Αντιγράφουν τον Χότζα
Ως Χότζας, η κυβέρνηση μάς ρίχνει κατακέφαλα τα προβλήματα, ώστε να μην ενδιαφερόμαστε για το πώς θα λυθούν, αλλά πώς θα απαλλαγούμε απ’ αυτά.
γράφει ο Χριστόδουλος Δ. Γλύστρας
Όταν, το 1989 θαρρώ, ο μάκαρ άμα και αείμνηστος Ανδρέας Γ. Παπανδρέου, πήρε την απόφαση να νυμφευθεί την πεφιλημένην του Μιμή, αποκαθιστώντας την ως κυρία και αφέντρα του όλου Πανελληνιου Σοσιαλιστικου Κινήματος, η πολιτική κατάσταση στη χώρα αυτή όπου ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα, από γελοία, εξέπεσε στην διαβάθμιση της μπουφόνικης κωμωδίας.
Το πράγμα κατέστη πασίδηλον καθώς η κυρία Πολυξένη, η ευτυχής μέλλουσα πεθερά του, συνετευξιαζόμενη επί το ευτυχές γεγονός κάργα συγκινημένη, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει ερωτήσεις δημοσιογράφου σχετικά με την ημερομηνία και το είδος της γαμηλίου τελετής, υπεκφεύγουσα την άγνοιά της για το πώς και το πότε, με την παραδοσιακή σε τέτοιες περιπτώσεις γονεϊκή ρήση «δεν ξέρω, ό,τι θέλουν τα παιδιά». Μόνη αυτή από όσους παρακολούθησαν τη συνέντευξή της στην τηλεόραση, είχε ξεχάσει ότι το ένα από τα δύο «παιδιά», ο και νυμφίος Ανδρέας, ήταν τέσσερα χρόνια… μεγαλύτερο από τη «μαμά».
Τότε, μέσα στη γενική θυμηδία που απλώθηκε στην αίθουσα σύνταξης εφημερίδας, στην οποία εργαζόμουν, ένας συνάδελφος προικισμένος με απύθμενο χιούμορ, έμεινε ασυγκίνητος, με το βλέμμα καρφωμένο στην τηλεόραση και ένα λυπημένο χαμόγελο στο στόμα.
-«Τι έπαθες, ρε Γιάννη; Πονά η κοιλιά σου;» τον ρώτησε κάποιος κρατώντας τη δική του απ’ τα γέλια.
-«Φοβάμαι μ’ αυτά που βλέπω, ότι σύντομα θ’ αρχίσει να με πονάει απ’ την πείνα», είπε. «Εγώ τώρα τι γελοιογραφία να κάνω,»- ήταν γελοιογράφος – «που νάναι πιο αστεία από αυτό που είπε η πεθερά του;».
Το αξίωμα του Γιάννη που διατυπώθηκε στην ευσύνοπτη φράση «Όταν η πολιτική υπερβαίνει τη γελοιότητα, η σάτυρα ασφικτιά» απεδείχθει έκτοτε ισχύον, καθώς η ελαφρότης περίσσεψε στην σκηνή και το παρασκήνιο της πολιτικής.
Τελευταίο, αλλά πολύ εύγλωττο παράδειγμα, η όλο και συχνότερη ανάγκη του χαρισματικού Λάκη Λαζόπουλου να καταφεύγει σε χοντροκομμένα αστεία για γριές που πέρδονται ή γέροντες που καταναλίσκουν βοηθήματα τύπου βιάγκρα προκειμένου να καταστούν ικανοί προς τέλεσιν σκοπουμένων γεννετήσιων αδικοπραξιών, που ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος θα ονόμαζε πορνικές. Χώρια που η έκφραση «θα τρελαθούμε, κυρία μου, μ’ αυτά που συμβαίνουν», έχει γίνει μόνιμή του επωδός στις ανά Τρίτην εμφανίσεις του.
