Κωνσταντίνε Ασπιώτη, είναι το Άρωμα Γυναίκας φτιαγμένο για το θέατρο;

Στο Θέατρο Βρετάνια αυτές τις μέρες ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης σκηνοθετεί τον Άκη Σακελλαρίου στον εμβληματικό ρόλο του αντισυνταγματάρχη Φρανκ Σλέιντ, που –ειδικά για τα παιδιά των 90s– έχει για πάντα συνδεθεί με τον Αλ Πατσίνο, που κέρδισε δικαίως το Όσκαρ Α ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του.

Λίγες μέρες μετά την έναρξη των παραστάσεων, μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη για την θεατρική μεταφορά του έργου, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, για το «σκοτάδι που οδηγεί στο φως» και για τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο χιούμορ και την συγκίνηση.

Το Άρωμα Γυναίκας είναι, στο μυαλό των περισσότερων από εμάς, πρωτίστως ένα έργο με βαριά κινηματογραφική κληρονομιά. Είναι όμως και η θεατρική διασκευή του Πίνο Τιέρνο, και πριν από αυτήν το βιβλίο του Τζιοβάνι Αρπίνο. Πώς είναι να αναμετριέται κανείς σκηνικά με μια ιστορία που κουβαλά τόσο ισχυρές αναφορές;
Όπως το είπατε. Αναμετριέται τελικά με την ιστορία την ίδια. Όχι με την απόδοσή της από άλλους καλλιτέχνες και μάλιστα σε άλλα μέσα. Υπάρχει μια ιστορία που φέρει έναν κόσμο, τον οποίο ο κάθε καλλιτέχνης –που είναι μοναδικός– την «διαβάζει» και τελικά την αποδίδει με τον δικό του μοναδικό τρόπο, με τις δικές του αναφορές, με τα πράγματα που αυτός θέλει να «μοιραστεί» και με τα δικά του μέσα. Απευθύνεται μάλιστα σε ένα σύγχρονο κοινό που ζει στη σημερινή κοινωνία, που αλλάζει χρόνο το χρόνο, αλλά σε ανθρώπους που με μια μυστική συνεκτική γραμμή, τους συνδέουν με ανθρώπους περασμένων εποχών προαιώνια συναισθήματα. Όλο αυτό, και εδώ είναι η μεγάλη διαφορά με όλα τα άλλα, γίνεται για να παιχτεί στο θέατρο. Στο απόλυτο εδώ και τώρα. Ο Πίνο Τιέρνο μας έδωσε τα πρώτα εργαλεία, με την άξια διασκευή του που έγινε μια άλλη εποχή, για άλλη χώρα, σε άλλη θεατρική σκηνή. Η Μαρία Χατζηεμμανουήλ με τη μετάφρασή της και τη συνολικότερη βοήθειά της μας έτεινε ένα σημαντικό χέρι. Το βιβλίο του Τζιοβάνι Αρπίνο όμως, φυσικά, και η ιστορία του, είναι «η μήτρα» που γέννησε όλα τα παραπάνω όπως και την παράστασή μας.

Πώς συνεργαστήκατε με την Αλεξάνδρα Αϊδίνη στη δραματουργική επεξεργασία; Ποιο ήταν το βασικό ζητούμενο στο τελικό θεατρικό κείμενο;
Προσπαθήσαμε ακριβώς, πρώτα απ’ όλα, να μείνουμε πιστοί στο πνεύμα της ιστορίας. Από ‘κει και πέρα, έπρεπε να λάβουμε υπόψιν πολλά. Από τους ηθοποιούς, το σύγχρονο κοινό, μέχρι την υποδομή του θεάτρου με πολλά ενδιάμεσα στάδια. Πάνω απ’ όλα θελήσαμε να διατηρήσουμε τα πράγματα που μας κάναν να γελάμε στην ιστορία και τα πράγματα που μας συγκίνησαν. Όλα αυτά που μας κινήσαν για να ασχοληθούμε δηλαδή. Ευτυχώς με την Αλεξάνδρα γνωριζόμαστε χρόνια, έχουμε κοινές αναφορές, αισθητικές συμφωνίες, αλλά και χρήσιμες –για να μας πάνε μπροστά– διαφωνίες. Γενικά ήταν άλλη μια όμορφη συνεργασία μας σε ένα καινούριο πεδίο.

