Σύνδρομο Long Covid: Όσα ξέρουμε μέχρι στιγμής

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Πρόκειται για την επόμενη μεγάλη πρόκληση για τα συστήματα Υγείας παγκοσμίως. Τη στιγμή που όλος ο πλανήτης «αναρρώνει» από τον κορωνοϊό, δύο χρόνια μετά, μια νέα «ασθένεια» αναδύεται από τις στάχτες του νικημένου (;) Covid και ταλαιπωρεί όσους ανάρρωσαν.

Το όνομα αυτής, Μακροχρόνια CoViD ή Long Covid.

Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής μελέτες, τα πιο συχνά συμπτώματα της Long Covid είναι η κόπωση, το brain fog, ο πονοκέφαλος, προβλήματα στη μνήμη, πόνος στις αρθρώσεις, ταχυκαρδίες, δύσπνοια και δυσφωνία ή μη συντονισμός φώνησης και αναπνοής.

Όμως δεν περιορίζονται στα παραπάνω καθώς, σύμφωνα με διεθνή μελέτη από ομάδα ασθενών Long Covid, αναγνωρίστηκαν περίπου 200 διαφορετικά συμπτώματα στους ασθενείς που πέρασαν τη λοίμωξη. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, όσο περισσότερα συμπτώματα εμφανίζονται στην έναρξη της νόσου, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης Long Covid. 

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως τέσσερις εβδομάδες μετά τη λοίμωξη, ενώ σε άλλα άτομα νεότερης ηλικίας ή στα παιδιά μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και τέσσερις μήνες μετά.

Συγκεκριμένα, οι φάσεις που έπονται της λοίμωξης, σύμφωνα με το National Institute for Health and Care χωρίζονται: στην οξεία CoViD-19, που αφορά σε συμπτώματα ως 4 εβδομάδες, στη συνεχιζόμενη συμπτωματική CoViD-19, που αφορά την περίοδο 4 ως 12 εβδομάδων μετά και στο μετά-CoViD σύνδρομο με συμπτώματα που συνεχίζουν για περισσότερο από 12 εβδομάδες, χωρίς να μπορούν να αποδοθούν σε εναλλακτική διάγνωση.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό είναι ότι τα συμπτώματα αυτά έρχονται με εξάρσεις και υφέσεις. Μάλιστα, επειδή στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ενημέρωση που υπάρχει στο εξωτερικό, πολλές φορές αυτά τα συμπτώματα αποδίδονται σε αγχώδεις διαταραχές.

Όσον αφορά την βαρύτητα των συμπτωμάτων, έχει αποδειχτεί πως οι μακροπρόθεσμες συνέπειες δεν έχουν σχέση με το πόσο σοβαρή ήταν η αρχική νόσος. Δηλαδή, ακόμα και ένας άνθρωπος ο οποίος δεν χρειάστηκε νοσηλεία ή ήταν ασυμπτωματικός και πέρασε τη νόσο στο σπίτι, μπορεί να έχει πολύ βαριά μακροπρόθεσμα συμπτώματα.

Αξίζει επίσης να τονίσουμε πως όλοι οι κορωνοϊοί έχουν επιπλοκές, ακόμα και η Όμικρον, η οποία συχνά χαρακτηρίζεται ως «ήπια», χωρίς κάτι τέτοιο να ισχύει. Συγκεκριμένα για αυτήν, τα ευρωπαϊκά δεδομένα αναφέρουν ότι έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ατόμων που παρουσιάζουν συμπτώματα στις 4 εβδομάδες, κάτι που δεν είναι καλό προγνωστικά. Βέβαια αυτό δεν οφείλεται αποκλειστικά τόσο στην Όμικρον, σαν στέλεχος, αλλά πιθανότατα στο γεγονός ότι προκάλεσε πολύ μαζικότερες λοιμώξεις. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τόσο αθώα όσο νομίζουμε.

Βοηθάει ο εμβολιασμός;

Ο εμβολιασμός σίγουρα μπορεί να προστατέψει από την Long CoViD, όμως δυστυχώς, όπως και με τις νοσηλείες σε ΜΕΘ, δεν μας προφυλάσσει 100%. Ένα ποσοστό εμβολιασμένων θα χρειαστεί και νοσηλεία και εντατική, αν και θα είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με τους ανεμβολίαστους.

Αντίστοιχα λοιπόν και με το Long Covid, κάποια εμβολιασμένα άτομα πιθανώς να παρουσιάσουν επιπλοκές. Όμως όπως ισχύει και σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση, όσο περισσότερο γίνεται να προστατευτούμε τόσο το καλύτερο. Το να μην κολλήσουμε καθόλου θα ήταν ιδανικό, όμως όχι εύκολο, επομένως έχει νόημα να κάνουμε ό,τι μπορούμε περισσότερο προκειμένου να έχουμε τις λιγότερες δυνατές συνέπειες.

Πού θα βρω βοήθεια;

Η παιδίατρος Ελένη Ιασωνίδου, είναι ιδρύτρια και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ατόμων που πάσχουν από τις μακροχρόνιες συνέπειες της CoViD-19 (Long CoViD Greece), του πρώτου επίσημου συλλόγου ασθενών για την Long CoViD στην Ελλάδα.

