Διατροφικές τάσεις στο TikTok: Οι «υγιεινές» μόδες που θέλουν προσοχή

Μπορεί να μην αποτελεί πλέον είδηση ότι οι δίαιτες-αστραπή και οι διάφορες «συμβουλές» διατροφής κατακλύζουν το TikTok, όμως τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας προκαλούν ανησυχία.

Σύμφωνα με μελέτη του MyFitnessPal σε συνεργασία με το Dublin City University, μόνο το 2,1% των διατροφικών περιεχομένων που κυκλοφορούν στην πλατφόρμα είναι συμβατό με τις επίσημες κατευθυντήριες γραμμές δημόσιας υγείας.

Παρ’ όλα αυτά, περισσότεροι από τους μισούς (57%) χρήστες της Gen-Z και των Millennials δήλωσαν ότι έχουν επηρεαστεί ή ακολουθήσει κάποιο από αυτά τα trends. Η επιρροή είναι τεράστια, αλλά η αξιοπιστία ελάχιστη — και οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιθανές συνέπειες στην υγεία, ειδικά σε νέους με ευαλωτότητα σε ακραίες ή μη ισορροπημένες διατροφικές συμπεριφορές.

Ποιες είναι οι πιο δημοφιλείς τέτοιες μόδες όμως; Και τι λένε οι ειδικοί για αυτές;

Juicing και green powders: Ακριβά, αναποτελεσματικά και χωρίς επιστημονική βάση

Οι χυμοί και τα πράσινα συμπληρώματα παρουσιάζονται συχνά ως αποτοξινωτικά ή «θαυματουργά» για την υγεία του εντέρου. Ωστόσο, η διαδικασία αφαίρεσης του πολτού αποστερεί τα φρούτα και τα λαχανικά από τις φυτικές τους ίνες. Τα προϊόντα αυτά στερούνται πρωτεΐνης, υγιεινών λιπαρών και σημαντικών βιταμινών, ενώ σε πολλές περιπτώσεις περιέχουν υπερβολικές ποσότητες φρούτων που ανεβάζουν το θερμιδικό τους φορτίο. Επιπλέον, τα συμπληρώματα greens συχνά προωθούνται χωρίς τεκμηρίωση, ενώ η ιδέα της «αποτοξίνωσης» είναι αβάσιμη, καθώς το σώμα διαθέτει φυσικούς μηχανισμούς (ήπαρ, νεφρά) για αυτή τη δουλειά.

Ο «εσωτερικός καθαρισμός» με chia δεν αποτοξινώνει το έντερο

Το λεγόμενο internal shower – δηλαδή η κατανάλωση νερού με chia seeds για «αποτοξίνωση του παχέος εντέρου». Η λογική πίσω από αυτό είναι ότι οι σπόροι chia, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε φυτικές ίνες, μπορούν να «ξεπλύνουν» τις τοξίνες από το σώμα. Στην πραγματικότητα όμως, την αποτοξίνωση του οργανισμού την αναλαμβάνουν φυσικά το ήπαρ και τα νεφρά – και δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση ότι ένα τέτοιο ρόφημα καθαρίζει το έντερο.

Μεταβολισμός και «μαγικά» προϊόντα

Η ενίσχυση του μεταβολισμού είναι ένας μύθος που συχνά εκμεταλλεύονται οι διαφημίσεις. Δεν υπάρχει κανένα συμπλήρωμα ή προϊόν που να μπορεί να επιταχύνει άμεσα τον μεταβολισμό. Η αύξηση της μυϊκής μάζας, η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης και ο ύπνος είναι οι πιο αξιόπιστοι τρόποι για την υποστήριξή του. Αντίθετα, οι αυξομειώσεις βάρους από ακραίες δίαιτες (yo-yo dieting) μπορεί να τον επηρεάσουν αρνητικά.

Meal replacement shakes: Μόνο με μέτρο

Τα υποκατάστατα γευμάτων μπορεί να έχουν χρησιμότητα σε περιπτώσεις που κάποιος παραλείπει γεύματα ή χρειάζεται μια γρήγορη επιλογή. Ωστόσο, η αντικατάσταση πολλών γευμάτων καθημερινά με ροφήματα δεν είναι βιώσιμη στρατηγική. Οι περισσότεροι δεν θα καταναλώνουν shakes εφ’ όρου ζωής και, μόλις επιστρέψουν σε κανονικά γεύματα, θα ανακτήσουν το χαμένο βάρος. Πρέπει επίσης να δίνεται προσοχή στην περιεκτικότητα των ροφημάτων σε πρωτεΐνη, φυτικές ίνες και πρόσθετα σάκχαρα.

Φυτική διατροφή: Ναι, αλλά με ορθό προγραμματισμό

Η στροφή προς φυτικά τρόφιμα είναι θετική τάση και συνδέεται με χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο, μειωμένη πίεση και βελτιωμένα επίπεδα λιπιδίων. Ωστόσο, πολλά φυτικά υποκατάστατα (veggie burgers, chips, κ.ά.) είναι εξίσου επεξεργασμένα με τα ζωικά προϊόντα και μπορεί να περιέχουν υψηλά επίπεδα λιπαρών, αλατιού και ζάχαρης. Οι φυτικές δίαιτες χρειάζονται καλή οργάνωση για να καλύπτουν τις ανάγκες σε Β12, D, ωμέγα-3 και πρωτεΐνες. Οικονομικές και υγιεινές επιλογές υπάρχουν – όπως φακές, φασόλια, τόφου, δημητριακά ολικής.

