Birdwatching: Φτερωτά ταξίδια στην Ελλάδα

της Ηρώς Κουνάδη
Φωτογραφίες: Σ. Σκαρέας, Λ. Σταύρακας

Τιτιβίσματα αγνώστων διαλέκτων ακούγονται πίσω από τις καλαμιές, δυο κατάλευκοι γλάροι συναγωνίζονται σε καλλιτεχνικά αεροδυναμικές βουτιές, πολύχρωμα φτερά μιας πλουμιστής ουράς ίσα που ξεχωρίζουν ανάμεσα στα κλαδιά ενός δέντρου, ένα παραξενεμένο βλέμμα κάτω από ένα λοφίο ξεπροβάλλει πίσω από τον κορμό και παρατηρεί μια παρέα με κιάλια, που μοιάζει συνεπαρμένη από τη δραστηριότητα που βρίσκεται σε εξέλιξη σε αυτό το μοναδικό τοπίο.

Την παρατήρηση πουλιών ως χόμπι σίγουρα την έχετε ακουστά –την έχει πάρει το μάτι σας ως προτεινόμενη δραστηριότητα σε ταξιδιωτικούς οδηγούς εξωτικών προορισμών, έχετε χαζέψει κατά καιρούς φωτογραφίες παράξενων πολύχρωμων πουλιών στο internet, έχετε πέσει τυχαία επάνω σε ιστοσελίδες συλλόγων που διοργανώνουν ομαδικές φυσιολατρικές εξορμήσεις. Αυτό που ίσως να μην ξέρετε είναι πόσο ευρύτατα διαδεδομένη είναι –σε Αγγλία και Αμερική θεωρείται το δεύτερο δημοφιλέστερο χόμπι, μετά το gardening– αλλά και πόσο ενδιαφέρουσα μπορεί να αποδειχτεί.

Ρωτήσαμε τον Σπύρο Σκαρέα, γεωπόνο, έμπειρο παρατηρητή πουλιών, που διοργανώνει ομαδικές εκδρομές για bird watching, για ποιους λόγους θα πρότεινε το χόμπι του σε κάποιον που δεν έχει προηγούμενη εμπειρία. «Για την ιδιαίτερη, στενή επαφή με τη φύση, για τη συγκίνηση που προκαλεί, για την έκπληξη που προσφέρει, καθώς ποτέ δεν ξέρεις τι ακριβώς θα συναντήσεις, ακόμα και αν πηγαίνεις κάθε μέρα στο ίδιο μέρος, και γιατί το αντικείμενο είναι ανεξάντλητο» ήταν μερικοί από τους λόγους που μας απαρίθμησε.

Για να ξεκινήσετε την παρατήρηση πουλιών τα μόνα που χρειάζεστε είναι ένα ζευγάρι κιάλια και έναν οδηγό παρατήρησης πουλιών –στα ελληνικά κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή ένας ιδιαίτερα ενημερωμένος από την Ορνιθολογική Εταιρεία, ενώ στα αγγλικά μπορείτε να βρείτε διάφορους σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία. Η φωτογραφική μηχανή είναι, βέβαια, προαιρετική, αλλά επειδή αναμφισβήτητα θα τη χρησιμοποιήσετε, βεβαιωθείτε ότι πήρατε μαζί σας μία με αρκετά καλή ανάλυση και zoom.

Οι χρυσοί κανόνες της σωστής παρατήρησης πουλιών υπαγορεύουν ότι η παρατήρηση γίνεται πάντοτε από μακριά και με κιάλια, ποτέ δεν ενοχλούμε τα πουλιά πλησιάζοντάς τα –είναι γνωστό ότι τρομάζουν εύκολα–, μένουμε σε κάθε περίπτωση μακριά από τις φωλιές τους και δεν τα ταΐζουμε. Εννοείται ότι, όπως σε κάθε άλλη περίπτωση, σεβόμαστε το φυσικό περιβάλλον, το οποίο φροντίζουμε να διατηρούμε ήσυχο –τα πουλιά ενοχλούνται από τους θορύβους– και, βέβαια, καθαρό.

