Υπέρταση, χοληστερίνη, οσφυαλγία: Πώς αντιμετωπίζονται;
Υπέρταση, χοληστερίνη και πόνος στη μέση είναι τα συνηθέστερα χρόνια προβλήματα υγείας των Ελλήνων. Πώς τα αντιμετωπίζουμε;
Στις αρχές του έτους, η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε στοιχεία για την υγεία του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω, όπως προέκυψαν από τη δειγματοληπτική Έρευνα Υγείας που πραγματοποιήθηκε το 2019.
Η έρευνα διενεργήθηκε σε τελικό δείγμα 8.125 ιδιωτικών νοικοκυριών και σε ισάριθμα μέλη αυτών, σε ολόκληρη την Ελλάδα, και «έδειξε» πώς τα τρία πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει ο μέσος Έλληνας είναι η υπέρταση (19,6%), τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης/τριγλυκεριδίων (15,8%) και οι παθήσεις στη μέση (12,5%).
Πώς τα αντιμετωπίζουμε λοιπόν; Ας τα δούμε ένα προς ένα.
Υπέρταση
Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία η αρτηριακή πίεση, δηλαδή αυτή την οποία ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών, είναι αυξημένη. Τι εννοούμε αυξημένη; Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς, ο μεγαλύτερος αποτελεί την συστολική πίεση ("μεγάλη") και αφορά την πίεση που ασκείται στις αρτηρίες όταν συσπάται η καρδιά και ο μικρότερος την διαστολική («μικρή»), η οποία ασκείται στο τοίχωμα των αρτηριών όταν η καρδιά χαλαρώνει.
Η πίεση ενός ατόμου, λοιπόν, ανάλογα με το επίπεδό της, κατατάσσεται σε:
Ιδανική: συστολική κάτω από 120 και διαστολική κάτω από 80.
Φυσιολογική: συστολική μεταξύ 120 και 129 και διαστολική μεταξύ 80 και 84.
Οριακή υπέρταση: συστολική 130 - 139 είτε διαστολική 85 - 89.
Υπέρταση: συστολική πάνω από 140 είτε διαστολική πάνω από 90.
Από την στιγμή που γίνεται η διάγνωση, η θεραπεία περιλαμβάνει δύο σκέλη: φαρμακευτική αντιμετώπιση και αλλαγή τρόπου ζωής. Τα αντιυπερταστικά φάρμακα χωρίζονται συνήθως σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με την δράση τους, ενώ κατά την θεραπεία χρησιμοποιούνται δύο ή και παραπάνω από αυτά εφ’ όρου ζωής.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, η αλλαγή στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσει τόσο στην θεραπεία για αυτούς που πάσχουν, όσο και στην πρόληψη. Η μείωση του σωματικού βάρους, οι σωστές διατροφικές συνήθειες και η μείωση πρόσληψης αλατιού, η περιορισμένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και τέλος η σωματική άσκηση βοηθούν σημαντικά. Η σωματική άσκηση συγκεκριμένα, βελτιώνει όχι μόνο την πίεση, αλλά και άλλους παράγοντες κινδύνου όπως η χοληστερίνη και το σάκχαρο. Αξίζει να σημειώσουμε τέλος, ότι το κάπνισμα απαγορεύεται… δια ροπάλου.
Διαβάστε επίσης: Υπέρταση: Τι είναι και πώς να την αντιμετωπίσετε
Χοληστερίνη
Η χοληστερόλη ή κοινώς χοληστερίνη είναι μια λιπαρή ουσία απαραίτητη για τον οργανισμό, που συμμετέχει στη λειτουργία των κυττάρων και των ορμονών. Όμως η υπερβολική αύξηση της στο αίμα και η εναπόθεσή της στα τοιχώματα των αρτηριών είναι επικίνδυνη, γιατί δημιουργεί αθηρωματοσκλήρυνση.
Η φυσιολογική τιμή της χοληστερόλης σε άνδρες και γυναίκες είναι μέχρι 200 mg %. Τιμές χοληστερόλης μεταξύ 200 και 250 mg % θεωρούνται οριακές, ενώ πάνω από 250mg % αυξημένες. Άτομα που η τιμή της χοληστερόλης τους ξεπερνάει τα 260mg %, έχουν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιοπάθεια, απ' ό,τι άτομα με χοληστερόλη χαμηλότερη από 200mg%.
Η χοληστερόλη μπορεί να μειωθεί με την κατάλληλη δίαιτα και, αν το προτείνει ο γιατρός, με τη χρήση ειδικών φαρμάκων. Η καλή χοληστερόλη τώρα, μπορεί να αυξηθεί με την κατάλληλη δίαιτα και τη σωματική άσκηση.
