Πώς και γιατί το In Motion θα μετατρέψει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά σε διαδραστικό μουσείο;

Μετά τη μεγάλη της επιτυχία στην Εθνική Γλυπτοθήκη, η in situ παιδική παράσταση In Motion: Ένα άγαλμα που το ’σκασε, επιστρέφει σε νέα εκδοχή στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Η τέχνη, η μνήμη και το παιχνίδι μπλέκονται σε μια ιστορία που ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μικρών και μεγάλων. Καθώς τα σκηνικά έργα τέχνης παίρνουν ζωή, η φαντασία μπλέκεται με την πραγματικότητα και το παλιό συναντά το καινούριο. Ένα μουσείο που θυμίζει όνειρο, και μια ιστορία για τη φιλία, τη συνύπαρξη, τη μνήμη και τη δύναμη του να δίνεις ζωή στα πράγματα που αγαπάς. Στο τέλος, το κοινό γίνεται μέρος της παράστασης, γιατί στο θέατρο όλα μπορούν να συμβούν.

Μιλήσαμε με την σκηνοθέτρια της παράστασης, Δανάη Μέγα, και τους δύο πρωταγωνιστές της, Ελένη Μιχαηλίδου και Στρατή Νταλαγιώργο, για όλα όσα θα δούμε επί σκηνής.

Δανάη Μέγα, το In Motion: Ένα άγαλμα που το ’σκασε παίζει δημιουργικά με τα όρια ανάμεσα στο μουσείο και το θέατρο. Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα και τι θα θέλατε να μεταφέρετε στα παιδιά μέσα από αυτή τη «σύγκρουση» της κίνησης με την ακινησία;
Όπως και να το κάνουμε υπάρχει ανάγκη για ριζική αλλαγή –να «ξανανοηματοδοτήσουμε» τους χώρους, να αποτινάξουμε τη μουσειακή ακαμψία, να απελευθερώσουμε το βίωμα, να συνδέσουμε τις τέχνες.

Η ιδέα του In Motion: Ένα άγαλμα που το ’σκασε ξεκίνησε από μια απλή απορία- γιατί θεωρούμε ότι το μουσείο και το θέατρο είναι δύο κόσμοι μακρινοί; Στην πραγματικότητα, όταν τους φέρεις κοντά, μπλέκονται, συγκρούονται και τελικά μετασχηματίζουν τα πάντα.

Στο μουσείο έχουμε μάθει να κινούμαστε μέσα σε πρέπει, να μην αγγίζουμε, να μην πλησιάζουμε, να μην ανασαίνουμε ελεύθερα. Μπροστά σε κάτι που φαίνεται ακίνητο. Κι όμως, ένα έργο τέχνης, ειδικά για τα παιδιά, ανοίγει απίστευτους ορίζοντες φαντασίας, ταυτίσεις, ερωτήματα. Έχει μια εσωτερική κίνηση, έναν παλμό.

Στο θέατρο πάλι, επικρατεί το αντίθετο –δράση, χάος, παρουσία, βίωμα, η απόλυτη ενέργεια του εδώ και τώρα. Το εικαστικό στοιχείο συνομιλεί ισότιμα με το δραματουργικό, τίποτα δεν είναι σταθερό. Όλα ρέουν.

Αυτό το σημείο σύγκρουσης αλλά και συνάντησης των δύο κόσμων είναι βαθιά απελευθερωτικό. Γιατί όταν συνδέεις ένα ζωντανό σώμα με ένα έργο τέχνης, ή μια ιστορία με το μουσειακό αφήγημα, γεννιέται κάτι εντελώς νέο και απολύτως σύγχρονο. Κάτι που δεν αναβιώνει απλώς το παρελθόν,αλλά το συνομιλεί. Και εκεί το κάθε παιδί μπορεί να βρει μια αναφορά του εαυτού του.

