Άγχος πανελλαδικών θα λέμε (και θα κλαίμε)

Δεν είναι πολύ πιθανό να μην έχεις κάπου κοντά σου κάποιο παιδί που δίνει πανελλαδικές εξετάσεις, είτε είναι δικό σου, είτε κάποιου που ξέρεις. Ακόμη και αν δεν είναι ακριβώς κοντινό σου, κάπως η διήγηση και η έγνοια για τον τάδε ή την τάδε που δίνει πανελλαδικές φτάνει και σε εσένα. Το στρες, η προσπάθειά του και οι ευχές για επιτυχία δεν μένουν συνήθως στις οικογένειας των παιδιών που εξετάζονται αλλά διαχέονται -σαν μια αυθόρμητη εκδήλωση αλληλεγγύης. Γι΄ αυτό και δεν σου κάνει εντύπωση. «Ε, δεν είναι μικρό πράγμα!», σκέφτεσαι. «Πανελλαδικές είναι».  

Μεγαλώσαμε ως κοινωνία με το συλλογικό τραύμα των πανελλαδικών εξετάσεων, με το βάρος της επιτυχίας ή της αποτυχίας όχι ακριβώς για την είσοδο στην σχολή –αυτή είναι το μέσο- αλλά με το βάρος της ευκαιρίας για κοινωνική ανέλιξη. Τι είναι οι δωρεάν σπουδές στις φτωχές χώρες; Η ευκαιρία των από κάτω να στείλουν έναν εκπρόσωπο στα σαλόνια των αστικών επαγγελμάτων ή -οι πιο χαμηλοβλέποντες- στην ασφάλεια του δημοσίου  

Η κοινωνική ανέλιξη, η ευκαιρία να ξεφύγεις από την Τάξη σου και τα όριά της, ήταν το ελληνικό στοίχημα στις μεταπολεμικές δεκαετίες- και παραμένει και σήμερα. Μπορεί στο υποσυνείδητο των συγγενών και του περιβάλλοντος να κρύβεται πίσω από τα «να γίνει επιστήμονας» ή «να έχει ένα πτυχίο», αλλά εκεί είναι. Σταθερό και ακλόνητο.

Η πρόσβαση στις μετρημένες θέσεις της δωρεάν παιδείας βάραινε και βαραίνει τα παιδιά που δίνουν εξετάσεις και δεν φεύγουν για το πολυδάπανο εξωτερικό. Της δωρεάν παιδείας που αυτό που σου εξασφάλιζε μέχρι σήμερα ήταν βασικά ότι το πτυχίο σου θα ήταν έγκυρο για το δημόσιο- αν άνοιγε κάπως κάποια τρύπα για να μπεις. Γιατί για τη διάκριση στα ελευθέρια επαγγέλματα, από όπου αντλείται και το στάτους, οι διαδικασίες είναι πιο περίπλοκες.

Σήμερα, πόσο δικαιολογημένο είναι αυτό το άγχος; Με την ανώτατη παιδεία ιδιωτικοποιημένη, το ελληνικό πανεπιστήμιο σε λίγα χρόνια δεν θα είναι το «μόνο» εισιτήριο για το δημόσιο ή για τα «επαγγέλματα κύρους». Οι εξετάσεις για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια θα συνδέονται με τα χρήματα που είναι διατεθειμένη να δαπανήσει η οικογένεια όχι πια σε ιδιαίτερα και φροντιστήρια για την προετοιμασία, αλλά στην ίδια τη φοίτηση στο ιδιωτικό ΑΕΙ.

Προφανώς και θα υπάρξουν διαφόρων τιμών σχολές ώστε να μην αποθαρρυνθεί κανένας γονιός από το να ξοδέψει, να μην πει κανείς "δεν γίνεται". Απλώς, η ποιότητα της κάθε σχολής θα καθορίζει και το μισθολογικό εύρος στο οποίο μπορεί να κινηθεί ο απόφοιτός της- «όπως Αμερική».     

Κάπως έτσι, μαζί με αυτό το φριχτό άγχος των εξετάσεων που το υπουργείο Υγείας όλο μεταρρυθμίζει και όλο μένουν ίδιες-  θα χαθεί σιγά σιγά και η δυνατότητα της ταξικής μετακίνησης μέσω των σπουδών: θα είναι όλα προκαθορισμένα, ανάλογα με τα διαθέσιμα από την οικογένεια χρήματα ή ανάλογα με την διάθεση του κάθε φοιτητή και της κάθε φοιτήτριας να χρεωθεί στις τράπεζες.

Πανελλαδικές θα λέμε και θα κλαίμε μου φαίνεται.