Η συγκάλυψη της πραγματικότητας, η ωραιοποίηση των δυσμενών οικονομικών συνθηκών, ο φενακισμός του κοινωνικού ιστού και οι κεκρυμμένες δουλείες που εξασφαλίζουν δήθεν επιτυχείς χρηματοδοτήσεις, είναι μερικά από τα αίτια των παλινωδιών, στις οποίες υποπίπτουν οι πολιτικοί. Με καθήκον την άσκηση της Δημόσιας Διοίκησης στο εσωτερικό και το εξωτερικό ή τον έλεγχο των ασκούντων αυτήν την εξουσία, οι πολιτικοί, της συμπολίτευσης ή της αντιπολίτευσης, υπόκεινται σε μια – σιδηρά – αρχή: Ένας συγκεκριμένος τόπος σε συγκεκριμένο χρόνο, κυβερνάται ορθώς, με συγκεκριμένο τρόπο.
Άρα η ορθή πολιτική για να κυβερνηθεί η Ελλάδα π.χ το 2004, είναι μία και τα κόμματα είτε κυβερνούν είτε έλεγχουν τους κυβερνώντες, πρέπει να κατατείνουν στην διακρίβωση, την χάραξη και την εφαρμογή της.
Από εδώ όμως αρχίζουν οι στρεβλώσεις, καθώς το ύπατο αξίωμα των μεν κομμάτων εξουσίας είναι η κατάληψη και άσκησή της, των δε μικρότερων είναι η ανατροπή των συσχετισμών ώστε να γίνουν κι’ αυτά ικανά να την διεκδικήσουν, όσο το δυνατόν συντομότερα.
Ουσιώδης παράμετρος είναι και το ότι σ’ αυτή τη χώρα, το κάθε κόμμα δεν συγκροτείται από άτομα με κοινές πολιτικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις, ούτε με κοινά κοινωνικά συμφέροντα, αφού οι κοινωνικές τάξεις είναι ευμετάβλητες και δυσδιάκριτες. Όλα, ψαρεύουν παντού. Εξαίρεση τα αριστερά κόμματα που αυτοπροσδιορίζονται ως κόμματα εργαζομένων. Όμως είναι πολύ αμφίβολο εάν έστω και ένας οπαδός τους θα τα ψήφιζε, αν τον βεβαίωνε κάποιος ότι χρειάζεται μόνον η ψήφος του, για να αναλάβει το αριστερό αυτό κόμμα την εξουσία.
Παρεπόμενο της προτεραιότητας στην άγρα εκλογικής πελατείας είναι τα κόμματα της αντιπολίτευσης να διαγκωνίζονται στην κολακεία ακόμη και των ιταμότερων διεκδικήσεων των ευεργετουμένων, πολύ δε περισσότερο στις δίκαιες των αδικουμένων. Οι οποίοι, πάντα είναι η συντριπτική πλειοψηφία, καθώς σε τούτη την συνθηκογενή χώρα που η πολιτική ζωή της δεν αριθμεί 200 χρόνια και που οι νόμοι προηγούνται των αναγκών «εισαγόμενοι» από ευνομούμενες Πολιτείες, ισχύει το «εν τω πολλώ το εύ» σε φόρους, τέλη, βάρη και δασμούς.
Από την κυβερνητική πλευρά, με δεδομένο ότι κάθε δράση δημιουργεί αντίδραση που θα σπεύσει η αντιπολίτευση να καρπωθεί, οι όποιες αποφάσεις πάσχουν ατολμίας και δυνατότητας μερικής ή ολικής μη εφαρμογής.
Τα 11χρόνια που το κυβερνόν κόμμα έμεινε εκτός εξουσίας, ανάγκασαν τους δύο αρχηγούς του να αγκαλιάσουν κάθε διαμαρτυρόμενο και να υποσχεθούν παροχές παράλογες ή και ανέφικτες, μεταρρυθμίσεις και απαλλαγές αλλά και ευημερία, υγεία και ανώτατη παιδεία για όλους. Η πρώτη κυβερνητική θητεία που αναλώθηκε σε αποκαλύψεις ημαρτημένων του ΠαΣοΚ και επανίδρυση της αποσαθρωμένης κομματικής νομεγκλατούρας, σώρευσε ακόμα πιο πολλά προβλήματα που μαζί με τα ήδη υπάρχοντα, τα οποία μεσσιανικώς υποσχέθηκε ο Κ. Καραμανλης να λύσει τάχιστα, έγιναν βρόχος στον λαιμό της «νέας διακυβέρνησης».