Εξάλλου, θεωρώ πως και το θέατρο χρειάζεται εξέλιξη, και το μουσείο χρειάζεται να πάψει να είναι ένας βαρύς παθητικός τόπος. Το κλασικό «μουσειακό θέατρο» που απλώς αναπαριστά σκηνές μπροστά σε εκθέματα έχει πια εξαντλήσει τα όριά του. Αντίθετα, όταν δημιουργείς μια δραματουργία που γεννιέται από τον ίδιο τον χώρο, είτε είναι μουσείο, είτε μια σκάλα, ένας δρόμος ή ένα εργοστάσιο, τότε το αποτέλεσμα αποκτά αλήθεια και αναπνοή.

Ακόμη και σκηνογραφικά, όλα αλλάζουν: άλλο να παίζεις σε ένα σκηνικό που αποτελείται από ένα σπίτι, το οποίο το συναντάς καθημερινά και άλλο να κινείσαι ανάμεσα σε έργα τέχνης που το καθένα φέρει ένα συμβολικό φορτίο για την ιστορία που αφηγείσαι. Αυτή η μεταμοντέρνα, σύγχρονη αισθητική όπου οι τέχνες συναντιούνται και συνδημιουργούν μπορεί να αλλάξει και το θέατρο και το μουσείο.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα σκηνικά τα υπογράφει η Νικόλ Οικονομίδου, ζωγράφος και εικαστικός στην Ελλάδα και στη Νέα Υόρκη - γιατί εδώ το σκηνικό δεν ντύνει απλώς την παράσταση, αλλά λειτουργεί ως αυτόνομο έργο τέχνης, με το προσωπικό αποτύπωμα μιας σύγχρονης καλλιτέχνιδας.
Θέλουμε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τίποτα δεν είναι πραγματικά ακίνητο, ούτε ένα άγαλμα, ούτε μια ιδέα, ούτε ο ίδιος ο κόσμος. Μέσα από τη «σύγκρουση» της κίνησης με την ακινησία τα παιδιά μαθαίνουν ότι μπορούν να αγγίζουν, να αμφισβητούν, να φαντάζονται, να μετασχηματίζουν. Ότι οι χώροι και οι κανόνες δεν είναι δεδομένοι, αλλάζουν όταν εμείς τους ξαναδιαβάζουμε.

Και κυρίως, ότι η τέχνη, όποια μορφή κι αν παίρνει, είναι ένας ζωντανός διάλογος με το σήμερα και με τον εαυτό τους. Ένας χώρος ελευθερίας, όπου κάθε παιδί μπορεί να βρει τη φωνή, το σώμα και τη θέση του.

Η παράσταση προσκαλεί τα παιδιά να συμμετέχουν ενεργά και να αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη. Τι έχετε παρατηρήσει στις αντιδράσεις τους; Πώς βιώνουν αυτό το “σπάσιμο” των κανόνων θεάτρου και μουσείου;
Τα παιδιά το αγκαλιάζουν αμέσως. Όταν οι κανόνες χαλαρώνουν, δεν ξεφεύγουν αλλά απελευθερώνονται. Βλέπουμε σώματα που κινούνται με ασφάλεια και χαρά ανάμεσα στα έργα, βλέπουμε βλέμματα που ανοίγουν, ιστορίες που γεννιούνται επί τόπου. Δεν τα φοβίζει το σπάσιμο των ορίων αντιθέτως, τα κάνει να νιώθουν ότι ο χώρος τους ανήκει.

Και αυτό είναι το πιο συγκινητικό όταν ένα παιδί συνειδητοποιεί ότι μπορεί να σταθεί ισότιμα μπροστά στην τέχνη, χωρίς φόβο μην χαλάσει κάτι, τότε αλλάζει και ο τρόπος που βλέπει τον εαυτό του και τον κόσμο. Αυτό είναι το πραγματικό σπάσιμο των στερεοτύπων.

Ελένη Μιχαηλίδου, η Σελίν είναι ένα παιδί γεμάτο φαντασία, αλλά και μια μικρή συλλέκτρια τέχνης. Πώς την προσεγγίσατε ερμηνευτικά; Ποια ήταν η δική σας “πόρτα” για να μπείτε στον κόσμο της;
Η Σελίν, ως παιδί, έχει αυτό το περίσσιο θάρρος να δημιουργεί τον δικό της κόσμο και να ζει μέσα στο προσωπικό της παραμύθι. Η φαντασία και ο χώρος της τέχνης είναι ο τρόπος που έχει εφεύρει για να υπάρξει και να προστατεύεται. Είναι ένα στοιχείο με το οποίο ταυτίζομαι βαθιά και που προσπαθώ πεισματικά να μην χάσω στην ενήλικη ζωή μου...το δικαίωμα στα όνειρα και στη φαντασία.