Στην παράσταση γίνεται λόγος για το «σκοτάδι που οδηγεί στο φως». Τι σημαίνει αυτό για εσάς σε σκηνοθετικό επίπεδο;
Με έναν τρόπο είναι μία καλλιτεχνική μου πρόθεση τελευταία να σκηνοθετώ παραστάσεις που «οδηγούν στο φως»! Ίσως είναι η προσωπική μου ανάγκη τώρα που το σκέφτομαι. Ξέρετε, βλέπω τόσες δυσκολίες στην καθημερινότητα που θεωρώ ότι ο κόσμος, όπως εγώ, προφανώς χρειάζεται ελπίδα και να βλέπει, διαβάζει, βιώνει, πράγματα που ίσως δείχνουν έναν δρόμο στο να βγούμε από το σκοτάδι που βυθιζόμαστε. Πιστεύω ακράδαντα στην «θεραπευτική» ικανότητα της τέχνης.

Ο Φάουστο, τυφλός και οξυδερκής, είναι ένας χαρακτήρας που βλέπει πιο καθαρά από τους βλέποντες. Πώς δουλέψατε με τον Άκη Σακελλαρίου πάνω σε αυτή την, ας την πούμε, εσωτερική όραση;
Ο Άκης δούλεψε πολύ και δούλεψε καλά για το ρόλο του Φάουστο. Πολλούς μήνες. Πολύ πριν αρχίσουν οι πρόβες. Αξίζει κάποιος να τον δει στη σκηνή σε αυτόν τον ρόλο, είναι σπουδαίος κατά την άποψή μου. Πρώτα απ’ όλα, ο Άκης λοιπόν, έπρεπε να καταλάβει το βασικό. Πώς είναι να μην βλέπει κάποιος. Δεν είναι εύκολο «να μπεις όντως στα παπούτσια» ενός ανθρώπου με αναπηρία. Είναι θα έλεγα ουσιαστικά αδύνατο. Ένας καλός ηθοποιός όμως πρέπει να κάνει τα πάντα για να συναισθανθεί, όσο πιο βαθιά γίνεται έναν τέτοιο άνθρωπο. Οπότε άρχισε να εξερευνά πρώτα απ’ όλα το κομμάτι αυτό, με πρακτικούς τρόπους εκτός από το διανοητικό. Ανακάλυψε λοιπόν πώς κάποιος που του λείπει μία αίσθηση, αρχίζει και αναπτύσσει τις υπόλοιπες. Και αρχίζει να παρατηρεί πράγματα που δεν τα παρατηρούσε πριν. Αρχίζει δηλαδή να «βλέπει» πράγματα που οι άλλοι δεν μπορούν να «δουν». Εγώ ήμουν αρωγός σε αυτή την προσπάθεια και έθεσα το «τερέν», όσο μπορούσα, με την ασφάλεια αλλά και τα όριά του. Με τα μέσα και την αίσθησή μου, λειτούργησα όσο μπορούσα, και ως κόουτς. Ήταν μια όμορφη, δημιουργική καλλιτεχνική συνεργασία.

Το έργο ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ και τη συγκίνηση. Πώς πετυχαίνετε αυτή τη λεπτή γραμμή χωρίς να γλιστρήσει το όλον προς το μελόδραμα;
Αν λέτε πως το πετυχαίνουμε είναι πολύ καλό για εμάς αυτό. Δεν ξέρω τι να σας απαντήσω. Είναι προσωπικό. Έχει να κάνει με την προσωπική αισθητική του καθενός ανθρώπου. Εδώ μάλλον εμείς συμφωνούμε. Κάποιος μπορεί να διαφωνεί. Προσωπικά έχω ένα μέτρο που όταν κάτι μου «μελώνει» ας πούμε παραπάνω απ΄ όσο αντέχω, το νιώθω έντονα και το δουλεύω. Δεν ξέρω αν υπάρχει αντικειμενικότητα σε κάτι τέτοιο, υπάρχουν, ίσως, κάποιοι ορισμένοι θεωρητικοί κανόνες που κατατάσσουν ένα έργο στην κατηγορία «μελόδραμα». Το «Άρωμα γυναίκας» δεν ανήκει εκεί.