Η αναβάπτιση στη λαϊκή εντολή την 16η Σεπτεμβρίου με την πενιχρή πλειονοψηφία των δύο εδρών, έκτος της ευτυχούς για τη Ν.Δ. αποδιοργάνωσης του ΠαΣοΚ και της επαγομένης ενίσχυσης των μικρών κομμάτων, έφερε την καινούργια κυβέρνηση στη δυσάρεστη θέση της υλοποίησης των προγραμματικών δηλώσεων της. Οι οποίες, όσο και αν ήσαν διφορούμενες, την υποχρεώνουν να ανοίξει ακανθώδη θέματα τόσο στο κοινωνικό – οικονομικό πεδίο, όσο και σ’ εκείνο της εξωτερικής πολιτικής (Σκόπια , Κύπρος , Κόσοβο, Αφγανιστάν, Αγωγός).
Ο Θεός, που μωραίνει όν βούλεται απωλέσαι, έριξε κατακέφαλα στη Ν.Δ. σκάνδαλα και αθλιότητες στελεχών της, η συμπεριφορά των οποίων επιβεβαιώνει τον κανόνα, ότι οι άνθρωποι, άρα και τα στελέχη της, κακομαθαίνουν πολύ πιο γρήγορα από όσο χρειάζονται για να ανανήψουν. Έτσι, αν στο ΠαΣοΚ χρειάστηκαν 10 με 18 χρόνια για να εκτραχυνθούν, στη Ν.Δ. άρκεσαν 3 με 4 χρόνια.
Στην αρχή δοκίμασαν τον ορθόδοξο τρόπο: Επιλύουμε έστω πρόχειρα, ένα –ένα προβλήματα ή σκάνδαλα και πάμε στο επόμενο. Οι αφελείς δικαιολογίες, οι άκομψοί εκβιαστικοί κοινοβουλευτικοί τρόποι συγκάλυψης, οι παραπομπές σε – χειραγωγούμενη – δικαιοσύνη και η καταφυγή σε επιτροπές που μετά την παρακώλυση αποφασίζουν είτε αναρμόδιες, είτε αδυνατούσες , αύξησαν την δυσφορία. Οι ογκωδέστατες συγκεντρώσεις για Παιδεία και Αποθεματικά Ταμείων, έδειξαν πως τα πράγματα σκουραίνουν.
Κατέληξε έτσι η Κυβέρνηση, στη λύση του Ναστραντίν Χότζα, ο οποίος αντί να επιλύσει, επέτεινε το πρόβλημα του συγχωριανού του που ήρθε να τον συμβουλευθεί για τη στενότητα χώρου που αντιμετώπιζε, έχοντας πέντε παιδία και μόνο δύο δωμάτια. Η συμβουλή του, ήταν να καλέσει τα πεθερικά του τάχα για να ησυχάσει τα νευρικά παιδιά και να του πει το αποτέλεσμα σε μια βδομάδα. Φυσικά, ήταν χειρότερα και η επόμενη συμβουλή, ήταν να προσθέσει στους συνοίκους και την κατσίκα.
Τις επόμενες βδομάδες προστέθηκαν η αγελάδα, ο γαϊδαρος και τρεις κότες. Ο άνθρωπος, άρχισε να τρελαίνεται και τότε ο Χότζας του είπε να αρχίσει αντίστροφη πορεία απομάκρυνσης και σε πέντε βδομάδες να ξανάρθει. Πανευτυχής μετά και την αποπομπή των πεθερικών του, ευχαρίστησε τον Ναστραντίν, λέγοντας ότι το σπίτι του, είναι πολύ άνετο.
