Τα Άνω Δολιανά είναι η εκδρομή που έψαχνες

Δυο ωρίτσες μακριά από την Αθήνα, κι ένα σκάρτο μισάωρο από την Τρίπολη, τα Άνω Δολιανά είναι ένα κουκλίστικο χωριό, αμφιθεατρικά χτισμένο στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα. Από εδώ αγναντεύεις ολόκληρο τον κάμπο της Τρίπολης, το Μαίναλο και τον Χελμό, με τη θέα να φτάνει μέχρι τη θάλασσα τις καθαρές μέρες. Ησυχία, καθαρός αέρας, γαλήνη και η αίσθηση πως βρίσκεσαι σ’ έναν τόπο ξεχασμένο από τον χρόνο σε κατακλύζει από τα πρώτα λεπτά.

Είναι, επίσης, ένα χωριό με ιστορία: Το λευκό του μάρμαρο, ξακουστό από την αρχαιότητα, χρησιμοποιήθηκε για να χτιστούν πολλοί από τους αρχαίους ναούς της Πελοποννήσου. Η παράδοση λέει πως από εδώ ξεκίνησαν μάστορες που εργάστηκαν στη Μαντίνεια και στην Τεγέα, αφήνοντας πίσω τους πέτρινες υπογραφές που αντέχουν αιώνες.

Πέτρινα σπιτάκια με ξύλινα χαγιάτια, λουλουδιασμένες αυλές και λιθόστρωτα καλντερίμια που οδηγούν από γειτονιά σε γειτονιά συμπληρώνουν την εικόνα ενός χωριού βγαλμένου από καρτ ποστάλ.

Ένα χωριό, επτά γειτονιές

Τα Άνω Δολιανά είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός από το 2003, κι αυτό καθόλου τυχαίο δεν είναι: Καμία τσιμεντένια παρέμβαση, κανένα παράταιρο χρώμα, τίποτα που να χαλά τη συμμετρία του πέτρινου τοπίου δεν θα βρεις εδώ. Ο οικισμός χωρίζεται σε επτά γειτονιές, η καθεμία με τη δική της μικρή ιστορία.

Στο χαμηλότερο σημείο βρίσκονται τα Πουρνάρια, με τα σπίτια χωμένα μέσα στο πράσινο. Ψηλότερα, ο Αϊ-Γιώργης και το Μεσοχώρι, εκεί που η καρδιά του χωριού χτυπά πιο ζωηρά. Στο κεντρικό τμήμα, η Παναγία ή αλλιώς η Αγορά, είναι το σημείο που συγκεντρώνεται η ζωή: μικρά μαγαζιά, ταβερνάκια και το ξακουστό Ονειρολόγιο, ένα από τα ομορφότερα καφενεία της Πελοποννήσου, αν όχι και της Ελλάδας όλης. Λίγο πιο πάνω ο Μπαγιουνέτης, πιο ανατολικά τα Αγγελέικα, κι ακόμη ψηλότερα, η Χορευταρού, εκεί όπου ο αέρας ευωδιάζει έλατο και καστανιά.

Εκκλησιές, μαρμάρινα τέμπλα και ιστορίες του ’21

Οι δύο μεγάλες εκκλησίες του χωριού, η Παναγία (Κοίμηση της Θεοτόκου) και ο Αϊ-Γιώργης, δεσπόζουν ανάμεσα στα σπίτια. Η Παναγία χτίστηκε το 1810 από τοπικό μάρμαρο, πυρπολήθηκε κατά την Επανάσταση και αναστηλώθηκε το ’70 με σεβασμό στην αρχική της μορφή. Ο Αϊ-Γιώργης είναι ακόμη πιο φορτισμένος ιστορικά: Εδώ στεγάστηκε το αρχηγείο του Κεχαγιάμπεη κατά τη Μάχη των Δολιανών, όταν ο Νικηταράς αντιστάθηκε με ελάχιστους άνδρες και ανάγκασε τους Τούρκους σε υποχώρηση.

