησιού, αυξάνεται και η αδυναμία του να ανταπεξέλθει στον όγκο του πλαστικού, που φέρνουν τουρίστες και ντόπιοι.

Οι Μαλδίβες είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές στον κόσμο και έχουν μικρή ικανότητα επεξεργασίας πλαστικών απορριμμάτων. Πλέον, το πλαστικό συγκεντρώνεται σε παραλίες, δρόμους, αυλές και φοινικόδαση. «Έχουμε χωματερές γεμάτες πλαστικό στο νησί και δεν έχουμε ανακύκλωση. Πλαστικές σακούλες, μπουκάλια, πετονιές… Όλα είναι εδώ και το βουνό στη χωματερή συνεχίζει να μεγαλώνει».

Μεγάλο μέρος του ξεβράζεται στον ωκεανό, υποβαθμίζοντας την ποιότητα της θαλάσσια ζωής στον ύφαλο. «Έχω δει πολλά ζώα πιασμένα σε πλαστικό – καρχαρίες τίγρεις, ασημένιοι καρχαρίες», λέει. «Τα ψάρια τρώνε το πλαστικό και μετά οι ντόπιοι τρώνε αυτό το ψάρι. Η παραλία είναι [επίσης] καλυμμένη με πλαστικά μπουκάλια και σακούλες. Οι άνθρωποι εδώ ρίχνουν τα σκουπίδια τους στο έδαφος».

Για να μετριάσουν τις επιπτώσεις των πλαστικών απορριμμάτων, ο Άχμεντ και ένας φωτογράφος, ο Γιόνο Άλεν, με την υποστήριξη του τοπικού συμβουλίου και του δημάρχου, δημιούργησαν έναν φορέα προστασίας, τον Fuvahmulah Marine Foundation (FMF). Στόχος του οργανισμού είναι να συνεργαστεί με το συμβούλιο για τη δημιουργία ενός συστήματος διαχωρισμού οικιακών απορριμμάτων, διαλογής πλαστικών, μετάλλων, χαρτιού, τροφίμων και πράσινων απορριμμάτων, ώστε να μπορούν να υποστούν επεξεργασία στο ίδιο το νησί. Η FMF προσπαθεί επίσης να ταξινομήσει το παρόν βουνό πλαστικού στο νησί ώστε να μειώσει το μέγεθός του προτού αυτό μεταφερθεί στο Μαλέ, πρωτεύουσα των Μαλδίβων, για επεξεργασία. 

Πρόσφατα κατέφθασαν στο νησί επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες, καλαμάκια από ρύζι ή χαρτί και δοχεία τροφίμων από χαρτόνι για ντόπιους και τουρίστες. Η μείωση της ποσότητας του εισαγόμενου πλαστικού θεωρείται βασικό ζήτημα. Όλο το πόσιμο νερό στο νησί έρχεται σε πλαστικά μπουκάλια – ήτοι περισσότερα από 120.000 πεταμένα πλαστικά μπουκάλια κάθε εβδομάδα. Έτσι, ο FMF ενθαρρύνει τους τουρίστες να φέρουν τα δικά τους επαναχρησιμοποιήσιμα μπουκάλια και να επιλέξουν για τη διαμονή τους ένα ένα ξενοδοχείο με φίλτρο νερού, το οποίο μειώνει το πλαστικό αποτύπωμα κάθε τουρίστα κατά μέσο όρο σε 21 μπουκάλια την εβδομάδα.

Για τον Άχμεντ, η προστασία των καρχαριών και η μείωση του πλαστικού είναι η ίδια μάχη. «Όταν είμαι με τους καρχαρίες, νιώθω σαν να βρίσκομαι σε έναν άλλο κόσμο, σαν να είμαι στο διάστημα ή κάτι τέτοιο». Το πλαστικό απειλεί αυτό μου το συναίσθημα. «Θέλω να σταματήσει η εισαγωγή πλαστικών, ειδικά πλαστικής σακούλας και πλαστικών μπουκαλιών», λέει. «Θέλω ένα μέλλον χωρίς πλαστικά για το νησί».
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v