Στα χνάρια του Χότζα ο πρωθυπουργός αφού είδε ότι με την υπόθεση Ζαχόπουλου βαλτώνει, όπως με τα ομόλογα, τους πυρόπληκτους, το δασικό και την παιδεία, άρχισε να μας ρίχνει κατακέφαλα άλλα προβλήματα: Το ασφαλιστικό, το συνταξιοδοτικό, το Μακεδονικό, τις αποκρατικοποιήσεις, τις αντικειμενικές αξίες ακινήτων, την ακρίβεια…
Στα όρια της καταπληξίας, εμείς, περιμένουμε να δούμε που θα σταματήσει το κακό, για να πάρουμε μια ανάσα. Και δε γελάμε καθόλου με μπουφόνικα δρώμενα.
Να δεις, που η τύχη ευνοεί τους τολμηρους! Το Σκοπιανό για παράδειγμα, προς το παρόν δίνει πόντους.
Όταν, το 1989 θαρρώ, ο μάκαρ άμα και αείμνηστος Ανδρέας Γ. Παπανδρέου, πήρε την απόφαση να νυμφευθεί την πεφιλημένην του Μιμή, αποκαθιστώντας την ως κυρία και αφέντρα του όλου Πανελληνιου Σοσιαλιστικου Κινήματος, η πολιτική κατάσταση στη χώρα αυτή όπου ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα, από γελοία, εξέπεσε στην διαβάθμιση της μπουφόνικης κωμωδίας.
Το πράγμα κατέστη πασίδηλον καθώς η κυρία Πολυξένη, η ευτυχής μέλλουσα πεθερά του, συνετευξιαζόμενη επί το ευτυχές γεγονός κάργα συγκινημένη, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει ερωτήσεις δημοσιογράφου σχετικά με την ημερομηνία και το είδος της γαμηλίου τελετής, υπεκφεύγουσα την άγνοιά της για το πώς και το πότε, με την παραδοσιακή σε τέτοιες περιπτώσεις γονεϊκή ρήση «δεν ξέρω, ό,τι θέλουν τα παιδιά». Μόνη αυτή από όσους παρακολούθησαν τη συνέντευξή της στην τηλεόραση, είχε ξεχάσει ότι το ένα από τα δύο «παιδιά», ο και νυμφίος Ανδρέας, ήταν τέσσερα χρόνια… μεγαλύτερο από τη «μαμά».
Τότε, μέσα στη γενική θυμηδία που απλώθηκε στην αίθουσα σύνταξης εφημερίδας, στην οποία εργαζόμουν, ένας συνάδελφος προικισμένος με απύθμενο χιούμορ, έμεινε ασυγκίνητος, με το βλέμμα καρφωμένο στην τηλεόραση και ένα λυπημένο χαμόγελο στο στόμα.
-«Τι έπαθες, ρε Γιάννη; Πονά η κοιλιά σου;» τον ρώτησε κάποιος κρατώντας τη δική του απ’ τα γέλια.
-«Φοβάμαι μ’ αυτά που βλέπω, ότι σύντομα θ’ αρχίσει να με πονάει απ’ την πείνα», είπε. «Εγώ τώρα τι γελοιογραφία να κάνω,»- ήταν γελοιογράφος – «που νάναι πιο αστεία από αυτό που είπε η πεθερά του;».
Το αξίωμα του Γιάννη που διατυπώθηκε στην ευσύνοπτη φράση «Όταν η πολιτική υπερβαίνει τη γελοιότητα, η σάτυρα ασφικτιά» απεδείχθει έκτοτε ισχύον, καθώς η ελαφρότης περίσσεψε στην σκηνή και το παρασκήνιο της πολιτικής.
Τελευταίο, αλλά πολύ εύγλωττο παράδειγμα, η όλο και συχνότερη ανάγκη του χαρισματικού Λάκη Λαζόπουλου να καταφεύγει σε χοντροκομμένα αστεία για γριές που πέρδονται ή γέροντες που καταναλίσκουν βοηθήματα τύπου βιάγκρα προκειμένου να καταστούν ικανοί προς τέλεσιν σκοπουμένων γεννετήσιων αδικοπραξιών, που ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος θα ονόμαζε πορνικές. Χώρια που η έκφραση «θα τρελαθούμε, κυρία μου, μ’ αυτά που συμβαίνουν», έχει γίνει μόνιμή του επωδός στις ανά Τρίτην εμφανίσεις του.