Φέτος σας συναντάμε και επάνω στη σκηνή, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, να ερμηνεύετε τον ρόλο του Ρισάρ, άλλοτε καταξιωμένου σκηνοθέτη που στήνει ένα θεατρικό εργαστήρι σε μια φυλακή, στο Intra Muros που σκηνοθετεί ο Παντελής Δεντάκης. Πώς συνδυάζονται αυτές οι δύο εμπειρίες –να σκηνοθετείτε μια τόσο εσωτερική, ανθρώπινη ιστορία και ταυτόχρονα να ερμηνεύετε έναν σκηνοθέτη που αναζητά το νόημα της τέχνης μέσα στη φυλακή;
Το Intra Muros είναι επίσης μια βαθιά ανθρώπινη ιστορία. Απλώς πολύ διαφορετική. Κι αυτό είναι ζωτικό για μένα. Η αλλαγή. Με αυτήν την παράσταση και τον υπέροχο θίασό της (Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Γιώργος Συμεωνίδης, Αμαλία Νίνου, Νικόλας Δροσόπουλος), ζω πια στην καθημερινότητά μου. Και είμαι χαρούμενος γιατί η συνεργασία αλλά και η ιστορία που αφηγούμαστε – μια ιστορία δυνατών συναισθημάτων – μας αγγίζει. Το θέμα του εγκλεισμού, πρακτικού ή ψυχολογικού επίσης είναι ένα θέμα προς διερεύνηση. Η παράσταση είναι πιστεύω απ’ αυτές που χαρίζουν δυνατές στιγμές στον θεατή και υλικό συζήτησης για μετά το θέατρο. Χάρηκα πολύ τη συνεργασία μου με τον Παντελή άλλη μια φορά με διαφορετικούς ρόλους μετά την «Κόρη του Λοχαγού» που εγώ σκηνοθετούσα και αυτός έπαιζε. Είναι υπέροχος.

Συντελεστές
Βασισμένο στο μυθιστόρημα «Το σκοτάδι και το μέλι» του Τζιοβάνι Αρπίνο
Διασκευή: Πίνο Τιέρνο
Μετάφραση από τα ιταλικά: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Δραματουργική επεξεργασία - τελικό κείμενο παράστασης:
Αλεξάνδρα Αϊδίνη - Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Συμπληρωματική μετάφραση (από το μυθιστόρημα): Αλεξάνδρα Αϊδίνη
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης
Σκηνικά: Αθανασία Σμαραγδή
Κοστούμια: Ελίνα Δράκου
Σχεδιασμός φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας
Χορογραφία-κίνηση: Δήμητρα Μερτζάνη
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Πετροπούλου
Φωτογραφία-βίντεο: Χρήστος Συμεωνίδης
Γραφιστικά: Δημήτρης Γκέλμπουρας[email protected]

Επικοινωνία-Προβολή στα ΜΜΕ: Ανζελίκα Καψαμπέλη
Διαχείριση επικοινωνίας: Εταιρεία Σκαφίδας-Δωροπούλου Ε.Ε.

Οργάνωση παραγωγής: Δέσποινα Παπαδοπούλου

Καλλιτεχνική επιμέλεια: Άκης Σακελλαρίου

Μια παραγωγή των Θεατρικών Επιχειρήσεων Κάρολου Παυλάκη

Παίζουν
Άκης Σακελλαρίου, Προκόπης Αγαθοκλέους, Μαριάννα Πουρέγκα, Ξένια Καλογεροπούλου, Δημήτρης Διακοσάββας, Γιώργος Τζαβάρας, Θησέας Παπαπαναγιώτου, Γεωργία Σωτηριανάκου, Σταύρια Νικολάου, Μαρία Καραγκιοζίδου, Ριχάρδος Αρώνης