Στο κομμάτι της διατροφής, συνίσταται καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, συχνή κατανάλωση ψαριού, κοτόπουλου, και σπανιότερα άπαχου μοσχαριού, όσο το δυνατόν λιγότερη κατανάλωση χοιρινού, αρνιού, κατσικιού, βοδινού, κατανάλωση άπαχου γάλακτος και γιαουρτιού, περιορισμένη κατανάλωση τυριού, περιορισμένη κατανάλωση γλυκών, παγωτών και ζάχαρης, χρησιμοποίηση ελαιολάδου στο μαγείρεμα, και όχι βουτύρου ή μαργαρίνης και μικρή κατανάλωση αυγών, μέχρι 3 την εβδομάδα.
Εκτός από την κατάλληλη διατροφή, το υγιές σωματικό βάρος και η σωματική άσκηση βοηθάνε να διατηρηθεί η χοληστερόλη σε φυσιολογικά επίπεδα.
Διαβάστε επίσης: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη χοληστερόλη
Τριγλυκερίδια
Τα περισσότερα από τα λίπη που τρώμε είναι σε μορφή τριγλυκεριδίων, ενώ εάν η θερμιδική μας πρόσληψη είναι υψηλή, ο οργανισμός αποθηκεύει τις θερμίδες που περισσεύουν στον λιπώδη ιστό με τη μορφή τριγλυκεριδίων.
Η μεμονωμένη ήπια αύξηση των τριγλυκεριδίων, σε αρκετά άτομα δεν εγκυμονεί κανένα κίνδυνο. Όταν όμως η αύξηση τους είναι μεγάλη, μπορεί να προκαλέσει παγκρεατίτιδα, ενώ σε ευαίσθητους οργανισμούς η αύξηση των τριγλυκεριδίων, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (π.χ. αύξηση σακχάρου, κάπνισμα) συντελεί στην εμφάνιση αποφρακτικής αρτηριοσκληρυντικής αγγειοπάθειας και εκδηλώσεων στυτικής δυσλειτουργίας, εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου, ανευρυσμάτων, αγγειακής άνοιας.
Κανονικά θεωρούνται τα επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα όταν κατόπιν αιματολογικών εξετάσεων προκύπτουν χαμηλότερα από 150mg/dL. Οριακά ψηλά θεωρούνται μέχρι και 200mg/dL, ψηλά (τόσο ώστε να αυξάνουν τον κίνδυνο σχετικών παθήσεων) σε τιμές από 200 ως 500mg/dL, ενώ από 500mg/dL και πάνω θεωρούνται πολύ υψηλά.
Για να τα διατηρήσουμε σε υγιή επίπεδα ή/και να τα μειώσουμε θα πρέπει να έχουμε κανονικό σωματικό βάρος, να ασκούμαστε τακτικά, να αποφεύγουμε τη ζάχαρη και να προτιμάμε φυτικά λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο και ψάρια με ω-3 λιπαρά οξέα, όπως το σκουμπρί και ο σολομός. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγουμε την κατανάλωση αλκοόλ, να καταναλώνουμε φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης, αλλά και να μειώσουμε τα επίπεδα χοληστερίνης (βλέπε παραπάνω).
Σε κάθε περίπτωση, επισκεφθείτε έναν ειδικό γιατρό, ο οποίος θα εντοπίσει ακριβώς τους λόγους για τους οποίους τα τριγλυκερίδιά σας είναι αυξημένα είναι πιθανό ο «ένοχος» να μην βρίσκεται μόνο στον διατροφικό παράγοντα αλλά και στην κληρονομικότητα ή άλλα παθολογικά αίτια) και θα σας προτείνει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί απαραίτητο.
Διαβάστε επίσης: Πώς να ρίξετε τα τριγλυκερίδια
Πόνος στη μέση
Ο πόνος αυτός μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού πολλών αιτίων και παραγόντων : κάποιος τραυματισμός των μυών από κάποια ξαφνική ή μη ελεγχόμενη κίνηση, καταπόνηση της περιοχής σε βάθος χρόνου με επαναλαμβανόμενες κινήσεις, φλεγμονώδεις παθήσεις όπως κάποιες ρευματοπάθειες, κακώσεις όπως κατάγματα, ψυχοσωματικά αίτια που επιδεινώνουν ή προκαλούν σωματοποίηση πόνου στην μέση και αλλά άγνωστα αιτία.
