Πόνοι στα πόδια: Οι παθήσεις και οι… λύσεις
Αρθρίτιδες, τενοντίτιδες, κράμπες, θλάσεις. Ποιες είναι οι πιο συχνές παθήσεις των ποδιών μας και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε; Ο ειδικός απαντά.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Σηκώνουν το… βάρος μας από τη στιγμή που κάναμε τα πρώτα μας βήματα και, όπως θα περίμενε κανείς, η υπερβολική χρήση τους οδηγεί σε μια σειρά παθήσεων που μας ταλαιπωρούν. Αρκετές από τις παθήσεις αυτές μπορούν να αποφευχθούν μέσω της άσκησης, άλλες οφείλονται κατά κύριο λόγο στα γονίδια, ενώ μερικές είναι απλά αποτέλεσμα της "κακιάς στιγμής".
Επικοινωνήσαμε με την κ. Σοφία Κετζετζόγλου, Φυσιοθεραπεύτρια και ιδιοκτήτρια κέντρου φυσικοθεραπείας στην Γλυφάδα, η οποία και μας διαφώτισε πάνω στα πιο συνήθη περιστατικά πόνων στα πόδια.
Μηνίσκος
Σε κάθε γόνατο υπάρχουν δυο ημισεληνοειδή τμήματα, ο έσω και ο έξω μηνίσκος, τα οποία χρησιμεύουν στην αύξηση της σταθερότητας του γόνατος και στην απορρόφηση των κραδασμών. Όταν υπάρξει μια απότομη στροφική κίνηση, τα τμήματα αυτά παθαίνουν κακώσεις, οι οποίες συνοδεύονται με πόνο στην εσωτερική επιφάνεια του γόνατος και άκουσμα τριγμού όταν ανοίγει και κλείνει το γόνατο. Σε βαριές περιπτώσεις, το γόνατο «μπλοκάρει» και δεν μπορεί ούτε να ανοίξει ούτε να κλείσει.
Σε αμφίβολες περιπτώσεις με ελαφρά και ανεκτά ενοχλήματα, η αντιμετώπιση είναι συντηρητική, δηλαδή συνίσταται επίδεση με ελαστικό επίδεσμο, ανάπαυση, χορήγηση παυσίπονων και ασκήσεις τετρακέφαλου. Σε περιπτώσεις όμως εμπλοκής της άρθρωσης επιβάλλεται η χειρουργική θεραπεία.
Τενοντίτιδες και θλάσεις
Αποτελούν τις πιο συχνές παθήσεις των κάτω άκρων και οφείλονται κατά κύριο λόγο σε μυϊκή υπερλειτουργία, δηλαδή υπερβολική χρήση των μυών (τενοντίτιδες) ή σε ατύχημα (θλάσεις). Από τις πιο δημοφιλείς τενοντίτιδες είναι εκείνη στον τετρακέφαλο, η οποία εκδηλώνεται είτε με πόνο στην κορυφή του ισχίου (λεκάνη) είτε με πόνο ακριβώς πάνω από το γόνατο, όπως επίσης και αυτή στον προσαγωγό, η οποία συνοδεύεται με την αίσθηση «τραβήγματος». Όσον αφορά τις θλάσεις, η πιο συνηθισμένη είναι αυτή που «χτυπά» τον προσαγωγό και εκδηλώνεται με έντονο πόνο στην περιοχή και αδυναμία κίνησης.
Κάκωση Χιαστού
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι ένας σύνδεσμος του γόνατος ο οποίος μπορεί να τραυματιστεί αρκετά συχνά, ως αποτέλεσμα αθλητικής κάκωσης, πτώσεων ή τροχαίων ατυχημάτων. Η συχνότητα αυτής της κάκωσης αυξάνεται συνεχώς, με τη συμμετοχή ολοένα και περισσοτέρων ατόμων στον επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό αθλητισμό, ενώ εμφανίζεται αυξημένη στις γυναίκες δύο με οκτώ φορές περισσότερο σε σχέση με τους άντρες. Σε περίπτωση κάκωσης, το γόνατο γίνεται ασταθές και η περιοχή γύρω από το γόνατο πρήζεται. Η συνεχιζόμενη αυτή αστάθεια του γόνατος μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες στον μηνίσκο, στους χόνδρους και τελικά σε εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα.
