Νέοι και ψύχωση: Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Έντονη καχυποψία, αίσθηση πως κάτι περίεργο συμβαίνει, φωνές χωρίς κάποιο εξωτερικό ερέθισμα, παράνοια.

Είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα της ψύχωσης, μιας κατάστασης που πλήττει σημαντικά και τους νέους σήμερα. Μιας πάθησης που στις ευαίσθητες αυτές ηλικίες χρήζει ουσιαστικής αντιμετώπισης, όμως συχνά αποτελεί «ταμπού» στις οικογένειες, με αποτέλεσμα το πάσχον άτομο να μην λαμβάνει την φροντίδα που έχει ανάγκη.

Θέλοντας να μάθουμε περισσότερα, ήρθαμε σε επαφή με την Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση “ΠΝΟΕΣ Αth” της ΕΠΑΨΥ και τον κ. Στέφανο Δημητρακόπουλο, Ψυχίατρο και Επιστημονικό Υπεύθυνο της μονάδας.

Οι «ΠΝΟΕΣ» παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες σε άτομα ηλικίας από 17 έως 35 ετών που βιώνουν για πρώτη φορά ψυχωσικό επεισόδιο ή υπάρχει υποψία ψυχωσικού επεισοδίου στις οικογένειές τους. Στις δωρεάν παρεχόμενες υπηρεσίες περιλαμβάνονται ψυχιατρική διάγνωση, φαρμακευτική αντιμετώπιση και κλινική παρακολούθηση, γνωσιακή ψυχοθεραπεία, οικογενειακή ψυχοθεραπεία και θεραπείες νοητικής ενδυνάμωσης, βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων και υποστήριξη για την εργασιακή επανένταξη, καθώς και συμβουλευτική σε κοινωνικά και οικονομικά θέματα, όπως επιδόματα και προνοιακά βοηθήματα.

 

 

 

View this post on Instagram

A post shared by ΠΝΟΕΣ ath (@pnoes.ath)

Πολύς κόσμος δεν ξέρει τι είναι η ψύχωση και τα συμπτώματά της. Θα θέλατε να μας πείτε για αρχή κάτι πάνω σε αυτό;

Είναι μία κατάσταση που το άτομο χάνει σε κάποιο βαθμό την επαφή του με την πραγματικότητα ή αλλοιώνεται ο τρόπος που αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα.

Όταν κάποιος βιώνει ψυχωσικά συμπτώματα οι ψυχικές και νοητικές του λειτουργίες αποδιοργανώνονται σε κάποιο βαθμό. O τρόπος σκέψης, η αντίληψη της πραγματικότητας, το συναίσθημα, ο λόγος και η συμπεριφορά μεταβάλλονται με έντονο και δυσλειτουργικό τρόπο.

Είναι αυτό που ο κόσμος το περιγράφει ως «τρέλα» ή σχιζοφρένεια;

Ο όρος «τρέλα» είναι ξεπερασμένος και στιγματιστικός, καθώς και μη επιστημονικός. Οι άνθρωποι με ψύχωση αντιμετωπίζουν ένα θέμα υγείας που χρειάζεται εξειδικευμένη φροντίδα. Τα ψυχωτικά συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται σε πλαίσιο πολλαπλών διαταραχών, όπως οργανικές διαταραχές (π.χ. επιληψία, βαριά θυρεοειδοπάθεια), χρήση ψυχοδραστικών ουσιών (π.χ. κάνναβη και κοκαΐνη), συναισθηματικές διαταραχές (π.χ. κατάθλιψη, διπολική διαταραχή), αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. φάσμα αυτισμού) και δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκη την σχιζοφρένεια.

 

 

 

View this post on Instagram

A post shared by ΠΝΟΕΣ ath (@pnoes.ath)

Σε τι ηλικία εμφανίζονται οι ψυχώσεις, και ποιοι μπορούν να το εμφανίσουν;

Μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε στατιστικά, επιδημιολογικά στοιχεία αναφέρουν πως περίπου 3 στα 100 άτομα (3% του γενικού πληθυσμού) μπορεί κάποια στιγμή της ζωής να παρουσιάσει ψυχωτικά συμπτώματα. Δεν υπάρχει διάκριση σε φύλο, εθνικότητα και κουλτούρα. Το σύνηθες ηλικιακό φάσμα στους άνδρες είναι μεταξύ 17 και 25 ετών και στις γυναίκες μεταξύ 25 με 30. Αφορά κυρίως τους νέους, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται πως κάποιο άτομο μεγαλύτερης ή και μικρότερης ηλικίας δεν μπορεί να εμφανίσει ψυχωτικά συμπτώματα.