Τα συμπτώματα μπορεί να εντοπίζονται μόνο στη μέση, να φτάνουν μέχρι το γλουτό, το γόνατο ή ακόμη και μέχρι το πέλμα ή και τα δάχτυλα. Στις τελευταίες περιπτώσεις πρόκειται για «ισχιαλγία», ή «οσφυοϊσχιαλγία». Η αίσθηση της ενόχλησης μπορεί να ποικίλει: από πόνο, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, αίσθηση ρεύματος, ελάττωση ή απώλεια της αίσθησης (σα να είναι νεκρό ή ξένο το σημείο ή η περιοχή), και αδυναμία κάποιων μυών ή συνδυασμό των παραπάνω
Γενικά, όσο καλύτερη φυσική κατάσταση έχουμε, τόσο καλύτερα για μας. Με καλή φυσική κατάσταση, το σώμα μας μπορεί να διαχειρίζεται με πιο σωστό τρόπο τα φορτία και τις δυνάμεις που ασκούνται σε αυτό. Αυτό δε σημαίνει ότι οι γυμνασμένοι άνθρωποι δεν πονάνε ποτέ. Ο πόνος δεν είναι αποτέλεσμα μόνο έλλειψης δύναμης.
Σε γενικές γραμμές πάντως, θα πρέπει να αποφεύγονται μονότονες φορτίσεις της σπονδυλικής στήλης, το κάθισμα, για παράδειγμα, σε μια συγκεκριμένη στάση για πολύ ώρα, ή η μονόπλευρη κίνηση (δεξιά πλευρά ή αριστερή πλευρά) και οτιδήποτε είναι εξ ολοκλήρου προς μια κατεύθυνση. Τέτοιες κινήσεις αυξάνουν τις πιθανότητες να ταλαιπωρηθείτε από πόνο κάποια στιγμή. Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν υπάρχουν «καλές» και «κακές» κινήσεις, αλλά «κακές» υπό προϋποθέσεις. Επίσης, όσο και να φαίνεται περίεργο, η ψυχολογία μας μπορεί να παίξει ρόλο και μάλιστα καθοριστικό στην ένταση, αλλά και τη διατήρηση του πόνου.
Διαβάστε επίσης: Πόνος στη μέση: Πώς θα ανακουφιστώ;
Συμπερασματικά
Το ρεζουμέ από όλα τα παραπάνω είναι σχετικά απλό: η κακή διατροφή, οι πολλές ώρες καθισιού, και η έλλειψη συστηματικής και στοχευμένης άσκησης βλάπτει (πολύ) σοβαρά την υγεία. Όσο πιο νωρίς το συνειδητοποιήσουμε, τόσο πιο υγιείς και… άπονοι θα είμαστε.
Η έρευνα διενεργήθηκε σε τελικό δείγμα 8.125 ιδιωτικών νοικοκυριών και σε ισάριθμα μέλη αυτών, σε ολόκληρη την Ελλάδα, και «έδειξε» πώς τα τρία πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει ο μέσος Έλληνας είναι η υπέρταση (19,6%), τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης/τριγλυκεριδίων (15,8%) και οι παθήσεις στη μέση (12,5%).
Πώς τα αντιμετωπίζουμε λοιπόν; Ας τα δούμε ένα προς ένα.
Υπέρταση
Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία η αρτηριακή πίεση, δηλαδή αυτή την οποία ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών, είναι αυξημένη. Τι εννοούμε αυξημένη; Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς, ο μεγαλύτερος αποτελεί την συστολική πίεση ("μεγάλη") και αφορά την πίεση που ασκείται στις αρτηρίες όταν συσπάται η καρδιά και ο μικρότερος την διαστολική («μικρή»), η οποία ασκείται στο τοίχωμα των αρτηριών όταν η καρδιά χαλαρώνει.
Η πίεση ενός ατόμου, λοιπόν, ανάλογα με το επίπεδό της, κατατάσσεται σε:
Ιδανική: συστολική κάτω από 120 και διαστολική κάτω από 80.
Φυσιολογική: συστολική μεταξύ 120 και 129 και διαστολική μεταξύ 80 και 84.
Οριακή υπέρταση: συστολική 130 - 139 είτε διαστολική 85 - 89.
Υπέρταση: συστολική πάνω από 140 είτε διαστολική πάνω από 90.