Η Ένωση βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με το Υπουργείο Υγείας για τα επόμενα βήματα, όμως χρειάζεται να γίνουν πολλά ακόμα για να μπορέσουμε να πούμε με σιγουριά πως οι ασθενείς με Long CoViD έχουν την κατάλληλη αντιμετώπιση.

Μέχρι στιγμής, όπως επισημαίνει, υπάρχει Post CoViD πνευμονολογική παρακολούθηση στις κλινικές ατόμων που έχουν νοσηλευτεί και κατόπιν πιέσεων, τα ιατρεία αυτά άρχισαν να δέχονται και ασθενείς που δεν έχουν νοσηλευτεί. Όμως δυστυχώς η νόσος είναι τέτοια, που χρειάζεται μια διεπιστημονική προσέγγιση, από πολλές ειδικότητες και δεν μπορεί να γίνεται αποσπασματικά.

Ο Ευαγγελισμός για παράδειγμα, έχει κάποια ιατρεία τα οποία βλέπουν ασθενείς, ενώ στη Θεσσαλονίκη, μπορεί κανείς να απευθυνθεί στο Ιπποκράτειο και στο Παπαγεωργίου. Σύμφωνα με την κ. Ιασωνίδου, στα ιατρεία αυτά γίνεται κυρίως πνευμονολογικός έλεγχος, όμως το πρόβλημα δεν είναι κατά βάση πνευμονολογικό, είναι νευρολογικό.

«Οι νευρολογικές επιπλοκές του CoVid προκαλούν τις ορθοστατικές ταχυκαρδίες, τη δυσφωνία, και το λαχάνιασμα. Οι πνευμονολόγοι θα αποκλείσουν την συμμετοχή από το αναπνευστικό, όμως τα υπόλοιπα συμπτώματα δεν είναι μόνο πνευμονολογικά, είναι νευρολογικά. Και γι’ αυτά δεν δυστυχώς δεν υπάρχουν φάρμακα», τονίζει.

«Το μόνο που έχουμε διαθέσιμο στην παρούσα φάση είναι η αποκατάσταση, που μας βοηθά να χειριζόμαστε και να μάθουμε να ζούμε με αυτό. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα του Εθνικού Θέατρου ‘Δίνω Πνοή’, απευθύνεται σε ασθενείς που έχουν νοσηλευτεί σε τρία νοσοκομεία αναφοράς και περιλαμβάνει ασκήσεις λογοθεραπείας και φωνητικής. Μετά από παρέμβασή μας, θα είναι ανοικτό και σε άτομα που δεν έχουν νοσηλευτεί, αρκεί να γίνει αξιολόγηση από νοσοκομείο αναφοράς. Υπάρχουν παρεμβάσεις που μας βοηθάνε, αλλά δυστυχώς δεν έχουν βρεθεί ακόμα φάρμακα. Οπότε μέχρι τότε χρειαζόμαστε υποστήριξη», επισημαίνει η ίδια.

Μέχρι στιγμής πάντως, το κόστος για έναν ασθενή με Long CoViD είναι δυσβάσταχτο. Ύστερα από μελέτη που έγινε στην ομάδα των ασθενών, διαπιστώθηκε πως το κόστος επίσκεψης στις διάφορες ειδικότητες γιατρών είναι αρκετά μεγάλο.

Σύμφωνα με τη μελέτη της Ένωσης, το 40% των ατόμων που παρουσίασαν τη νόσο αφορούσε άτομα ηλικίας 41-50 ετών, το 23% άτομα ηλικίας 31-40 και  ένα 10% της ηλικίες 21-30, ενώ στο 80% περίπου τα περιστατικά ήταν γυναίκες. Στην ερώτηση αν έχουν νοσηλευτεί, το 70% δήλωσε όχι, το 27% ναι, και ένα μικρό ποσοστό είχε μπει ΜΕΘ. Από αυτούς, το 43,3% είχε επισκεφτεί πάνω από δέκα γιατρούς, ενώ το 42,3% μεταξύ δυο και δέκα.  Στην ερώτηση για το πόσα χρήματα έχουν δοθεί για γιατρούς και μόνο, όχι για εξετάσεις, το 47-50% απάντησε μεγαλύτερο ίσο των 500€.

«Για εμάς είναι μια καινούργια νόσος. Εν έτει 2022, είναι σαν να ζούμε στο 1870, η Ιατρική μας είναι εκεί. Και από τη στιγμή που όλο αυτό είναι κάτι καινούργιο, και οι μελέτες είναι σε αρχικό στάδιο, δεν μπορεί να βρεθεί στοχευμένη θεραπεία. Γίνονται μελέτες ανά τον κόσμο, για το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας, για κάποια φάρμακα, υπάρχουν μελέτες με φάρμακα για την αντιμετώπιση των μικροθρόμβων, όμως προς το παρόν δεν έχουμε μεγάλα νούμερα και αποδεδειγμένα αποτελέσματα», καταλήγει.