Πώς κάποιος νέος ή γονιός μπορεί να καταλάβει αν ένας κοντινός τους άνθρωπος εμφανίζει σημάδια ψύχωσης;

Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και τα σημάδια ψύχωσης δεν είναι ίδια για όλους. Κάποια μπορεί να είναι εμφανή από λίγες μέρες έως και πολλούς μήνες. Το άτομο που εμφανίζει ψυχωσικό επεισόδιο μπορεί να βιώνει μία αίσθηση ότι κάτι περίεργο συμβαίνει που δεν μπορεί να εξηγηθεί ή ότι το οικείο περιβάλλον μοιάζει με ξένο ή απειλητικό και νοιώθει μπερδεμένο και ότι βρίσκεται στο επίκεντρο ή στο στόχαστρο από άλλους. Παράλληλα μπορεί να εμφανιστούν, ξαφνικά ή προοδευτικά, συμπτώματα όπως έντονη και επίμονη καχυποψία και παρερμηνευτικότητα σε βαθμό παρανοϊκότητας, όπως πεποίθηση ότι υπάρχει κάποια συνωμοσία εναντίον του και τον παρακολουθούν ή τον σχολιάζουν ή τον καταδιώκουν ή η αίσθηση πως λαμβάνει κρυφά μηνύματα στο δρόμο ή από την τηλεόραση με ιδιαίτερη σημασία για τον ίδιο. Ενδεχομένως μπορεί το άτομο να βιώνει περίεργες και ανεξήγητες σωματικές αισθήσεις ή αίσθηση ότι ακούει φωνές ή ομιλίες χωρίς περιβαλλοντολογικό ερέθισμα. Ενίοτε συνυπάρχει περίεργη ή ασυνήθιστη συμπεριφορά, συγκεχυμένη ή δυσνόητη ομιλία και υπερβολική απομόνωση.

Για ποιον λόγο μπορεί κάποιος να εμφανίσει ψύχωση;

Η αιτιολογία δεν είναι πλήρως διευκρινισμένη ωστόσο σχετίζεται με την αλληλεπίδραση βιολογικών (π.χ. γενετικοί παράγοντες, κληρονομικότητα) όσο και ψυχολογικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Επίσης αφορμή μπορεί  να αποτελέσουν πρόσφατες στρεσσογόνες ή ψυχοτραυματικές εμπειρίες και η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών (κυρίως η κάνναβη).

Ποια είναι η σημασία της έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση και τι επιλογές έχουν οι γονείς και οι λήπτες των υπηρεσιών; Μπορούν να προσμένουν ότι οι περιπτώσεις τους είναι ιάσιμες;

Μέσω της αναζήτησης βοήθειας από μονάδες έγκαιρης παρέμβασης, εξασφαλίζεται η λήψη εξατομικευμένης φροντίδας τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο, με τον συνδυασμό φαρμακοθεραπείας, ψυχοθεραπείας και άλλων παρεμβάσεων από ομάδες ειδικών ψυχικής υγείας. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου με σεβασμό, ευελιξία και διαθεσιμότητα. Σε ότι αφορά την ίαση, ο στόχος των συνολικών παρεμβάσεων δεν είναι μόνο η ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά και η λειτουργική επάνοδος στις σπουδές, εργασία και κοινωνικότητα. Όσο πιο έγκαιρη και έγκυρη/πολυδύναμη η παρέμβαση τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να επιτευχθεί η πλήρης ανάκαμψη από το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για την καλύτερη δυνατή διαχείριση στην εμφάνιση της ψύχωσης;

Ένα από τα πιο συνηθισμένα ζητήματα σε σχέση με την ψύχωση είναι πως το άτομο δεν αντιλαμβάνεται πως έχει πρόβλημα, οπότε οι οικογένειες μπορούν να παίξουν έναν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο, τόσο στην αρχική αναζήτηση κατάλληλης βοήθειας όσο και στην μετέπειτα θεραπευτική διαδικασία. Μπορούν να βοηθήσουν στην πρόσβαση σε θεραπευτικές παρεμβάσεις και να ενημερωθούν για την φύση του προβλήματος που αντιμετωπίζει το αγαπημένο τους πρόσωπο. Οι μονάδες έγκαιρης παρέμβασης μπορούν να καλύψουν και τις 2 αυτές ανάγκες.

Πως θα συνοψίζατε το έργο της δομής ΠΝΟΕΣ Ath και τι προσμένετε από την δημιουργία ανάλογων δομών ανά την Ελλάδα;

Το έργο μας συνοψίζεται στο αρτικόλεξο της μονάδας που είναι Παρέμβαση για Νέους Οικογένειες Ενδυνάμωση Στήριξη και αφορά 2 πυλώνες λειτουργίας. Ο πρώτος με μία πολυκλαδική υπηρεσία υποστήριξης να βοηθούμε τα άτομα και τις οικογένειες θεραπευτικά, και ο δεύτερος αφορά την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και αποστιγματοποίηση σε σχέση με την ψύχωση. Προς το παρόν έχουν δημιουργηθεί 8 δομές στην Ελλάδα, 3 στην Αττική, 1 Θεσσαλονίκη, 1 Τρίπολη, 1 Ιωάννινα, 1 Κρήτη και 1 στην Ρόδο. Ο συνολικός στόχος είναι σταδιακά ο κόσμος να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί, ώστε να μην φοβάται να ζητήσει βοήθεια για ένα σοβαρό θέμα υγείας όπως είναι η ψυχωτική διαταραχή.