Το In Motion κινείται ανάμεσα σε θέατρο και εικαστική εγκατάσταση. Πόσο διαφορετική είναι αυτή η εμπειρία για μια ηθοποιό που καλείται να παίξει μέσα σε έναν χώρο που αλλάζει συνεχώς, και μάλιστα με παιδικό κοινό που συμμετέχει ενεργά;
Στην παράστασή μας υπάρχει μια ενδιαφέρουσα αντιστροφή φέτος, το θέατρο γίνεται μουσείο. Πέρυσι δημιουργήσαμε ένα θέατρο μέσα στο μουσείο, στην Εθνική Γλυπτοθήκη. Φέτος, το ίδιο το θέατρο καλεί μικρούς και μεγάλους να παρακολουθήσουν μια παράσταση για την ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, ενώ στην πραγματικότητα βρισκόμαστε μέσα σε μια σκηνική εικαστική εγκατάσταση της οποίας τα έργα τέχνης υπογράφει η εικαστικός-ζωγράφος Νικόλ Οικονομίδου. Καθώς η δράση εξελίσσεται, μέσω της θεατρικής πράξης γεννιέται σταδιακά μια έκθεση σύγχρονης τέχνης. Οι τέχνες “μπλέκονται” και επικοινωνούν με έναν τρόπο που για μένα είναι πραγματικά μοναδικός.

Τα παιδιά έρχονται στο θέατρο ως θεατές, αλλά στην ουσία γίνονται μέρος της παράστασης. Δεν χρειάζεται να τους πεις “ελάτε να συμμετέχετε”. Υπάρχουν στο παρόν, και η παρουσία τους τα καθιστά μέρος της παράστασης.

Στρατή Νταλαγιώργο, μιλήστε μας για το διττό σας ρόλο στην παράσταση, ως κειμενογράφου και ως ηθοποιού. Τι είναι αυτό, από το κείμενό σας, που σας καθοδηγεί υποκριτικά;
Το In Motion: ένα άγαλμα που το ‘σκασε είναι ένα κείμενο που γράφτηκε αποκλειστικά για την παράσταση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Δεν θα μπορούσε να σταθεί σε κανέναν άλλο χώρο, γιατί είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την ιστορία και την ατμόσφαιρα του ίδιου του θεάτρου. Πέρυσι η παράσταση παρουσιαζόταν στην Εθνική Γλυπτοθήκη, με ένα εντελώς διαφορετικό κείμενο – τότε το θέμα αφορούσε τον χώρο της γλυπτικής.

Αρχικά, η ιδέα και η πρώτη γραφή ήταν της Δανάης. Στην πορεία όμως άρχισα να δένομαι πολύ με το κείμενο και μπήκα πιο ενεργά στη διαδικασία. Ξέφυγα από το στάδιο του να “προτείνω ιδέες” ή να βοηθάω μόνο δραματουργικά, και τελικά το γράψαμε μαζί.

Το να είμαι ταυτόχρονα ηθοποιός και συνδημιουργός του κειμένου έχει μια φαινομενική αβάντα, αλλά και αρκετές δυσκολίες. Από τη μία, γνωρίζω το έργο εκ των έσω, πώς είναι δομημένο, τι σημαίνει κάθε φράση και ποια ενέργεια κρύβει πίσω της. Αυτό με βοηθά πολύ στις πρόβες, γιατί μπορώ να μπω αμέσως στην ουσία και να αυτοσχεδιάσω με ακρίβεια. Από την άλλη, είναι δύσκολο να παίζεις κάτι που έχεις γράψει, γιατί μπαίνεις συχνά στη διαδικασία να το κρίνεις, να το διορθώνεις ή να θες να το πεις “αλλιώς”. Μέχρι να το συνειδητοποιήσω, αυτό ήταν ένα εμπόδιο στις πρόβες. Παρ’ όλα αυτά, μέσα από τη διαδικασία εξελίχθηκε πολύ και πήραμε αρκετές δραστικές αποφάσεις ώσπου το κείμενο να φτάσει στην τελική του μορφή. Όταν το έγραφα, είχα στο μυαλό μου έναν συγκεκριμένο τρόπο που “έπρεπε” να παιχτεί. Όμως μέσα από τη συνεργασία με την ομάδα, ανακάλυψα νέες πτυχές που δεν είχα καν συνειδητοποιήσει ότι υπήρχαν. Αυτό είναι και το πιο ωραίο κομμάτι. Να βλέπεις κάτι που έχεις γράψει να ζωντανεύει και να αποκτά τη δική του ζωή.