Και τώρα που ετοιμαστήκαμε κατάλληλα, ανοίγουμε χάρτες και σχεδιάζουμε διαδρομές. Σύμφωνα με τον κ. Σκαρέα, η Ελλάδα είναι ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς παρατήρησης πουλιών παγκοσμίως, καθότι φιλοξενεί 442 είδη πουλιών, είτε ενδημικά, είτε μεταναστευτικά, είτε τυχαία, ως σταυροδρόμι τριών ηπείρων –Ασίας, Ευρώπης και Αφρικής– πράγμα που σημαίνει ότι δε θα δυσκολευτείτε καθόλου να κάνετε τα πρώτα σας βήματα ως bird watcher. Ιδού πέντε εκ των δημοφιλέστερων προορισμών για να επιλέξετε.

Οι κοντινοί…
Εθνικό Πάρκο Σχοινιά
Τόσο κοντά, κι όμως τόσο μακριά… Οι περισσότεροι από εμάς αγνοούμε ακόμα και την πρόσφατη αναγνώρισή του ως Εθνικού Πάρκου. Και όμως, οι μικρές λίμνες, το πευκοδάσος και η ακτή που το συναποτελούν προσφέρουν αμέτρητες ευκαιρίες για παρατήρηση πουλιών –η οποία μπορεί να γίνει από έξι διαφορετικά παρατηρητήρια– ενώ τα μονοπάτια που το διασχίζουν θα σας φέρουν σε απόσταση αναπνοής από το φυσικό περιβάλλον των πουλιών που φιλοξενεί. Συνυπολογίστε τη μηδαμινή απόσταση από το κέντρο της Αθήνας, που το καθιστά ιδανικό για μονοήμερη εκδρομή, τα παραθαλάσσια ταβερνάκια και τα ιστορικά αξιοθέατα με τα οποία μπορείτε να τη συνδυάσετε, και έχετε μια πρώτης τάξεως αφορμή για να κάνετε εδώ τα πρώτα σας βήματα ως birdwatcher.
Είδη πουλιών που παρατηρούνται συχνότερα: (Ξανθός) Κρυπτοτσικνιάς, Αετογερακίνα, Ασπροκωλίνα, Υφάντρα, Αμπελουργός

Νέα Κίος, Ναύπλιο
Ο ούτως ή άλλως αγαπημένος weekend προορισμός των Αθηναίων έχει και μία λιγότερο γνωστή διάσταση: η αμμουδερή παραλία του φιλοξενεί πλήθος παρυδάτιων πουλιών, τόσο ενδημικών όσο και μεταναστευτικών, ενώ αποτελεί σπίτι αρκετών διαφορετικών ειδών αξιαγάπητων παπιών –κάτι σαν τη Λιμνούπολη της Ελλάδας. Με θέα στο Μούρτζι και το Παλαμήδι, και δίπλα ακριβώς στο ιστορικό κέντρο του Ναυπλίου, που βρίσκεται αυτήν την εποχή στα καλύτερά του, η περιοχή ενδείκνυται για μικρές ή μεγαλύτερες εκδρομές παρατήρησης πουλιών, συνδυασμένες με το απαραίτητο sightseeing –ενώ προσφέρεται και για τις πρώτες βουτιές του χρόνου.
Είδη πουλιών που παρατηρούνται συχνότερα: Λευκοτσικνιάς, Θαλασσοσφυριχτής, Λεπτόραμφος Γλάρος

Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου
Ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Νότιας Ευρώπης, η Λιμνοθάλασσα, μαζί με τις μικρότερες λίμνες και τους βάλτους που την περιστοιχίζουν, φιλοξενεί το χειμώνα περισσότερες από 40.000 πάπιες, καθώς και 32 από τα συνολικά 38 είδη των ευρωπαϊκών αρπακτικών. Πολλά ακόμη είδη μεγάλων πουλιών, μεταξύ των οποίων αργυροπελεκάνοι και βασιλαετοί, παρατηρούνται τακτικά εδώ. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η περιοχή αποτελεί έναν από τους top προορισμούς bird watching στην Ελλάδα. 300 μόλις χιλιόμετρα από την Αθήνα, η περιοχή μπορεί να μη βρίσκεται ψηλά στη λίστα των προορισμών του Σαββατοκύριακου, θα σας ανταμείψει όμως με το απαράμιλλο φυσικό της περιβάλλον. Άλλωστε, μετά από μια μέρα δίπλα στη λίμνη, δύσκολα θα θέλετε να ξεκολλήσετε για να αναζητήσετε clubbing, shopping ή gourmet εστιατόρια στη γύρω περιοχή –χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η πόλη του Μεσολογγίου και τα γύρω χωριά στερούνται επιλογών.
Είδη πουλιών που παρατηρούνται συχνότερα: Αργυροπελεκάνος, Όρνιο, Βασιλαετός, Αγκαθοκαλημάνα, Αμμοπετρόκλης

