Όσα πρέπει να ξέρεις για την υιοθεσία

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Αν θεωρείτε πως η υιοθεσία στην Ελλάδα είναι μια ζόρικη υπόθεση δεν θα σας πούμε το αντίθετο, είναι.

Όμως η διαδικασία της έχει απλοποιηθεί αρκετά χάρη στον νέο νόμο με τις αιτήσεις πλέον να περνούν από ένα σύγχρονο σύστημα «ταιριάσματος», το οποίο ευελπιστούμε εν καιρώ, όταν τρέξει στην πλήρη του μορφή να γλιτώσει τους υποψήφιους θετούς γονείς από αρκετά βάσανα.

Ποια είναι η διαφορά αναδοχής και υιοθεσίας; Πού καταβάλλεται η αίτηση και τα δικαιολογητικά; Τι θα πρέπει να γνωρίζετε πριν μπείτε σε όλη αυτή την διαδικασία;

Η διαφορά αναδοχής και υιοθεσίας

Κατά την υιοθεσία ένα παιδί αποκτά ως προς την θετή του οικογένεια την ίδια νομική σχέση που έχει κάθε παιδί με την βιολογική του οικογένεια. Όταν ένα παιδί δεν είναι δυνατόν να ζει στην βιολογική του οικογένεια για μικρό ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αναζητείται μια ανάδοχη οικογένεια που θα διασφαλίσει την ομαλή ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού σε οικογενειακό περιβάλλον και την αποφυγή της ιδρυματικής φροντίδας.

Στην αναδοχή, η σχέση με την φυσική οικογένεια διατηρείται και η επιστροφή σε αυτήν είναι ο στόχος, αν αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Το παιδί διατηρεί το αρχικό του επώνυμο, την γονική μέριμνα μπορεί να έχουν οι φυσικοί γονείς, οι ανάδοχοι γονείς, ή φορείς παιδικής προστασίας κατά περίπτωση.

Τι έφερε ο νέος νόμος;

Από πέρυσι έχει τεθεί σε λειτουργία μια νέα πλατφόρμα, στην οποία δηλώνετε την επιθυμία για υιοθεσία ανεβάζοντας συγκεκριμένα έγγραφα και δικαιολογητικά. Όλα τα παιδιά που πρόκειται να δοθούν για αναδοχή ή υιοθεσία, που σήμερα ζουν σε ιδρύματα ή εγκαταλείπονται σε δημόσια νοσοκομεία και μαιευτήρια, εγγράφονται στα Μητρώα Ανηλίκων και αποκτούν υποχρεωτικά ηλεκτρονικό φάκελο μειώνοντας  έτσι σημαντικά τον χρόνο αναμονής ενός υποψήφιου ανάδοχου ή θετού γονέα.

Από τη στιγμή που θα κατατεθούν/ανέβουν όλα τα δικαιολογητικά μαζί (ή και σε δόσεις μιας και υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσής τους), ξεκινά ο έλεγχος των δικαιολογητικών και ορίζεται ο υπεύθυνος κοινωνικός λειτουργός που θα αναλάβει να ερευνήσει μέσα από προσωπικές συναντήσεις με εσάς και να αξιολογήσει τις συνθήκες ζωής, τα κίνητρά σας και άλλα σημαντικά ζητήματα. Η έρευνα αυτή ολοκληρώνεται μέσα σε έξι μήνες από την ανάθεση.

Μετά την ολοκλήρωση της κοινωνικής έρευνας με θετική έκβαση, καλείστε να παρακολουθήσετε ένα σύντομο πρόγραμμα εκπαίδευσης με σκοπό την προετοιμασία σας για τον νέο τους ρόλο. Μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης μπαίνετε το Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Αναδόχων Γονέων και αμέσως μόλις βρεθεί ένα παιδί του οποίου οι ανάγκες ταιριάζουν με τις δικές σας δυνατότητες και επιθυμίες, όπως τις έχετε καταγράψει κατά την διενέργεια της κοινωνικής έρευνας, θα κληθείτε από τον αρμόδιο φορέα εποπτείας και θα ενημερωθείτε σχετικά.