Άκανθα πτέρνας
Η συγκεκριμένη πάθηση συνοδεύεται με έντονο τόσο στο περπάτημα, όσο και κατά την στήριξη στις φτέρνες. Οφείλεται στο έντονο πάτημα του πέλματος και στην παρατεταμένη διάτασή του, η οποία δημιουργεί στην κάτω επιφάνεια του ποδιού φλεγμονή. Σε αρκετές περιπτώσεις, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία που εμφανίζεται (το προκαλεί ο οργανισμός μας από μόνος του), ενώ επίσης συχνά οι… ένοχοι είναι τα στενά και τα σφιχτά παπούτσια. Η αντιμετώπιση της άκανθας, γίνεται με σωστή φυσικοθεραπευτική αγωγή και κατασκευή ορθοτικών πελμάτων για τα παπούτσια, έτσι ώστε να στηρίζονται τα κάτω άκρα.
Πτώση μεταταρσίων/μεταταρσαλγία
Αποτελεί κατά κύριο λόγο… γυναικεία πάθηση και οφείλεται στην υπερβολική χρήση τακουνιών. Εκδηλώνεται με έντονο πόνο κάτω από τα δάχτυλα των ποδιών, σκληρία στο δέρμα, επιδεινώνεται κυρίως με το περπάτημα, ενώ βελτιώνεται με την ξεκούραση. Στην οξεία φάση της όπου ο πόνος είναι έντονος ενδείκνυται ξεκούραση, εφαρμογή πάγου και λήψη αναλγητικών φαρμάκων. Στη συνέχεια, ο γιατρός προχωρά σε πελματογράφημα, το οποίο αναλύει την κατανομή του βάρους στο πέλμα και με βάση αυτό φτιάχνει ειδικά ορθωτικά πέλματα για τα παπούτσια. Σκοπός των ειδικών αυτών «πάτων» είναι να αποφορτιστούν τα μετατάρσια, δηλαδή οι άκρες των δαχτύλων, και να ελευθερωθούν κινητικά οι υπόλοιπες αρθρώσεις του ποδιού.
Κότσι
Όχι το λαχταριστό έδεσμα που θα βρούμε σε κάθε μπυραρία, αλλά ένα… βάσανο το οποίο ταλαιπωρεί κυρίως τις γυναίκες και οφείλεται σε στενά παπούτσια. Όπως επισημαίνει η κ. Κετσετζόγλου, τα αίτια της εμφάνισης μπορεί να είναι και κληρονομικά. Όταν κάποιος έχει κότσι, το πρώτο δάχτυλο του ποδιού αποκτά κλίση και παραμορφώνεται, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονος πόνος στην περιοχή και περιορισμός στο περπάτημα. Το κότσι αντιμετωπίζεται μόνο χειρουργικά.
Κράμπες
Οι… συνήθεις αυτοί ύποπτοι, εμφανίζονται με έντονο μυϊκό σπασμό κυρίως στα δάχτυλα του ποδιού ή τη γάμπα και οφείλονται στην αυξημένη παραγωγή γαλακτικού οξέως στους μύες, όπως επίσης και στην απώλεια αλατιού και ηλεκτρολυτών (κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο) από τον οργανισμό. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι κράμπες παρουσιάζουν έξαρση, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις συνδέονται με την αναιμία ή με προβλήματα του θυρεοειδή. Στις συχνές κράμπες, η θεραπεία περιλαμβάνει πρόσληψη μαγνησίου και ειδικές μαλάξεις από τον φυσικοθεραπευτή.
