Παχαίνουν τελικά τα γλυκαντικά;

Γράφει η Κυριακή Στασινού, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος στο γραφείο Εat & Thrive

Τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας και χρόνιων νοσημάτων τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν στρέψει τους επαγγελματίες υγείας και επακόλουθα τις βιομηχανίες τροφίμων και την κοινότητα, στην προτίμηση, παρασκευή και κατανάλωση αντίστοιχα, τροφίμων που περιέχουν γλυκαντικά. Τα γλυκαντικά αποτελούν ουσίες, τεχνητής ή φυσικής προέλευσης, οι οποίες έχουν έντονη γλυκιά γεύση, και χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα ζάχαρης στα τρόφιμα. Σκοπός της χρήση των γλυκαντικών είναι η μείωση των περιεχόμενων σακχάρων και θερμίδων σε ένα τρόφιμο.

Ποια είναι τα γλυκαντικά;

Τα γλυκαντικά που χρησιμοποιούνται είναι πολλά. Τα πιο βασικά είναι τα εξής:

* Ακελσουφαμικό κάλιο

*  Ασπαρτάμη

* Στέβια

* Κυκλαμικό οξύ

* Σακχαρίνη

* Σουκραλόζη

 

Ποια η επίδραση της κατανάλωσης γλυκαντικών στο σωματικό βάρος;

Με βάση τον σκοπό τη χρήσης των γλυκαντικών, δηλαδή την αντικατάσταση της κατανάλωσης των συμβατικών προϊόντων με ζάχαρη με τα προϊόντα που περιέχουν γλυκαντικά, σε άτομα που καταναλώνουν πολύ συχνά προϊόντα με ζάχαρη, θα περιμέναμε να οδηγήσει σε κάποια απώλεια βάρους. Όμως σύμφωνα με την πρόσφατη δημοσίευση του παγκόσμιου οργανισμού υγείας, η κατανάλωση γλυκαντικών δεν φαίνεται να συμβάλλει στην απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει γιατί η απώλεια βάρους δεν εξαρτάται μόνο από έναν παράγοντα, αλλά είναι πολυπαραγοντική και σύνθετη, και απαιτεί αλλαγές σε αρκετές διατροφικές συνήθειες ενός ατόμου.

Παράλληλα, η αντικατάσταση της ζάχαρης με κάποιο γλυκαντικό, δεν συνοδεύεται πάντα και από μείωση της θερμιδικής αξίας του τροφίμου. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει κυρίως στα αναψυκτικά, όπου πραγματικά η αντικατάσταση της ζάχαρης με κάποιο γλυκαντικό οδηγεί σχεδόν στη μηδένιση των θερμίδων του ροφήματος. Στην περίπτωση όμως, τροφίμων όπως, μπισκότα, σοκολάτες, γλυκά κ.λπ., όταν αντικαθίσταται η ζάχαρη με ένα γλυκαντικό, προστίθενται και άλλες ουσίες οι οποίες περιέχουν θερμίδες, ούτως ώστε να διατηρηθούν οι οργανοληπτικές ιδιότητες του τροφίμου. Το αποτέλεσμα είναι οι περιεχόμενες θερμίδες π.χ. της σοκολάτας με ζάχαρη και της σοκολάτας με το γλυκαντικό να καταλήγουν να είναι περίπου οι ίδιες.

Άρα τελικά παχαίνουν τα γλυκαντικά; Η απάντηση είναι όχι, αλλά δεν σημαίνει κιόλας ότι βοηθούν άμεσα στην μείωση του βάρους. Η κατανάλωση τους σε μικρή ποσότητα, αντικαθιστώντας την ζάχαρη, ενδεχομένως να συμβάλλει στην απώλεια βάρους, εφόσον γίνεται προσπάθεια αλλαγής και άλλων διατροφικών συνηθειών. Σε κάθε άλλη περίπτωση, δεν φαίνεται να βοηθούν στη μείωση του βάρους.