…Και οι μακρινοί
Κερκίνη
Σε απόσταση 600 χιλιομέτρων από την Αθήνα –που όμως αξίζει τον κόπο– η Κερκίνη είναι ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους της Νοτίου Ευρώπης, και αδιαμφισβήτητα ένας από τους αγαπημένους προορισμούς των απανταχού φυσιολατρών. Σαράντα μόλις χιλιόμετρα από τις Σέρρες, το υδάτινο σπίτι πολλών ευρωπαϊκών και ασιατικών πουλιών, φιλοξενεί, επίσης, πολλά είδη θηλαστικών που δε συναντάμε καθημερινά –κόκκινους σκίουρους, γκρίζους λύκους, ευρωπαϊκές βίδρες και αγριόχοιρους, μεταξύ άλλων– που το καθιστούν ένα μοναδικό στο είδος του ανοιχτό ζωολογικό πάρκο. Στον υγρότοπο, και τα πυκνά δάση που τον περιστοιχίζουν, έχουν καταγραφεί περισσότερα από 300 είδη πουλιών, οι σημαντικότερες αποικίες Ερωδιών της Βαλκανικής, ο μεγαλύτερος πληθυσμός βουβαλιών της Ελλάδας και η μεγαλύτερη καλυμμένη από νούφαρα υδάτινη έκταση της χώρας. Αδιαμφισβήτητα αξίζει το… έξοδο μιας πολυήμερης άδειας και τον κόπο του ταξιδιού μέχρι εδώ.
Είδη πουλιών που παρατηρούνται συχνότερα: Λαγγόνα, Αργυροπελεκάνος, Μαύρος Πελαργός, Αμμοπετρόκλης, Παρδαλοκεφαλάς

Έβρος – Δαδιά
316 είδη πουλιών είναι, από μόνα τους, αρκετά για να κατατάξουν το Δέλτα του Έβρου, μαζί με το δάσος της Δαδιάς, στις πρώτες θέσεις των δημοφιλέστερων προορισμών για τους παρατηρητές πουλιών σε όλον τον κόσμο. Προσθέστε εδώ ένα απαράμιλλης ομορφιάς τοπίο, μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα, έναν υγρότοπο προστατευμένο από την ευρωπαϊκή συνθήκη Ramsar, μερικά σπανιότατα είδη χλωρίδας, αλλά και θηλαστικών, και έχετε την τέλεια φυσιολατρική εξόρμηση. Στις γειτονικές Φέρες, το χωριό που βλέπει το Δέλτα, θα μείνετε σε ιδιαίτερα προσεγμένα δωμάτια και σουίτες, από τα μπαλκόνια των οποίων θα ξεκινάτε με τα κιάλια σας την πρωινή παρατήρηση, πριν ακόμα πάρετε το πρωινό σας. Σκέφτεστε τίποτα καλύτερο;
Είδη πουλιών που παρατηρούνται συχνότερα: Ασπροπάρης, Μαυρόγυπας, Όρνιο, Βασιλαετός, Κραυγαετός, Αμπελουργός

Για να ξεκινήσετε την παρατήρηση πουλιών με έναν έμπειρο οδηγό, απευθυνθείτε στον Σπύρο Σκαρέα (τηλ.: 697 818 0387) για την οργάνωση της εκδρομής σας σε αυτούς ή άλλους ελληνικούς προορισμούς. Σημειώστε ότι οι τιμές που αναγράφονται στο σχετικό site αφορούν τους πεπειραμένους παρατηρητές –οι… πρωτάρηδες απολαμβάνουν σημαντικές εκπτώσεις.

* Όλες οι φωτογραφίες του άρθρου είναι ευγενική παραχώρηση του κ. Σκαρέα, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά για την πολύτιμη βοήθειά του.