Οι πάλαι ποτέ αντίθετοι οινικοί κόσμοι, σε τροχιά σύγκλισης!

Πρόσφατα, σε ένα διεθνές συνέδριο στη Μαδρίτη, είχα την τιμή να συμμετάσχω σε ένα πολύ ενδιαφέρον πάνελ, μαζί με ιδιαίτερα αξιόλογους επαγγελματίες του ευρύτερου κλάδου από όλο τον κόσμο. Το θέμα της συζήτησης ήταν η πορεία των δύο οινικών κόσμων προς τη σύγκλιση, σε πείσμα εκείνων που ακόμα πιστεύουν ότι είναι τόσο διαφορετικοί.

 

Θεωρητικά τα πράγματα παλαιότερα ήταν αρκετά (πιο) ξεκάθαρα. Ο παλαιός κόσμος είχε φτιάξει ένα αξιόλογο "οπλοστάσιο" για την προώθηση των κρασιών του, με βασικά όπλα τις γηγενείς ποικιλίες αμπέλου, την τυπικότητα, την ονομασία προέλευσης, το terroir και την ιστορία (δεν τα λες και λίγα). Στο απέναντι "στρατόπεδο", ο νέος κόσμος απαντούσε με σχέση ποιότητας-τιμής, ευελιξία και κρασιά προσιτά, φιλικά και άμεσα προσβάσιμα προς τη συντριπτική πλειονότητα του κοινού. Τί άλλαξε;

 

"Πολλά. Και δραματικά", είναι η απάντηση. Τα οικονομικά δεδομένα παγκοσμίως, το κλίμα, η καταναλωτική συμπεριφορά, η προσφορά, η ζήτηση - όλα ανεξάρτητα αλλά και αλληλένδετα, ταυτόχρονα. Αν θέλετε όμως να το πούμε λίγο πιο... γλαφυρά, είναι λες και ο ένας κόσμος ζήλεψε τον άλλον. Και θα σας εξηγήσω τι εννοώ.

 

Η αρχή - δηλαδή η αρχή μιας διαφαινόμενης επανάστασης - έγινε στη Rioja της Ισπανίας. Εκεί, κάποια οινοποιεία (κυρίως τα μεγάλα και καταξιωμένα), δήλωσαν ότι έχουν πια "μπουχτίσει" με την οινική νομοθεσία που διέπει τον παλαιό κόσμο και - εν προκειμένω - τη ζώνη τους, την Rioja DOCa (άντε, DOP, για να συγχρονιστούμε με τις εξελίξεις). Θεωρούν ότι η ζώνη της Rioja, διάσημη πλέον ανά τον κόσμο, έχει γίνει πλέον ένας "κουβάς" στον οποίο όλοι θεωρούνται ίσοι, απλά και μόνο επειδή δραστηριοποιούνται εντός των ορίων της, και αυτό είναι άδικο. Έτσι, αναζητούν τρόπους να το αλλάξουν αυτό, ενώ σκέπτονται ακόμα και να ανεξαρτοποιηθούν από τη ζώνη, αν δεν βρεθεί άλλη λύση, αποχαρακτηρίζοντας τα κρασιά τους, με στόχο να τα "μαρκετάρουν" με τους δικούς τους όρους και όχι με τους περιοριστικούς όρους της νομοθεσίας.

Τουλάχιστον ένα παρεμφερές παράδειγμα στην ιστορία μπορώ να σκεφτώ - την επανάσταση των Τοσκανέζων τη δεκαετία του 70, που άλλαξε τα δεδομένα για το κρασί της περιοχής (και όχι μόνο) και το εκτόξευσε κυριολεκτικά! Αντίστοιχα, υπάρχουν πολλά επιχειρήματα υπέρ του να γίνει μια μορφή οριοθέτησης ή και ιεράρχησης "υπο-ζωνών" σε κάποιες μεγάλες οινοπαραγωγικές ζώνες του παλαιού κόσμου, περίπου όπως συμβαίνει στη Βουργουνδία. Είναι άλλωστε γεγονός ότι κάποιοι οινοποιοί στη Νεμέα προσπαθούν εδώ και καιρό να "πιέσουν" τις αρχές να αναγνωρίσουν νομικά τις υπο-ζώνες στην περιοχή τους (π.χ. το Κούτσι στη Νεμέα), για να έχουν την ευκαιρία να αναδείξουν την αξία της διαφορετικότητας ακόμα και εντός των ορίων μιας ζώνης ΠΟΠ. Και δεν ξέρω αν έχει γίνει κάποια αντίστοιχη προσπάθεια στη Νάουσα, είμαι σίγουρος όμως ότι κι εκεί θα είχε μεγάλη αξία, καθότι η διαφοροποίηση των terroir και μικρο/μεσοκλιμάτων σε διάφορα κομμάτια της ζώνης είναι κάτι παραπάνω από αισθητή, τόσο στο μάτι, όσο και, εν τέλει, στο ίδιο το κρασί.