Από την στιγμή που γίνεται η διάγνωση, η θεραπεία περιλαμβάνει δύο σκέλη: φαρμακευτική αντιμετώπιση και αλλαγή τρόπου ζωής. Τα αντιυπερταστικά φάρμακα χωρίζονται συνήθως σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με την δράση τους, ενώ κατά την θεραπεία χρησιμοποιούνται δύο ή και παραπάνω από αυτά εφ’ όρου ζωής.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, η αλλαγή στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσει τόσο στην θεραπεία για αυτούς που πάσχουν, όσο και στην πρόληψη. Η μείωση του σωματικού βάρους, οι σωστές διατροφικές συνήθειες και η μείωση πρόσληψης αλατιού, η περιορισμένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και τέλος η σωματική άσκηση βοηθούν σημαντικά. Η σωματική άσκηση συγκεκριμένα, βελτιώνει όχι μόνο την πίεση, αλλά και άλλους παράγοντες κινδύνου όπως η χοληστερίνη και το σάκχαρο. Αξίζει να σημειώσουμε τέλος, ότι το κάπνισμα απαγορεύεται… δια ροπάλου.
Διαβάστε επίσης: Υπέρταση: Τι είναι και πώς να την αντιμετωπίσετε
Χοληστερίνη
Η χοληστερόλη ή κοινώς χοληστερίνη είναι μια λιπαρή ουσία απαραίτητη για τον οργανισμό, που συμμετέχει στη λειτουργία των κυττάρων και των ορμονών. Όμως η υπερβολική αύξηση της στο αίμα και η εναπόθεσή της στα τοιχώματα των αρτηριών είναι επικίνδυνη, γιατί δημιουργεί αθηρωματοσκλήρυνση.
Η φυσιολογική τιμή της χοληστερόλης σε άνδρες και γυναίκες είναι μέχρι 200 mg %. Τιμές χοληστερόλης μεταξύ 200 και 250 mg % θεωρούνται οριακές, ενώ πάνω από 250mg % αυξημένες. Άτομα που η τιμή της χοληστερόλης τους ξεπερνάει τα 260mg %, έχουν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρδιοπάθεια, απ' ό,τι άτομα με χοληστερόλη χαμηλότερη από 200mg%.
Η χοληστερόλη μπορεί να μειωθεί με την κατάλληλη δίαιτα και, αν το προτείνει ο γιατρός, με τη χρήση ειδικών φαρμάκων. Η καλή χοληστερόλη τώρα, μπορεί να αυξηθεί με την κατάλληλη δίαιτα και τη σωματική άσκηση.
Στο κομμάτι της διατροφής, συνίσταται καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, συχνή κατανάλωση ψαριού, κοτόπουλου, και σπανιότερα άπαχου μοσχαριού, όσο το δυνατόν λιγότερη κατανάλωση χοιρινού, αρνιού, κατσικιού, βοδινού, κατανάλωση άπαχου γάλακτος και γιαουρτιού, περιορισμένη κατανάλωση τυριού, περιορισμένη κατανάλωση γλυκών, παγωτών και ζάχαρης, χρησιμοποίηση ελαιολάδου στο μαγείρεμα, και όχι βουτύρου ή μαργαρίνης και μικρή κατανάλωση αυγών, μέχρι 3 την εβδομάδα.
Εκτός από την κατάλληλη διατροφή, το υγιές σωματικό βάρος και η σωματική άσκηση βοηθάνε να διατηρηθεί η χοληστερόλη σε φυσιολογικά επίπεδα.
Διαβάστε επίσης: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη χοληστερόλη
Τριγλυκερίδια
Τα περισσότερα από τα λίπη που τρώμε είναι σε μορφή τριγλυκεριδίων, ενώ εάν η θερμιδική μας πρόσληψη είναι υψηλή, ο οργανισμός αποθηκεύει τις θερμίδες που περισσεύουν στον λιπώδη ιστό με τη μορφή τριγλυκεριδίων.
Η μεμονωμένη ήπια αύξηση των τριγλυκεριδίων, σε αρκετά άτομα δεν εγκυμονεί κανένα κίνδυνο. Όταν όμως η αύξηση τους είναι μεγάλη, μπορεί να προκαλέσει παγκρεατίτιδα, ενώ σε ευαίσθητους οργανισμούς η αύξηση των τριγλυκεριδίων, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (π.χ. αύξηση σακχάρου, κάπνισμα) συντελεί στην εμφάνιση αποφρακτικής αρτηριοσκληρυντικής αγγειοπάθειας και εκδηλώσεων στυτικής δυσλειτουργίας, εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου, ανευρυσμάτων, αγγειακής άνοιας.
Κανονικά θεωρούνται τα επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα όταν κατόπιν αιματολογικών εξετάσεων προκύπτουν χαμηλότερα από 150mg/dL. Οριακά ψηλά θεωρούνται μέχρι και 200mg/dL, ψηλά (τόσο ώστε να αυξάνουν τον κίνδυνο σχετικών παθήσεων) σε τιμές από 200 ως 500mg/dL, ενώ από 500mg/dL και πάνω θεωρούνται πολύ υψηλά.