Οστεοαρθρίτιδα
Εμφανίζεται ως επί το πλείστον στο γόνατο και στο ισχίο (λεκάνη) και όπως λέει χαρακτηριστικά η κ. Κετσετζόγλου «δεν υπάρχει περίπτωση να φτάσει κάποιος σε ηλικία 70 χρονών και να μην πάσχει από αυτήν. Σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζεται και μετά τα 50». Η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από παλιούς τραυματισμούς στα πόδια ή/και χειρουργεία και αποτελεί απόρροια της φυσικής φθοράς του οργανισμού μας μετά την τέταρτη δεκαετία. Και στα δύο φύλα συμπίπτει με το τέλος της κλιμακτηρίου, όταν αλλάζουν οι ορμόνες και κατά συνέπεια η ποιότητα των οστών. Στα αρχικά της στάδια, με το που θα νοιώσει κάποιος πόνο συνίσταται φυσικοθεραπεία και άσκηση. Αν όμως ο πόνος είναι έντονος και η κατάσταση χειροτερέψει, τότε αντιμετωπίζεται χειρουργικά.
Συμπερασματικά
Σε γενικές γραμμές, για την πλειοψηφία των παραπάνω παθήσεων στα πόδια μας, η ανάπαυση σε αρχικό στάδιο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Εν συνεχεία, αν ο πόνος επιμείνει τότε θα πρέπει να επισκεφτείτε έναν έμπιστο ορθοπεδικό. «Η συνήθης αντιμετώπιση για τις περισσότερες από τις παθήσεις που αναφέραμε περιλαμβάνει σωστή διάγνωση από τον γιατρό, εν συνεχεία παροχή αντιφλεγμονωδών ή αποιδηματικών φαρμάκων, φυσικοθεραπεία και στο τελικό στάδιο αποκατάσταση με ειδικές ασκήσεις που περιλαμβάνουν ενδυνάμωση των μυών στο συγκεκριμένο σημείο και διατάσεις», αναφέρει σχετικά η κ. Κετσετζόγλου και δίνει μερικές βασικές συμβουλές για να έχουμε τα… πόδια μας ήσυχα:
«Το συχνό περπάτημα με τα κατάλληλα παπούτσια προλαμβάνει πολλές από τις παθήσεις των κάτω άκρων, ενώ η κολύμβηση είναι η νούμερο ένα φυσική δραστηριότητα τόσο για την αποκατάσταση, όσο και για την πρόληψη. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγουμε σε κάθε περίπτωση να φοράμε στενά παπούτσια και ιδιαίτερα τακούνια, ενώ όσοι έχουν ήδη κάποιο ανατομικό πρόβλημα θα πρέπει να ενισχύουν τα παπούτσια τους με ειδικούς πάτους.
»Ένας ακόμα παράγοντας που θα πρέπει να περιοριστεί είναι η πολύωρη ορθοστασία. Τώρα όσον αφορά την ανακούφιση από την καθημερινή ταλαιπωρία των ποδιών, συνίσταται όποτε βρίσκουμε χρόνο να σηκώνουμε τα πόδια ψηλά, έτσι ώστε να υπάρχει καλύτερη κυκλοφορία του αίματος στα άκρα και να «αναπνέουν» καλύτερα τα πόδια μας. Με αυτόν τον τρόπο ‘διώχνουμε’ τον μυϊκό κάματο από τα άκρα, ο οποίος και προκαλεί τις περισσότερες παθήσεις.
Τέλος, αν περνάμε πολλές ώρες στο γραφείο καλό είναι να βάλουμε ένα υποπόδιο για να ξεκουράζουμε τα πόδια μας και ανά τακτά χρονικά διαστήματα να κουνάμε πάνω-κάτω τους αστραγάλους και τα δάχτυλά μας. Τα γόνατα δεν θα πρέπει να λυγίζουν πολύ κάτω από την καρέκλα γιατί διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος και προκαλείται χονδροπάθεια».