Στο τελικό στάδιο, υπάρχει μια περίοδος γνωριμίας με το παιδί στον χώρο που βρίσκεται, υπό την επίβλεψη προσώπων αναφοράς που το γνωρίζουν και τα εμπιστεύεται και σταδιακά αξιολογείται το πόσο είναι προς το καλύτερο συμφέρον του παιδιού η συγκεκριμένη υιοθεσία.

Μετά την θετική εισήγηση της διεπιστημονικής αυτής επιτροπής, λαμβάνεται η τελική απόφαση για την υιοθεσία και δρομολογείται η νομική διαδικασία για να ολοκληρωθεί δικαστικά.

Δείτε εδώ αναλυτικά όλα τα βήματα της παραπάνω διαδικασίας. 

Το πριν και το τώρα στις υιοθεσίες στην Ελλάδα

Η κ. Σταυρούλα Παναγοπούλου, είναι κοινωνική λειτουργός στο τμήμα κοινωνικής αλληλεγγύης της γενικής διεύθυνσης δημόσιας υγείας και κοινωνικής μέριμνας περιφέρειας Αττικής και ασχολείται με τις υιοθεσίες και αναδοχές περίπου 37 χρόνια. 

Όπως μας πληροφορεί, οι αιτήσεις που βρίσκονται αυτήν την περίοδο σε αναμονή είναι περί τις 60 και σίγουρα περισσότερες από τον αριθμό των παιδιών προς υιοθεσία/αναδοχή ενώ ο χρόνος αναμονής είναι ο ίδιος με πριν, όμως πλέον το σύστημα είναι πολύ πιο εύκολο στο να γνωρίζουν οι αρμόδιες διευθύνσεις και τμήματα ποια παιδιά είναι για υιοθεσία και ποια για αναδοχή, αλλά και ποια δεν μπορούν να φύγουν από τα ιδρύματα.

Όμως εμφανίζεται διστακτική στο κατά πόσο όλα τα παιδιά αυτά θα μπορέσουν να βρουν την οικογενειακή θαλπωρή, ενώ εκφράζει τις αμφιβολίες της για τους ισχυρισμούς περί υπερβολικών καθυστερήσεων και γραφειοκρατίας.

«Ο κόσμος θέλει ένα παιδί μικρό σε ηλικία προκειμένου να το βοηθήσει να μεγαλώσει, να πάρει αρχές και το καταλαβαίνουμε. Όμως όλα τα παιδιά των ιδρυμάτων έχουν ανάγκη μια οικογένεια, ανεξαρτήτως ηλικίας. Δεν γίνεται να μας ζητάνε δύο ημερών παιδιά, δεν υπάρχουν δύο ημερών παιδιά προς υιοθεσία. Διαμαρτύρονται για καθυστερήσεις στην διαδικασία, πως περιμένουν δύο χρόνια ή και παραπάνω, όμως οι ίδιοι βάζουν τις απαγορευτικές δικλείδες. Όταν τους λέμε πως είναι παιδί από βιασμό, αμέσως φοβούνται γιατί μπορεί να βγάλει προβλήματα – μα, όλα τα παιδιά βγάζουν προβλήματα, ακόμα και σε φυσιολογικά βιολογικά περιβάλλοντα!

Γραφειοκρατία δεν υπήρχε ποτέ,  τα ίδια δικαιολογητικά που ζητούσαμε παλαιότερα ζητάμε και τώρα. Υπάρχει φυσικά ισονομία, κάποιος που έκανε αίτηση τον Αύγουστο και προέκυψε παιδί έχει προτεραιότητα έναντι κάποιου που έκανε την αίτηση τον Οκτώβριο. Ζητάμε από τον κόσμο να κάνει λίγη υπομονή απλά, μέχρι να ολοκληρωθεί η καταγραφή. Έγινε τεράστια δουλειά για να δημιουργηθούν όλα τα ψηφιακά μητρώα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πριν το κάνεις σκέψου…

Πριν προχωρήσετε σε μια υιοθεσία, είναι πολύ σημαντικό να ξεκαθαρίσετε μέσα σας πως το παιδί που θα πάρετε έρχεται με ρίζες, με παρελθόν, ακόμα και αν είναι νεογέννητο, επομένως οι προσδοκίες σας θα πρέπει να έρθουν σε αναλογία με τις δυνατότητες του παιδιού, όχι σε συνάρτηση με αυτό που έχετε στο μυαλό σας.