Πρωτεϊνικά snacks: Προσοχή στις διαφημίσεις

Τα «πρωτεϊνούχα» σνακ δεν είναι πάντοτε υγιεινά. Μια μπάρα ή μπισκότο με λίγο παραπάνω πρωτεΐνη παραμένει γλυκό – και συχνά έχει περισσότερα κορεσμένα λιπαρά. Αν η διατροφή σου περιλαμβάνει αρκετή πρωτεΐνη, δεν υπάρχει λόγος να προσθέσεις τέτοια προϊόντα. Είναι προτιμότερο να λαμβάνεις την πρωτεΐνη σου από φυσικές τροφές.

WaterTok: Καλό κίνητρο, λάθος προσέγγιση

Η τάση του να εμπλουτίζουμε το νερό με σιρόπια και αρωματικά (το λεγόμενο WaterTok) μπορεί να βοηθά στην ενυδάτωση, ειδικά για όσους δυσκολεύονται να πιούν νερό. Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι η δημιουργία εξάρτησης από τη γλυκιά γεύση και η χρήση υπερβολικών ποσοτήτων τεχνητών γλυκαντικών. Καλύτερη ιδέα είναι το φυσικό αρωμάτισμα με φρούτα ή βότανα. Όλα τα υγρά (τσάι, καφές, ανθρακούχο νερό) μετρούν στην ημερήσια ενυδάτωση.

Dry scooping πριν την προπόνηση: επικίνδυνο και χωρίς νόημα

Ένα ακόμα TikTok trend που έχει αποκτήσει δημοτικότητα είναι το λεγόμενο dry scooping – δηλαδή η κατανάλωση προεξασκητικών συμπληρωμάτων (pre-workout) σε μορφή σκόνης, χωρίς νερό. Αντί να διαλυθεί σε υγρό όπως προβλέπεται, το προϊόν καταναλώνεται απευθείας με το κουτάλι, με στόχο –υποτίθεται– την ταχύτερη απορρόφηση και ενέργεια πριν την άσκηση. Ενδέχεται όμως να προκαλέσει πνιγμό, ανεξαρτήτως ποσότητας, ενώ η, ανεξαρτήτως τρόπου κατανάλωσης, η υψηλή συγκέντρωση καφεΐνης και διεγερτικών που περιέχουν τα περισσότερα τέτοια συμπληρώματα μπορεί να οδηγήσει σε ταχυκαρδία ή έντονη γαστρεντερική δυσφορία.

Διαλειμματική νηστεία: Χρήσιμο σε κάποιους, όχι για όλους

Η διαλειμματική νηστεία είναι περισσότερο προσέγγιση παρά δίαιτα. Για κάποιους μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους και στον περιορισμό του βραδινού τσιμπολογήματος. Ωστόσο, δεν προσφέρει συγκριτικά οφέλη έναντι άλλων υποθερμιδικών προσεγγίσεων, ενώ μπορεί να προκαλέσει πείνα, πονοκέφαλο, κόπωση και γαστρεντερικά προβλήματα. Δεν ενδείκνυται για διαβητικούς, εγκύους ή άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών.

Καστορέλαιο στο στομάχι;

Η τάση να τρίβεις καστορέλαιο στην κοιλιά για απώλεια λίπους έγινε viral στο TikTok, όμως ειδικοί διατροφολόγοι τονίζουν πως πρόκειται απλώς για επιδερμική ενυδάτωση. Δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι επηρεάζει το σπλαχνικό λίπος ή ότι προκαλεί αδυνάτισμα.

Καφές με λεμόνι στο μπαλκόνι

Ο καφές με λεμόνι δεν «καίει» λίπος. Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει ελαφρώς τον μεταβολισμό, όμως δεν οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους. Αντίθετα, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον ύπνο και την όρεξη, οδηγώντας τελικά σε υπερφαγία.

Πώς να ξεχωρίζεις την αλήθεια

Η παραπληροφόρηση γύρω από τη διατροφή στο TikTok μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη, ιδίως όταν ακολουθείται χωρίς την καθοδήγηση ειδικού. Πολλοί influencers παρουσιάζουν τάσεις χωρίς επιστημονική βάση, προωθώντας δίαιτες detox, «καθαρισμούς» ή μαγικές λύσεις για απώλεια βάρους, που συχνά οδηγούν σε διατροφικές ελλείψεις ή διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές, ειδικά σε νέους.

Για να προστατευτείς, προτίμησε πληροφορίες από αξιόπιστους διαιτολόγους, οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει επιστημονική εκπαίδευση και υποχρεωτική συνεχιζόμενη επιμόρφωση. Να είσαι επιφυλακτικός με λέξεις όπως «τοξίνες», «γρήγορη απώλεια», «reset», ή «ποτέ μην τρως το Χ τρόφιμο» και σκέψου: σου ζητούν να ξοδέψεις χρήματα ή χρόνο για κάτι που ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό;

Αν ναι, πιθανότατα είναι. Μάθε να σκέφτεσαι λοιπόν και να αξιολογείς κάθε trend στο πλαίσιο της συνολικής επιστημονικής γνώσης — όχι ενός εντυπωσιακού βίντεο 30 δευτερολέπτων.

Πηγές: BHG, Jefferson Health,

Healthline