Σηκώνουν το… βάρος μας από τη στιγμή που κάναμε τα πρώτα μας βήματα και, όπως θα περίμενε κανείς, η υπερβολική χρήση τους οδηγεί σε μια σειρά παθήσεων που μας ταλαιπωρούν. Αρκετές από τις παθήσεις αυτές μπορούν να αποφευχθούν μέσω της άσκησης, άλλες οφείλονται κατά κύριο λόγο στα γονίδια, ενώ μερικές είναι απλά αποτέλεσμα της "κακιάς στιγμής".
Επικοινωνήσαμε με την κ. Σοφία Κετζετζόγλου, Φυσιοθεραπεύτρια και ιδιοκτήτρια κέντρου φυσικοθεραπείας στην Γλυφάδα, η οποία και μας διαφώτισε πάνω στα πιο συνήθη περιστατικά πόνων στα πόδια.
Μηνίσκος Σε κάθε γόνατο υπάρχουν δυο ημισεληνοειδή τμήματα, ο έσω και ο έξω μηνίσκος, τα οποία χρησιμεύουν στην αύξηση της σταθερότητας του γόνατος και στην απορρόφηση των κραδασμών. Όταν υπάρξει μια απότομη στροφική κίνηση, τα τμήματα αυτά παθαίνουν κακώσεις, οι οποίες συνοδεύονται με πόνο στην εσωτερική επιφάνεια του γόνατος και άκουσμα τριγμού όταν ανοίγει και κλείνει το γόνατο. Σε βαριές περιπτώσεις, το γόνατο «μπλοκάρει» και δεν μπορεί ούτε να ανοίξει ούτε να κλείσει.
Σε αμφίβολες περιπτώσεις με ελαφρά και ανεκτά ενοχλήματα, η αντιμετώπιση είναι συντηρητική, δηλαδή συνίσταται επίδεση με ελαστικό επίδεσμο, ανάπαυση, χορήγηση παυσίπονων και ασκήσεις τετρακέφαλου. Σε περιπτώσεις όμως εμπλοκής της άρθρωσης επιβάλλεται η χειρουργική θεραπεία.
Τενοντίτιδες και θλάσεις
Αποτελούν τις πιο συχνές παθήσεις των κάτω άκρων και οφείλονται κατά κύριο λόγο σε μυϊκή υπερλειτουργία, δηλαδή υπερβολική χρήση των μυών (τενοντίτιδες) ή σε ατύχημα (θλάσεις). Από τις πιο δημοφιλείς τενοντίτιδες είναι εκείνη στον τετρακέφαλο, η οποία εκδηλώνεται είτε με πόνο στην κορυφή του ισχίου (λεκάνη) είτε με πόνο ακριβώς πάνω από το γόνατο, όπως επίσης και αυτή στον προσαγωγό, η οποία συνοδεύεται με την αίσθηση «τραβήγματος». Όσον αφορά τις θλάσεις, η πιο συνηθισμένη είναι αυτή που «χτυπά» τον προσαγωγό και εκδηλώνεται με έντονο πόνο στην περιοχή και αδυναμία κίνησης.
Κάκωση Χιαστού
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι ένας σύνδεσμος του γόνατος ο οποίος μπορεί να τραυματιστεί αρκετά συχνά, ως αποτέλεσμα αθλητικής κάκωσης, πτώσεων ή τροχαίων ατυχημάτων. Η συχνότητα αυτής της κάκωσης αυξάνεται συνεχώς, με τη συμμετοχή ολοένα και περισσοτέρων ατόμων στον επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό αθλητισμό, ενώ εμφανίζεται αυξημένη στις γυναίκες δύο με οκτώ φορές περισσότερο σε σχέση με τους άντρες. Σε περίπτωση κάκωσης, το γόνατο γίνεται ασταθές και η περιοχή γύρω από το γόνατο πρήζεται. Η συνεχιζόμενη αυτή αστάθεια του γόνατος μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες στον μηνίσκο, στους χόνδρους και τελικά σε εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα.
