Το φαινόμενο του emotional hangover: Όταν η κοινωνική ζωή σε εξαντλεί

Όλοι έχουμε ζήσει κάποια στιγμή αυτή την παράξενη, μελαγχολική κόπωση μετά από μια πολύ καλή μέρα: συνάντηση με φίλους, πάρτι, ραντεβού, κοινωνική μάζωξη. Περνάς τέλεια… μέχρι να ξυπνήσεις το επόμενο πρωί και να θες μόνο να κουρνιάσεις στον καναπέ σου. Δεν είναι ντροπή, ούτε αντικοινωνικότητα: Είναι το emotional hangover, μια απολύτως φυσιολογική αντίδραση του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος στην υπερβολική διέγερση.

Emotional hangover, τι είναι;

Ο όρος περιγράφει τη σωματική και ψυχική εξάντληση που προκύπτει μετά από έντονα γεγονότα, είτε αυτά είναι καλά είτε αγχωτικά. Η χαρά, ο ενθουσιασμός, οι συζητήσεις που μας καθηλώνουν, τα αστεία που μας κάνουν να κλαίμε από τα γέλια, όλα αυτά είναι απαιτητικές διαδικασίες για τον εγκέφαλο. Σε κάθε κοινωνική αλληλεπίδραση ενεργοποιούνται ταυτόχρονα ορμόνες ευχαρίστησης και στρες, η καρδιά ανεβάζει παλμούς, οι αισθήσεις δουλεύουν υπερωρίες και ο εγκέφαλος προσπαθεί να διαβάσει εκφράσεις, σήματα, vibes. Όταν το πάρτι τελειώσει, το σώμα πατάει φρένο: Η ντοπαμίνη υποχωρεί, η κορτιζόλη ανεβαίνει και η ενέργεια καταρρέει σαν πύργος από τραπουλόχαρτα.

Γιατί η κοινωνική ζωή μάς αδειάζει τόσο πολύ;

Το socializing δεν είναι απλώς «βγαίνω και περνάω καλά». Είναι μια δυναμική αλληλεπίδραση υψηλών απαιτήσεων. Η διαρκής αυτορρύθμιση –να είσαι ευγενικός, να ακούς προσεκτικά, να έχεις χιούμορ, να φαίνεσαι άνετος, να λες ενδιαφέροντα πράγματα– σου απορροφά ενέργεια. Ταυτόχρονα, ο συναισθηματικός συγχρονισμός με τους άλλους σημαίνει ότι για λίγο κουβαλάς συναισθήματα και ένταση που δεν είναι δικά σου. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται σε μία βραδιά περισσότερα ερεθίσματα απ’ ό,τι σε μια ολόκληρη μέρα στο σπίτι, με αποτέλεσμα οι μπαταρίες κάποια στιγμή να αρχίσουν να αργοπεθαίνουν.

Είναι θέμα προσωπικότητας ή θέμα εποχής;

Οι εσωστρεφείς καίγονται πιο γρήγορα, γιατί η κοινωνική τους μπαταρία είναι πιο περιορισμένη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι εξωστρεφείς είναι άτρωτοι. Απλώς, στην περίπτωσή τους, καθυστερεί περισσότερο να εμφανιστεί η κόπωση. Ταυτόχρονα, η εποχή το κάνει δυσκολότερο για όλους: υπερσύνδεση, social media, ειδοποιήσεις, FOMO και η διαρκής ανάγκη να είμαστε εκεί (οπουδήποτε είναι κάθε φορά αυτό το εκεί) κρατούν το νευρικό σύστημα σε μόνιμη υπερδιέγερση. Δεν ξεκουραζόμαστε πραγματικά ποτέ. Και φτάνει κάποια στιγμή που ο οργανισμός μας, όσο κι αν προσπαθούμε να τον αγνοήσουμε, θα ζητήσει τον λογαριασμό.

Πώς μοιάζει το emotional hangover στην πράξη;

Μία μέρα μετά από μια έντονη κοινωνική βραδιά μπορεί να νιώσεις ότι θες να εξαφανιστείς από τον κόσμο για λίγο, να σου φαίνεται βουνό ακόμα και το να απαντήσεις σε ένα απλό «τι κάνεις;», να είσαι πιο ευερέθιστος/η –οι ήχοι, τα φώτα, οι άνθρωποι ξαφνικά να μοιάζουν σαν να έχουν πολύ υψηλή ένταση. Μπορεί να μη βρίσκεις χαρά σε πράγματα που συνήθως αγαπάς ή να καταφεύγεις σε ατελείωτο scrolling και comfort food. Και κάποιες φορές, πάνω από την κούραση, να έρχεται και η ενοχή: «Μα γιατί δεν είμαι χαρούμενος/η, αφού πέρασα τόσο καλά;».

Στρατηγικές ανάρρωσης (χωρίς ενοχές)

Το emotional hangover δεν είναι κάτι που χρειάζεται να το «ξεπεράσεις» με τη βία. Θέλει απλά λίγο χρόνο, και φροντίδα, και θα περάσει μόνο του. Ξεκινά από τη σιωπή: λίγη ώρα χωρίς οθόνες, χωρίς ανθρώπους, χωρίς υποχρεώσεις, δίνει στον εγκέφαλο τον χώρο να κατεβάσει ρυθμούς. Οι απλές, μονότονες δραστηριότητες –ένα ζεστό ντους, ένα περπάτημα χωρίς μουσική, το να πλύνεις πιάτα χωρίς να βιάζεσαι– βοηθούν το νευρικό σύστημα να επαναρυθμιστεί. Το σώμα χρειάζεται νερό, ξεκούραση και κανονικό φαγητό για να συνέλθει, γιατί η συναισθηματική κούραση έχει και βιολογικό κόστος. Το ίδιο σημαντικό είναι να μην υπερφορτώνεις την ατζέντα σου: ένα ήρεμο 24ωρο μετά από κάθε έντονη κοινωνική εμπειρία μπορεί να γίνει η καλύτερη πρόληψη. Και αν δεν έχεις ενέργεια να απαντήσεις σε μηνύματα ή να συμμετέχεις σε συζητήσεις, δεν χρειάζονται εξηγήσεις: το «σήμερα δεν έχω πολλή ενέργεια για κουβέντα» αρκεί.

Η σημαντικότερη υπενθύμιση

Ζούμε σε μια κοινωνία που υμνεί την εξωστρέφεια: τις γεμάτες ατζέντες, τα πάρτι, τους αμέτρητους φίλους, το να είσαι πάντα διαθέσιμος. Όταν το σώμα μάς ζητάει διάλειμμα, πολύ συχνά νιώθουμε ντροπή ή αποτυχία. Η αλήθεια όμως βρίσκεται ακριβώς στην άλλη πλευρά: το emotional hangover σημαίνει ότι επένδυσες ενέργεια σε ανθρώπους, σε συναισθήματα, σε εμπειρίες. Ότι έζησες. Και κάθε εμπειρία που μας γεμίζει, αργά ή γρήγορα θα μας αδειάσει, ακριβώς για να μπορέσουμε να ξαναγεμίσουμε. Κανείς δεν είναι φτιαγμένος να λάμπει ασταμάτητα. Χρειάζεται και σκοτάδι για να σβήσουν ομαλά τα πυροτεχνήματα μέσα μας.