«Πρέπει όλοι μας να προσαρμοστούμε στις ανάγκες του. Η υιοθεσία δεν αντικαθιστά την διαδικασία τεκνοποίησης, αλλά δίνει μόνιμο οικογενειακό περιβάλλον σε ένα παιδί που το στερήθηκε. Όσοι το σκέφτονται να γίνουν θετοί γονείς θα πρέπει να έχουν φτάσει στο στάδιο να μπορούν να μεγαλώσουν ένα παιδί με ό,τι αυτό φέρει μαζί του, γιατί το παιδί φέρνει μαζί την ιστορία του. Να μην νιώσουν ματαίωση, αλλά να βάλουν καλά στο μυαλό τους πως ανεξαρτήτως ηλικίας όλοι έχουμε ανάγκη από μια οικογένεια», τονίζει η κ. Παναγοπούλου και προσθέτει:

«Θα πρέπει να αποδεχτούν το παιδί τους έτσι όπως είναι. Τι σημαίνει πως ήταν σε ίδρυμα; Είναι καταδικασμένο να έχει προβλήματα; Είναι δυνατόν να μπαίνουν τέτοιες ταμπέλες; Θέλουμε να ανοίγουν τους ορίζοντές τους, να συζητούν με τους κοινωνικούς λειτουργούς τι μπορούν να αντέξουν και τι όχι και να έχουν προσδοκίες ανάλογες με τις δυνατότητες των παιδιών και όχι με τα δικά τους θέλω. Οι κοινωνικές υπηρεσίες είναι κοντά τους όχι μόνο για την υιοθεσία, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής. Αυτή η αναζήτηση κρατά μια ολόκληρη ζωή…».

Η ίδια άλλωστε μας λέει πως όλες αυτές τις δεκαετίες ήταν δύσκολο να παραμείνει απαθής και να μην εμπλακεί συναισθηματικά σε όλη αυτή την ιδιαίτερα ευαίσθητη κατάσταση.

«Συνέχεια συγκινούμαστε. Για την υπηρεσία μας που ασχολείται με εισαγγελικές υποθέσεις, επιδόματα και βιώνει καθημερινά την παθολογία της κοινωνίας, το γεγονός ότι έχουμε παιδιά που πηγαίνουν σε οικογένειες είναι το πιο ευχάριστο κομμάτι της δουλειάς μας, αλλά και το πιο δύσκολο και υπεύθυνο. Πάντα θες να έχει καλή έκβαση η υιοθεσία σου, σε κάποιες που αυτό δεν έγινε στεναχωριόμαστε πολύ, η μεγαλύτερη χαρά όμως είναι όταν βρίσκουν το βιολογικό τους περιβάλλον και βλέπουμε πως και οι τρεις πλευρές μπορούν να συνυπάρξουν με τον καλύτερο τρόπο.

Η αναζήτηση είναι το κομμάτι με την μεγαλύτερη συναισθηματική φόρτιση για τον επαγγελματία που προσπαθεί να είναι αντικειμενικός και να μην εμπλακεί συναισθηματικά, έτσι έχουμε μάθει. Πρέπει να είμαστε αποστασιοποιημένοι, χωρίς να είμαστε ψυχροί, δεν βοηθάει να εμπλέκεσαι συναισθηματικά. Είσαι ένας άνθρωπος που μπαίνει στη ζωή τους για ένα χρονικό διάστημα και ενδιαφέρεσαι για το παιδί. Το παιδί είναι το κύριο μέλημά μας και όχι οι γονείς», καταλήγει.