Η συγκάλυψη της πραγματικότητας, η ωραιοποίηση των δυσμενών οικονομικών συνθηκών, ο φενακισμός του κοινωνικού ιστού και οι κεκρυμμένες δουλείες που εξασφαλίζουν δήθεν επιτυχείς χρηματοδοτήσεις, είναι μερικά από τα αίτια των παλινωδιών, στις οποίες υποπίπτουν οι πολιτικοί. Με καθήκον την άσκηση της Δημόσιας Διοίκησης στο εσωτερικό και το εξωτερικό ή τον έλεγχο των ασκούντων αυτήν την εξουσία, οι πολιτικοί, της συμπολίτευσης ή της αντιπολίτευσης, υπόκεινται σε μια – σιδηρά – αρχή: Ένας συγκεκριμένος τόπος σε συγκεκριμένο χρόνο, κυβερνάται ορθώς, με συγκεκριμένο τρόπο.
Άρα η ορθή πολιτική για να κυβερνηθεί η Ελλάδα π.χ το 2004, είναι μία και τα κόμματα είτε κυβερνούν είτε έλεγχουν τους κυβερνώντες, πρέπει να κατατείνουν στην διακρίβωση, την χάραξη και την εφαρμογή της.
Από εδώ όμως αρχίζουν οι στρεβλώσεις, καθώς το ύπατο αξίωμα των μεν κομμάτων εξουσίας είναι η κατάληψη και άσκησή της, των δε μικρότερων είναι η ανατροπή των συσχετισμών ώστε να γίνουν κι’ αυτά ικανά να την διεκδικήσουν, όσο το δυνατόν συντομότερα.
Ουσιώδης παράμετρος είναι και το ότι σ’ αυτή τη χώρα, το κάθε κόμμα δεν συγκροτείται από άτομα με κοινές πολιτικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις, ούτε με κοινά κοινωνικά συμφέροντα, αφού οι κοινωνικές τάξεις είναι ευμετάβλητες και δυσδιάκριτες. Όλα, ψαρεύουν παντού. Εξαίρεση τα αριστερά κόμματα που αυτοπροσδιορίζονται ως κόμματα εργαζομένων. Όμως είναι πολύ αμφίβολο εάν έστω και ένας οπαδός τους θα τα ψήφιζε, αν τον βεβαίωνε κάποιος ότι χρειάζεται μόνον η ψήφος του, για να αναλάβει το αριστερό αυτό κόμμα την εξουσία.
Παρεπόμενο της προτεραιότητας στην άγρα εκλογικής πελατείας είναι τα κόμματα της αντιπολίτευσης να διαγκωνίζονται στην κολακεία ακόμη και των ιταμότερων διεκδικήσεων των ευεργετουμένων, πολύ δε περισσότερο στις δίκαιες των αδικουμένων. Οι οποίοι, πάντα είναι η συντριπτική πλειοψηφία, καθώς σε τούτη την συνθηκογενή χώρα που η πολιτική ζωή της δεν αριθμεί 200 χρόνια και που οι νόμοι προηγούνται των αναγκών «εισαγόμενοι» από ευνομούμενες Πολιτείες, ισχύει το «εν τω πολλώ το εύ» σε φόρους, τέλη, βάρη και δασμούς.
Από την κυβερνητική πλευρά, με δεδομένο ότι κάθε δράση δημιουργεί αντίδραση που θα σπεύσει η αντιπολίτευση να καρπωθεί, οι όποιες αποφάσεις πάσχουν ατολμίας και δυνατότητας μερικής ή ολικής μη εφαρμογής.
Τα 11χρόνια που το κυβερνόν κόμμα έμεινε εκτός εξουσίας, ανάγκασαν τους δύο αρχηγούς του να αγκαλιάσουν κάθε διαμαρτυρόμενο και να υποσχεθούν παροχές παράλογες ή και ανέφικτες, μεταρρυθμίσεις και απαλλαγές αλλά και ευημερία, υγεία και ανώτατη παιδεία για όλους. Η πρώτη κυβερνητική θητεία που αναλώθηκε σε αποκαλύψεις ημαρτημένων του ΠαΣοΚ και επανίδρυση της αποσαθρωμένης κομματικής νομεγκλατούρας, σώρευσε ακόμα πιο πολλά προβλήματα που μαζί με τα ήδη υπάρχοντα, τα οποία μεσσιανικώς υποσχέθηκε ο Κ. Καραμανλης να λύσει τάχιστα, έγιναν βρόχος στον λαιμό της «νέας διακυβέρνησης».