Άκανθα πτέρνας
Η συγκεκριμένη πάθηση συνοδεύεται με έντονο τόσο στο περπάτημα, όσο και κατά την στήριξη στις φτέρνες. Οφείλεται στο έντονο πάτημα του πέλματος και στην παρατεταμένη διάτασή του, η οποία δημιουργεί στην κάτω επιφάνεια του ποδιού φλεγμονή. Σε αρκετές περιπτώσεις, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία που εμφανίζεται (το προκαλεί ο οργανισμός μας από μόνος του), ενώ επίσης συχνά οι… ένοχοι είναι τα στενά και τα σφιχτά παπούτσια. Η αντιμετώπιση της άκανθας, γίνεται με σωστή φυσικοθεραπευτική αγωγή και κατασκευή ορθοτικών πελμάτων για τα παπούτσια, έτσι ώστε να στηρίζονται τα κάτω άκρα.
Πτώση μεταταρσίων/μεταταρσαλγία
Αποτελεί κατά κύριο λόγο… γυναικεία πάθηση και οφείλεται στην υπερβολική χρήση τακουνιών. Εκδηλώνεται με έντονο πόνο κάτω από τα δάχτυλα των ποδιών, σκληρία στο δέρμα, επιδεινώνεται κυρίως με το περπάτημα, ενώ βελτιώνεται με την ξεκούραση. Στην οξεία φάση της όπου ο πόνος είναι έντονος ενδείκνυται ξεκούραση, εφαρμογή πάγου και λήψη αναλγητικών φαρμάκων. Στη συνέχεια, ο γιατρός προχωρά σε πελματογράφημα, το οποίο αναλύει την κατανομή του βάρους στο πέλμα και με βάση αυτό φτιάχνει ειδικά ορθωτικά πέλματα για τα παπούτσια. Σκοπός των ειδικών αυτών «πάτων» είναι να αποφορτιστούν τα μετατάρσια, δηλαδή οι άκρες των δαχτύλων, και να ελευθερωθούν κινητικά οι υπόλοιπες αρθρώσεις του ποδιού.
Κότσι
Όχι το λαχταριστό έδεσμα που θα βρούμε σε κάθε μπυραρία, αλλά ένα… βάσανο το οποίο ταλαιπωρεί κυρίως τις γυναίκες και οφείλεται σε στενά παπούτσια. Όπως επισημαίνει η κ. Κετσετζόγλου, τα αίτια της εμφάνισης μπορεί να είναι και κληρονομικά. Όταν κάποιος έχει κότσι, το πρώτο δάχτυλο του ποδιού αποκτά κλίση και παραμορφώνεται, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονος πόνος στην περιοχή και περιορισμός στο περπάτημα. Το κότσι αντιμετωπίζεται μόνο χειρουργικά.
Κράμπες
Οι… συνήθεις αυτοί ύποπτοι, εμφανίζονται με έντονο μυϊκό σπασμό κυρίως στα δάχτυλα του ποδιού ή τη γάμπα και οφείλονται στην αυξημένη παραγωγή γαλακτικού οξέως στους μύες, όπως επίσης και στην απώλεια αλατιού και ηλεκτρολυτών (κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο) από τον οργανισμό. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι κράμπες παρουσιάζουν έξαρση, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις συνδέονται με την αναιμία ή με προβλήματα του θυρεοειδή. Στις συχνές κράμπες, η θεραπεία περιλαμβάνει πρόσληψη μαγνησίου και ειδικές μαλάξεις από τον φυσικοθεραπευτή.