Τα υπέρ και τα κατά της κατανάλωσης γλυκαντικών

Δεδομένου των αντικρουόμενων επιδράσεων της κατανάλωσης γλυκαντικών, υπάρχουν κάποια πλεονεκτήματα και κάποια μειονεκτήματα αυτών. Τα πλεονεκτήματα είναι τα έξης:

* Μειώνουν τα σάκχαρα (ζάχαρη) ενός τροφίμου έως και τα μηδενίζουν, τα σάκχαρα όταν καταναλώνονται συχνά σε μεγάλες ποσότητες αποδεδειγμένα αυξάνουν τον κίνδυνο για διάφορες παθήσεις

* Μειώνουν το θερμιδικό περιεχόμενο ορισμένων προϊόντων, π.χ. αναψυκτικά light, zero, ice tea κ.α.

* Συμβάλλουν στην ανάπτυξη προϊόντων τα οποία είναι κατάλληλα για διαβητικούς

Από την άλλη τα μειονεκτήματα της κατανάλωσης γλυκαντικών είναι τα εξής:

* Αυξημένο κόστος

* Δεν γνωρίζουμε ακόμα τις ακριβείς επιδράσεις τους στην υγεία του οργανισμού

* Πολλές φορές αλλοιώνουν τη γεύση ενός τροφίμου

Η επίδραση τους στην υγεία

Αφού εξηγήσαμε τη σχέση της κατανάλωσης γλυκαντικών με το σωματικό βάρος, ας δούμε τώρα τι επιδράσεις ασκούν στη γενικότερη υγεία τα γλυκαντικά. Η αλήθεια είναι ότι λόγω της αύξησης της  κατανάλωσης τους κατά τα τελευταία μόλις χρόνια, δεν έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες καλής ποιότητας για τις επιδράσεις τους στον οργανισμό.

Παρ’ όλα αυτά, τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν μια συσχέτιση της συχνής κατανάλωσης γλυκαντικών με την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων, όπως διαβήτης, καρδιαγγειακά, ορισμένοι τύποι καρκίνου κ.α. Παράλληλα, ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση γλυκαντικών οδηγεί σε αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η υγεία του γαστρεντερικού συστήματος και όχι μόνο.

Ωστόσο, ακόμη δεν υπάρχουν ξεκάθαρα αποτελέσματα στις έρευνες, ώστε να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα για την επίδραση των γλυκαντικών στο οργανισμό του ανθρώπου. Αυτό θα εξακριβωθεί μέσα στα επόμενα χρόνια όπου οι μελέτες που θα διεξαχθούν θα είναι μεγαλύτερης διάρκειας και καλύτερης ποιότητας.

Συμπερασματικά: να καταναλώνουμε ή να μην καταναλώνουμε γλυκαντικά;

Δεδομένου ότι η κατανάλωση γλυκαντικών δεν φαίνεται να συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην απώλεια βάρους από μόνη της, ενώ δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ποιες είναι οι επιδράσεις της κατανάλωσης τους στον οργανισμό, θα έλεγε κανείς ότι δεν θα πρέπει να τα καταναλώνουμε. Παράλληλα όμως, η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση διαφόρων ασθενειών.

Με βάση αυτό, θεμιτή είναι η μείωση της πρόσληψης ζάχαρης, και αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με 2 τρόπους: είτε με την αντικατάσταση της ζάχαρης με τρόφιμα που περιέχουν φυσικά σάκχαρα, όπως μέλι, φρούτα κ.α. ή η αντικατάσταση της με γλυκαντικά. Στις περιπτώσεις που το πρώτο ενδεχόμενο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, η χρήση γλυκαντικών έναντι της ζάχαρης είναι μια καλή εναλλακτική, εφόσον αυτά καταναλώνονται με μέτρο.

Άρα δεν εγκαταλείπουμε τελείως την χρήση γλυκαντικών, αλλά καλό είναι να μην καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες μέσα στη μέρα.