Είμαστε όλοι αυτή η γυναίκα

Δεν μπορεί, κάπου, κάπως, κάποτε έχετε δει την πιο πάνω φωτογραφία του κοριτσιού από το Αφγανιστάν, με το στοιχειωτικό βλέμμα που λέει (πολλές περισσότερες από) χίλιες λέξεις. Ήταν τότε 1984, όταν η μικρή Αφγανή βρέθηκε ως πρόσφυγας σε καταυλισμό του Πακιστάν, μετά τον βομβαρδισμό της πατρίδας της από τους Σοβιετικούς.

Είναι μια εικόνα που κατάφερε να γίνει τμήμα του συλλογικού ασυνείδητου, ως αρχέτυπο της προσφυγιάς, μια Μόνα Λίζα του τρίτου κόσμου που κρύβει πίσω από το «ανέκφραστο» πρόσωπό της όλα τα πιθανά συναισθήματα ενός ανθρώπου που τα χάνει όλα.

Τρεις δεκαετίες αργότερα, η Ευρώπη, εν μέσω Eurogroup και χαρτογιακάδικων συνεδριάσεων για χρηματοπιστωτικά σκαμπανεβάσματα, βιώνει ένα πρωτόγνωρο κύμα προσφυγικής προσέλευσης. Μπορεί μέσα στις φουρτούνες των χρηματιστηρίων να μην το συνειδητοποιούμε όλοι στην πλήρη έκτασή του– εκτός κι αν ζούμε στην Κω ή στη Σάμο φερ’ ειπείν – αλλά σήμερα τα σύνορα των ευρωπαϊκών κρατών γίνονται το φόντο για χιλιάδες νέα «βλέμματα κοριτσιών».

Κι αν οι περισσότεροι στη Γηραιά Ήπειρο σκέφτονται πώς θα ανταπεξέλθουν τα κράτη της στο κύμα προσφύγων, λίγοι σκέφτονται πώς ανταπεξέρχονται οι ίδιοι οι πρόσφυγες σε αυτό που βιώνουν. Με πόσα τέτοια «κενά» βλέμματα θα κοσμήσουν ευρωπαϊκά περιοδικά, ακολουθώντας καρτερικά την δική τους οδύσσεια προς την γερμανική ή φινλανδική τους Ιθάκη.

η δύναμη μιας γυναίκας #refugeesGr #greece #rbnews #antireport pic.twitter.com/cmGUqXBLtR

— risinggalaxy (@risinggalaxy) August 22, 2015

Και να η διάδοχος του αφγανικού κοριτσιού. Μια «μακρινή της ξαδέρφη» που πέρασε αυτό τον Αύγουστο από τα ελληνικά εδάφη στο πλαίσιο της δικής της Οδύσσειας. Μια γυναίκα χωρίς όνομα, αλλά με βλέμμα που τσακίζει κόκαλα. Με δύναμη που σου λέει ότι δεν πρόκειται ποτέ να αφήσει αυτά τα δύο παιδιά από τις μασχάλες της, ακόμα κι αν χρειαστεί να πάει με τα πόδια απ’ το Πεδίον του Άρεως ως την Αλεξάντερπλατς, θα κουβαλά και δύο μπουκάλια νερό ακόμα κι αν χρειαστεί να κάνει παράλληλα και κουπί σε μια παραγεμισμένη βάρκα στη Μεσόγειο.

Η δύναμη αυτής της γυναίκας μας θυμίζει ότι όλοι έχουμε κάτι προσφυγικό στο αίμα μας. Μια γιαγιά που έφυγε απ’ τη Σμύρνη, έναν θείο στην Αμερική, έναν αδερφό που έφυγε πριν τρία χρόνια για τη Βρετανία, ένα μεταναστευτικό «διαβολάκι» μέσα μας που μας λέει πως ίσως είναι καλύτερα να τα μαζεύουμε κι εμείς… Μια αφγανή κοπέλα, μια σύρια μάνα με δύο παιδιά και δύο μπουκάλια στο χέρι, μέσα μας, που ψιθυρίζει ότι στα χειρότερα θα δεις, θέλεις δεν θέλεις, την ψυχική δύναμη που έκρυβες σε όλο της το μεγαλείο.

Πολλά τα λόγια, όμως. Το βλέμμα – και το τσουλούφι που προσπαθεί νευρικά να το κρύψει – τα λέει από μόνο του καλύτερα στην παραπάνω φωτογραφία.