Αυτό που με καθοδηγεί υποκριτικά είναι η αμεσότητα του λόγου. Το έργο είναι γραμμένο έτσι ώστε όλα να συμβαίνουν στο “εδώ και τώρα” . Τίποτα δεν αφηγείται, όλα γίνονται τη στιγμή που τα ζούμε. Αυτό με κρατά συνεχώς σε εγρήγορση. Κάθε φορά προσπαθώ να εκπλήσσω τον εαυτό μου, ώστε να μένω ζωντανός στη σκηνή. Αυτή η αίσθηση του απρόβλεπτου, του “ό,τι συμβαίνει τώρα”, είναι τελικά αυτό που με καθοδηγεί.

Πώς το άγαλμα που υποδύεστε, το σκάει και τελικά μπαίνει στις καρδιές των παιδιών; Kαι σαν καλλιτέχνης τι πιστεύετε ότι θα κερδίσουν οι μικροί φίλοι –ή μήπως και οι μεγάλοι;
Το Bien είναι ένα άγαλμα που αποφασίζει να το σκάσει από το μουσείο όπου ήταν, γιατί δεν αντέχει τη σύγκριση με τα άλλα έργα τέχνης. Θέλει να βρει έναν χώρο όπου θα είναι μόνο του, να είναι ο πρωταγωνιστής χωρίς να ανησυχεί μήπως κάποιο άλλο γλυπτό του “φάει” τη δόξα. Κι έτσι, τρυπώνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά γιατί είδε φως και μπήκε και είπε “εδώ θέλω να είμαι”.

Η παράσταση μιλάει για φιλία, ειλικρίνεια, αυτοπεποίθηση και το πόσο μοναδικός είναι ο καθένας μας. Θέλει να δείξει ότι δεν πρέπει να περιμένουμε από κανέναν άλλον να μας “φωτίσει” τη ζωή. Εμείς είμαστε αυτοί που πρέπει να βρούμε το φως μας. Και μόλις το βρούμε, όλα αλλάζουν.

Φυσικά, κάποιοι γύρω μας μπορεί να μας δώσουν ένα μικρό σπρωξιματάκι, αλλά η δύναμη είναι δική μας. Νομίζω ότι τα παιδιά, και γιατί όχι και οι μεγάλοι, θα πάρουν από την παράσταση ένα μήνυμα να αγαπούν τον εαυτό τους, να διεκδικούν αυτό που θέλουν, να κινούν τα πράγματα όπως εκείνα θέλουν, να τολμούν να εκφράζονται και να χαίρονται που είναι μοναδικοί.

Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Δανάη Μέγα
Πρωτότυπο Κείμενο: Δανάη Μέγα, Στρατής Νταλαγιώργος
Επιμέλεια Δραματουργίας: Στρατής Νταλαγιώργος
Σκηνογραφία: Νικόλ Οικονομίδου
Κίνηση: Άρτεμις Λαμπίρη
Σχεδιασμός Φωτισμών: Ιωάννα Ζέρβα
Πρωτότυπη Μουσική: Μικές Γλύκας
Γραφιστικός Σχεδιασμός, Promo Videο-Video Animation: Μαύρα Γίδια
Φωτογραφίες: Γιώργος Συνιόλας

Παίζουν: Ελένη Μιχαηλίδου, Στρατής Νταλαγιώργος