Οστεοαρθρίτιδα
Εμφανίζεται ως επί το πλείστον στο γόνατο και στο ισχίο (λεκάνη) και όπως λέει χαρακτηριστικά η κ. Κετσετζόγλου «δεν υπάρχει περίπτωση να φτάσει κάποιος σε ηλικία 70 χρονών και να μην πάσχει από αυτήν. Σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζεται και μετά τα 50». Η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από παλιούς τραυματισμούς στα πόδια ή/και χειρουργεία και αποτελεί απόρροια της φυσικής φθοράς του οργανισμού μας μετά την τέταρτη δεκαετία. Και στα δύο φύλα συμπίπτει με το τέλος της κλιμακτηρίου, όταν αλλάζουν οι ορμόνες και κατά συνέπεια η ποιότητα των οστών. Στα αρχικά της στάδια, με το που θα νοιώσει κάποιος πόνο συνίσταται φυσικοθεραπεία και άσκηση. Αν όμως ο πόνος είναι έντονος και η κατάσταση χειροτερέψει, τότε αντιμετωπίζεται χειρουργικά.
Συμπερασματικά
Σε γενικές γραμμές, για την πλειοψηφία των παραπάνω παθήσεων στα πόδια μας, η ανάπαυση σε αρχικό στάδιο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Εν συνεχεία, αν ο πόνος επιμείνει τότε θα πρέπει να επισκεφτείτε έναν έμπιστο ορθοπεδικό. «Η συνήθης αντιμετώπιση για τις περισσότερες από τις παθήσεις που αναφέραμε περιλαμβάνει σωστή διάγνωση από τον γιατρό, εν συνεχεία παροχή αντιφλεγμονωδών ή αποιδηματικών φαρμάκων, φυσικοθεραπεία και στο τελικό στάδιο αποκατάσταση με ειδικές ασκήσεις που περιλαμβάνουν ενδυνάμωση των μυών στο συγκεκριμένο σημείο και διατάσεις», αναφέρει σχετικά η κ. Κετσετζόγλου και δίνει μερικές βασικές συμβουλές για να έχουμε τα… πόδια μας ήσυχα:
«Το συχνό περπάτημα με τα κατάλληλα παπούτσια προλαμβάνει πολλές από τις παθήσεις των κάτω άκρων, ενώ η κολύμβηση είναι η νούμερο ένα φυσική δραστηριότητα τόσο για την αποκατάσταση, όσο και για την πρόληψη. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγουμε σε κάθε περίπτωση να φοράμε στενά παπούτσια και ιδιαίτερα τακούνια, ενώ όσοι έχουν ήδη κάποιο ανατομικό πρόβλημα θα πρέπει να ενισχύουν τα παπούτσια τους με ειδικούς πάτους.
»Ένας ακόμα παράγοντας που θα πρέπει να περιοριστεί είναι η πολύωρη ορθοστασία. Τώρα όσον αφορά την ανακούφιση από την καθημερινή ταλαιπωρία των ποδιών, συνίσταται όποτε βρίσκουμε χρόνο να σηκώνουμε τα πόδια ψηλά, έτσι ώστε να υπάρχει καλύτερη κυκλοφορία του αίματος στα άκρα και να «αναπνέουν» καλύτερα τα πόδια μας. Με αυτόν τον τρόπο ‘διώχνουμε’ τον μυϊκό κάματο από τα άκρα, ο οποίος και προκαλεί τις περισσότερες παθήσεις.
Τέλος, αν περνάμε πολλές ώρες στο γραφείο καλό είναι να βάλουμε ένα υποπόδιο για να ξεκουράζουμε τα πόδια μας και ανά τακτά χρονικά διαστήματα να κουνάμε πάνω-κάτω τους αστραγάλους και τα δάχτυλά μας. Τα γόνατα δεν θα πρέπει να λυγίζουν πολύ κάτω από την καρέκλα γιατί διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος και προκαλείται χονδροπάθεια».