Για να τα διατηρήσουμε σε υγιή επίπεδα ή/και να τα μειώσουμε θα πρέπει να έχουμε κανονικό σωματικό βάρος, να ασκούμαστε τακτικά, να αποφεύγουμε τη ζάχαρη και να προτιμάμε φυτικά λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο και ψάρια με ω-3 λιπαρά οξέα, όπως το σκουμπρί και ο σολομός. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγουμε την κατανάλωση αλκοόλ, να καταναλώνουμε φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης, αλλά και να μειώσουμε τα επίπεδα χοληστερίνης (βλέπε παραπάνω).
Σε κάθε περίπτωση, επισκεφθείτε έναν ειδικό γιατρό, ο οποίος θα εντοπίσει ακριβώς τους λόγους για τους οποίους τα τριγλυκερίδιά σας είναι αυξημένα είναι πιθανό ο «ένοχος» να μην βρίσκεται μόνο στον διατροφικό παράγοντα αλλά και στην κληρονομικότητα ή άλλα παθολογικά αίτια) και θα σας προτείνει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί απαραίτητο.
Διαβάστε επίσης: Πώς να ρίξετε τα τριγλυκερίδια
Πόνος στη μέση
Ο πόνος αυτός μπορεί να είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού πολλών αιτίων και παραγόντων : κάποιος τραυματισμός των μυών από κάποια ξαφνική ή μη ελεγχόμενη κίνηση, καταπόνηση της περιοχής σε βάθος χρόνου με επαναλαμβανόμενες κινήσεις, φλεγμονώδεις παθήσεις όπως κάποιες ρευματοπάθειες, κακώσεις όπως κατάγματα, ψυχοσωματικά αίτια που επιδεινώνουν ή προκαλούν σωματοποίηση πόνου στην μέση και αλλά άγνωστα αιτία.
Τα συμπτώματα μπορεί να εντοπίζονται μόνο στη μέση, να φτάνουν μέχρι το γλουτό, το γόνατο ή ακόμη και μέχρι το πέλμα ή και τα δάχτυλα. Στις τελευταίες περιπτώσεις πρόκειται για «ισχιαλγία», ή «οσφυοϊσχιαλγία». Η αίσθηση της ενόχλησης μπορεί να ποικίλει: από πόνο, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, αίσθηση ρεύματος, ελάττωση ή απώλεια της αίσθησης (σα να είναι νεκρό ή ξένο το σημείο ή η περιοχή), και αδυναμία κάποιων μυών ή συνδυασμό των παραπάνω
Γενικά, όσο καλύτερη φυσική κατάσταση έχουμε, τόσο καλύτερα για μας. Με καλή φυσική κατάσταση, το σώμα μας μπορεί να διαχειρίζεται με πιο σωστό τρόπο τα φορτία και τις δυνάμεις που ασκούνται σε αυτό. Αυτό δε σημαίνει ότι οι γυμνασμένοι άνθρωποι δεν πονάνε ποτέ. Ο πόνος δεν είναι αποτέλεσμα μόνο έλλειψης δύναμης.
Σε γενικές γραμμές πάντως, θα πρέπει να αποφεύγονται μονότονες φορτίσεις της σπονδυλικής στήλης, το κάθισμα, για παράδειγμα, σε μια συγκεκριμένη στάση για πολύ ώρα, ή η μονόπλευρη κίνηση (δεξιά πλευρά ή αριστερή πλευρά) και οτιδήποτε είναι εξ ολοκλήρου προς μια κατεύθυνση. Τέτοιες κινήσεις αυξάνουν τις πιθανότητες να ταλαιπωρηθείτε από πόνο κάποια στιγμή. Σε κάθε περίπτωση πάντως, δεν υπάρχουν «καλές» και «κακές» κινήσεις, αλλά «κακές» υπό προϋποθέσεις. Επίσης, όσο και να φαίνεται περίεργο, η ψυχολογία μας μπορεί να παίξει ρόλο και μάλιστα καθοριστικό στην ένταση, αλλά και τη διατήρηση του πόνου.
Διαβάστε επίσης: Πόνος στη μέση: Πώς θα ανακουφιστώ;
Συμπερασματικά
Το ρεζουμέ από όλα τα παραπάνω είναι σχετικά απλό: η κακή διατροφή, οι πολλές ώρες καθισιού, και η έλλειψη συστηματικής και στοχευμένης άσκησης βλάπτει (πολύ) σοβαρά την υγεία. Όσο πιο νωρίς το συνειδητοποιήσουμε, τόσο πιο υγιείς και… άπονοι θα είμαστε.