Λίγο πριν την είσοδο του χωριού θα συναντήσεις το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, χτισμένο με έρανο των κατοίκων. Είναι μικρό, πέτρινο και φωλιασμένο μέσα στα πλατάνια, ιδανικό για στάση πριν ανηφορίσεις ως το κέντρο.

Το Ταμπούρι του Νικηταρά

Όποιος αγαπά έστω και λίγο την ιστορία, δεν πρέπει να χάσει το Ιστορικό και Εθνογραφικό Μουσείο Δολιανών, που στεγάζεται στην οικία των αδελφών Χριστοφίλη, γνωστή ως «Το ταμπούρι του Νικηταρά». Εκεί οχυρώθηκε ο ήρωας με τους συντρόφους του το 1821, κι από εκεί ξεκίνησε η νικηφόρα Μάχη των Δολιανών.

Το μουσείο χωρίζεται σε δύο μέρη: επάνω ο όροφος φιλοξενεί εκθέματα του Αγώνα, όπλα, στολές, έγγραφα και ιστορικά τεκμήρια· κάτω, αναπαραστάσεις της καθημερινής ζωής των Δολιανιτών: αργαλειοί, εργαλεία, οικιακά σκεύη και φωτογραφίες από άλλες εποχές. Η είσοδος είναι ελεύθερη (Πέμπτη ως Κυριακή πρωί) και η ατμόσφαιρα συγκινητική.

Περπατώντας προς τον Αϊ-Γιάννη

Σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου από το χωριό, ένα μικρό μονοπάτι σε οδηγεί στο ξωκλήσι του Αϊ-Γιάννη, μέσα σε μια κατάφυτη πλαγιά με πανοραμική θέα. Εδώ λέγεται πως είχε στρατοπεδεύσει ο Νικηταράς πριν επιστρέψει στο χωριό για τη μάχη. Το τοπίο παραμένει σχεδόν ανέγγιχτο: έλατα, πουρνάρια, νερά που τρέχουν και μια ησυχία που σου γαληνεύει την ψυχή.

Η φύση ολόγυρα

Τριάντα μόνο χιλιόμετρα χωρίζουν τα Άνω Δολιανά από το φαντασμαγορικό Δάσος της Σκιρίτιδας, με το 14 χιλιομέτρων μονοπάτι που το διασχίζει να αποτελεί χωρίς υπερβολή μια από τις ωραιότερες πεζοπορικές διαδρομές της Πελοποννήσου, ειδικά το φθινόπωρο όταν ο ήλιος είναι ήπιος και τα φύλλα του χρυσαφίζουν.

Πολλά μονοπάτια ξεκινούν επίσης από τα Άνω Δολιανά και διασχίζουν τις πλαγιές του Πάρνωνα, που είναι ένα χάρμα οφθαλμών κάθε εποχή του χρόνου –δες χάρτες και λεπτομέρειες εδώ, και σημείωσε ότι συχνά πεζοπορίες στα Άνω Δολιανά διοργανώνουν και ομάδες σαν το Δραστήριο Κατσίκι και την Unlimited Adrenaline.

Καφές, ρακόμελο και φαγητό με θέα

Το χωριό μπορεί να είναι μικρό, αλλά έχει ένα από τα πιο ζεστά καφενεία της Πελοποννήσου. Το Ονειρολόγιο, με τα χρωματιστά του παράθυρα και τα ξύλινα τραπέζια, είναι σταθερό σημείο αναφοράς για όλους: ελληνικός καφές το πρωί, τσίπουρο και μεζέδες από το μεσημέρι ως το βράδυ. Οι ιδιοκτήτες του θα σου μιλήσουν για την ιστορία του χωριού, για τις πεζοπορίες και για το πώς τα Άνω Δολιανά ξαναζωντάνεψαν τα τελευταία χρόνια.

Για φαγητό, οι ταβέρνες του χωριού σερβίρουν παραδοσιακά αρκαδικά πιάτα: κόκορα κρασάτο, αγριογούρουνο στιφάδο, πίτες με μυρωδικά και τραχανά σπιτικό. Στα «οπωσδήποτε» σημείωσε τον Θόλο μέσα στο χωριό και το Δραγούνι λίγο παραέξω.