 

Από κάτι τέτοιο, βέβαια, μέχρι την πλήρη αυτονόμηση, μεσολαβούν πολλά βήματα. Και η δική μου τοποθέτηση στο πάνελ, παίρνοντας το ρίσκο να γίνω ο "οπισθοδρομικός" της παρέας (κάτι που δεν με χαρακτηρίζει άλλωστε στην πραγματικότητα), ήταν ότι η τυπικότητα και η αξία της ονομασίας προέλευσης πρέπει να διαφυλαχθούν, καθώς η απαγκίστρωση από τα "δεσμά" της νομοθεσίας δεν μοιάζει να είναι η πλέον συνετή λύση, ειδικά για περιοχές/ζώνες που δεν απολαμβάνουν της παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας της Rioja. Είπα επίσης ότι, κατά την άποψή μου, αυτό που πρέπει να κάνουν τόσο τα ίδια τα οινοποιεία, όσο και τα κεντρικά όργανα μιας τέτοιας ζώνης, είναι να επενδύσουν στην ενημέρωση/εκπαίδευση των καταναλωτών, ώστε αυτοί να κατανοήσουν και τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν μέσα σε κάθε ζώνη, αλλά και τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του κάθε οινοποιείου ξεχωριστά.

 

Μην αφήνουμε το νέο κόσμο έξω από την κουβέντα, όμως. Γιατί και εκεί συντελούνται συνεχώς αλλαγές και εξελίξεις, πλέον στην κατεύθυνση της σύγκλισης, όπως προανέφερα. Άλλωστε, ολόκληρη η ιστορία του νέου κόσμου είναι βασισμένη στην αλλαγή, την εξέλιξη, τον πειραματισμό, απλά πλέον οι συνθήκες είναι πιο γόνιμες, καθώς και οι ίδιοι οι εκπρόσωποι του νέου κόσμου έχουν ωριμάσει, αλλά και οι καταναλωτές. Έτσι, οι κραταιές δυνάμεις του νέου κόσμου περιχαρακώνουν - και επικοινωνούν - τις περιοχές προέλευσής τους περισσότερο από ποτέ, για να "κτίσουν" πάνω σε αυτές την πολυπόθητη (και κυρίως παλαιοκοσμίτικη) έννοια της τυπικότητας. Παράλληλα, αναζητούν συνεχώς νέες μεθόδους, ποικιλίες, αλλά και αμπελοτόπια (κυρίως σε μεγάλα υψόμετρα, η υπερθέρμανση του κλίματος παραμένει μείζον θέμα) με στόχο την δημιουργία κρασιών που ξεφεύγουν από τα στερεότυπα που έχει ο πολύς κόσμος για τα ζεστά, πληθωρικά, εύκολα κρασιά του νέου κόσμου.

Κλείνοντας το θέμα εδώ, θέλω να σας πω ότι, ψάχνοντας σχετικό περιεχόμενο στα αρχεία μου, βρήκα μια συνέντευξη που είχα κάνει για τον ΟΙΝΟΧΟΟ το 2009 με τον μεγάλο Χιλιανό οινοποιό Aurelio Montes, όταν τον είχα συναντήσει στο Λονδίνο. Αντί επιλόγου, λοιπόν, σας παραθέτω ατόφια μια ερωταπάντηση σχετική με το θέμα αυτής της κουβέντας, γιατί με εντυπωσίασε πραγματικά το πόσο μπροστά έβλεπε η μεγάλη αυτή προσωπικότητα του παγκόσμιου οινικού στερεώματος πριν από 7 χρόνια: