Είναι ανησυχητικό το binge watching;

Η εποχή του streaming έχει αλλάξει τα πάντα στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουν τηλεόραση. Δεν χρειάζεται πλέον να περιμένουμε για το καινούριο επεισόδιο της αγαπημένης μας εκπομπής, επειδή πολλές εταιρείες ψυχαγωγίας κυκλοφορούν αμέσως ολόκληρη τη σεζόν. Αυτό οδήγησε σε μια νέα συμπεριφορά που ονομάζεται binge-watching. Με παλαιότερους όρους, τηλεμαραθώνιος.

Η υπερβολική τηλεθέαση —η πράξη της αναπαραγωγής πολλών τηλεοπτικών επεισοδίων σε μία μέρα— γίνεται όλο και πιο συνηθισμένη με όλες αυτές τις streaming υπηρεσίες που έχουν κυκλοφορήσει, συμπεριλαμβανομένων των Netflix, Hulu και Amazon Prime. 

Ωστόσο, όσο τέλειες κι αν ακούγονται όλες αυτές οι επιλογές, οι ειδικοί στον τομέα της υγείας προειδοποιούν ότι επειδή οι άνθρωποι αντικαθιστούν τον χρόνο που αφιερώνουν στην άσκηση, την κοινωνικοποίηση και τον ύπνο, αυξάνουν τον κίνδυνο για πολλές σοβαρές παθήσεις υγείας, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις (καρδιοπάθειες), κατάθλιψη, προβλήματα στον ύπνο και συμπεριφορικές εξαρτήσεις.

Μεγάλο μέρος της έρευνας σχετικά με τις επιπτώσεις της υπερπαρακολούθησης στην υγεία είναι πρόσφατο, αλλά ό,τι είναι διαθέσιμο επικεντρώνεται και εγείρει ορισμένα σοβαρά ζητήματα για την υγεία. 

Τι λέει η έρευνα

Η συμπεριφορά της υπερβολικής παρακολούθησης ελλοχεύει κινδύνους για την υγεία και οι ερευνητές από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα ήταν αποφασισμένοι να καταλάβουν ποιοι ακριβώς μπορεί να είναι αυτοί. Τα αποτελέσματα της μελέτης τους δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό BMC Public Health του Αυγούστου 2020. Έστειλαν ένα ερωτηματολόγιο 18 ερωτήσεων σε 926 ενήλικες που είχαν τηλεόραση και τουλάχιστον μία ακόμη συσκευή που χρησιμοποιούσαν για τη μετάδοση τηλεοπτικών εκπομπών.

Οι ερευνητές ήθελαν να μάθουν πόσο χρόνο περνούσαν οι άνθρωποι στις συσκευές τους, πώς ήταν η διατροφή τους, πόσο κοιμόντουσαν και την ποιότητα αυτού του ύπνου, πόσο άγχος είχαν καθημερινά και τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, τον δείκτη μάζας σώματος και τις συνήθειες υπερβολικής παρακολούθησης.

Αυτό που βρήκαν οι ερευνητές ήταν ότι οι πιο εθισμένοι παρακολουθούσαν την οθόνη κατά μέσο όρο περίπου 17,5 ώρες την ημέρα σε όλες τις συσκευές. Αυτοί οι χρήστες ανέφεραν επίσης τις λιγότερο υγιεινές διατροφικές συνήθειες και τα χειρότερα αποτελέσματα στις εξετάσεις αίματός τους σε σύγκριση με εκείνους που έβλεπαν από λίγο έως μέτρια.

Οι ερευνητές σημείωσαν επίσης ότι αυτή η κακή συνήθεια παρακολούθησης τηλεόρασης μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινά πρότυπα διατροφής, όπως η συχνή κατανάλωση φαστ φουντ και η κατανάλωση οικογενειακών γευμάτων μπροστά στην τηλεόραση. Η έντονη τηλεθέαση συσχετίστηκε επίσης με το άγχος.

Οι ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κακή διατροφή και οι αρνητικές συνέπειες για την υγεία γίνονταν πιο εμφανείς όσο αυξανόταν ο χρόνος προβολής. Θεώρησαν επίσης ότι χρειαζόταν περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουν καλύτερα τους τύπους συμπεριφορών που σχετίζονται με την οθόνη και μπορεί να επηρεάσουν τις συμπεριφορές και τα αποτελέσματα στην υγεία.

Βέβαια, εκτός των «φυσικών» προβλημάτων στην υγεία, έχουν εντοπιστεί κι άλλες επιπτώσεις της τηλεθέασης στον άνθρωπο.

Προβλήματα ύπνου και κόπωση

Χρειαζόμαστε ύπνο γιατί παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχική και σωματική μας υγεία αλλά και στην ποιότητα της ζωής μας. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνεύμονα και Αίματος (NHLBI), ο ύπνος είναι απαραίτητος για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου, τη διατήρηση της σωματικής υγείας και την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης των παιδιών και των εφήβων.

Μια έρευνα από τον Αύγουστο του 2017 στο Journal of Clinical Sleep Medicine, διαπιστώνει ότι η υπερβολική τηλεθέαση συνδέεται με κακή ποιότητα ύπνου, αυξημένη κόπωση και συμπτώματα αϋπνίας. Οι ερευνητές βρήκαν μια κατάσταση εμπλοκής ενώ η υπερβολική παρακολούθηση δεν επιτρέπει στον εγκέφαλο να χαλαρώσει. 

Κοινωνική απομόνωση

Οι άνθρωποι που παρακολουθούν τηλεόραση άμετρα τείνουν να το κάνουν όταν νιώθουν μοναξιά και οι ερευνητές πιστεύουν ότι όσο περισσότερο παρακολουθούν τόσο περισσότερο απομονώνονται. Σύμφωνα με μια αναφορά στο τεύχος Δεκεμβρίου 2017 του Journal of Behavioral Addictions, υπάρχουν συσχετίσεις μεταξύ της κοινωνικής απομόνωσης, της υπερβολικής τηλεθέασης και των επιπτώσεων αυτών στην ψυχική υγεία.

Αν και οι συντάκτες της έκθεσης δεν ασχολήθηκαν συγκεκριμένα με αυτές τις συσχετίσεις, επιβεβαίωσαν πόσο εύκολα η υπερβολική τηλεθέαση μπορεί να γίνει εθιστική και να επηρεάσει την κοινωνική ζωή ενός ατόμου. 

Μια άλλη μελέτη - αυτή του 2015 από το Πανεπιστήμιο του Τέξας Ώστιν - διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που είναι μοναχικοί και καταθλιπτικοί είχαν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν binge-watching και όσο πιο μοναχικός και πιο καταθλιπτικός είναι κάποιος, τόσο περισσότερο παρακολουθεί συνεχόμενα σειρές ή ταινίες.

Η υπερβολική τηλεθέαση βρέθηκε ότι είναι ένας τρόπος διαχείρισης των αρνητικών συναισθημάτων και όσοι «πάλευαν» με τον εαυτό τους είχαν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν binge-watching. Οι ερευνητές πρότειναν ότι η υπερβολική τηλεθέαση ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική επειδή το binge watching όταν αντιμετωπίζουμε συναισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης θα μπορούσε να οδηγήσει σε σωματική κόπωση, παχυσαρκία και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας.

Εθισμός

Σύμφωνα με μια έκθεση του 2017 στο Journal of Clinical Sleep Medicine, η υπερβολική παρακολούθηση μπορεί να επηρεάσει τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου σε μερικούς ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο που τα επηρεάζουν και άλλοι εθισμοί. Συχνά ένα άτομο παρακολουθεί τηλεόραση σε τέτοιο σημείο που να επηρεάζονται οι καθημερινές δραστηριότητες και υποχρεώσεις του, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας και του σχολείου.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς μιας ανασκόπησης, οι άνθρωποι που αφιερώνουν πολύ χρόνο παρακολουθώντας τηλεόραση μπορεί να βιώσουν διάφορες σωματικές συνέπειες σε ρόλους, κοινωνικές και καθιστικές συνέπειες όταν η θέασή τους δεν είναι υπό έλεγχο. Και όπως συμβαίνει με άλλους εθισμούς, η υπερβολική τηλεθέαση δεν είναι ο μόνος εθισμός τους. Εδώ, οι συντάκτες της ανασκόπησης προτείνουν ότι αυτά τα στοιχεία αποτελούν ένδειξη της ανάγκης για προσεγγίσεις πρόληψης και θεραπείας στον τηλεοπτικό εθισμό.

Γνωστική εξασθένηση

Μελέτη του 2019 στο περιοδικό Scientific Reports υποδηλώνει ότι η υπερβολική παρακολούθηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε γνωστική εξασθένηση.

Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από 3.000 ενήλικες άνω των 50 ετών που παρακολουθούσαν περισσότερες από 3,5 ώρες τηλεόραση καθημερινά. Διαπίστωσαν ότι η παρακολούθηση αυτού του μεγέθους συνδέθηκε με κακή λεκτική μνήμη μετά από έξι χρόνια και αυτό το αποτέλεσμα ήταν ισχυρότερο στα άτομα που είχαν καλύτερες επιδόσεις στην αρχή της μελέτης.