Η αναβάπτιση στη λαϊκή εντολή την 16η Σεπτεμβρίου με την πενιχρή πλειονοψηφία των δύο εδρών, έκτος της ευτυχούς για τη Ν.Δ. αποδιοργάνωσης του ΠαΣοΚ και της επαγομένης ενίσχυσης των μικρών κομμάτων, έφερε την καινούργια κυβέρνηση στη δυσάρεστη θέση της υλοποίησης των προγραμματικών δηλώσεων της. Οι οποίες, όσο και αν ήσαν διφορούμενες, την υποχρεώνουν να ανοίξει ακανθώδη θέματα τόσο στο κοινωνικό – οικονομικό πεδίο, όσο και σ’ εκείνο της εξωτερικής πολιτικής (Σκόπια , Κύπρος , Κόσοβο, Αφγανιστάν, Αγωγός).
Ο Θεός, που μωραίνει όν βούλεται απωλέσαι, έριξε κατακέφαλα στη Ν.Δ. σκάνδαλα και αθλιότητες στελεχών της, η συμπεριφορά των οποίων επιβεβαιώνει τον κανόνα, ότι οι άνθρωποι, άρα και τα στελέχη της, κακομαθαίνουν πολύ πιο γρήγορα από όσο χρειάζονται για να ανανήψουν. Έτσι, αν στο ΠαΣοΚ χρειάστηκαν 10 με 18 χρόνια για να εκτραχυνθούν, στη Ν.Δ. άρκεσαν 3 με 4 χρόνια.
Στην αρχή δοκίμασαν τον ορθόδοξο τρόπο: Επιλύουμε έστω πρόχειρα, ένα –ένα προβλήματα ή σκάνδαλα και πάμε στο επόμενο. Οι αφελείς δικαιολογίες, οι άκομψοί εκβιαστικοί κοινοβουλευτικοί τρόποι συγκάλυψης, οι παραπομπές σε – χειραγωγούμενη – δικαιοσύνη και η καταφυγή σε επιτροπές που μετά την παρακώλυση αποφασίζουν είτε αναρμόδιες, είτε αδυνατούσες , αύξησαν την δυσφορία. Οι ογκωδέστατες συγκεντρώσεις για Παιδεία και Αποθεματικά Ταμείων, έδειξαν πως τα πράγματα σκουραίνουν.
Κατέληξε έτσι η Κυβέρνηση, στη λύση του Ναστραντίν Χότζα, ο οποίος αντί να επιλύσει, επέτεινε το πρόβλημα του συγχωριανού του που ήρθε να τον συμβουλευθεί για τη στενότητα χώρου που αντιμετώπιζε, έχοντας πέντε παιδία και μόνο δύο δωμάτια. Η συμβουλή του, ήταν να καλέσει τα πεθερικά του τάχα για να ησυχάσει τα νευρικά παιδιά και να του πει το αποτέλεσμα σε μια βδομάδα. Φυσικά, ήταν χειρότερα και η επόμενη συμβουλή, ήταν να προσθέσει στους συνοίκους και την κατσίκα.
Τις επόμενες βδομάδες προστέθηκαν η αγελάδα, ο γαϊδαρος και τρεις κότες. Ο άνθρωπος, άρχισε να τρελαίνεται και τότε ο Χότζας του είπε να αρχίσει αντίστροφη πορεία απομάκρυνσης και σε πέντε βδομάδες να ξανάρθει. Πανευτυχής μετά και την αποπομπή των πεθερικών του, ευχαρίστησε τον Ναστραντίν, λέγοντας ότι το σπίτι του, είναι πολύ άνετο.
Στα χνάρια του Χότζα ο πρωθυπουργός αφού είδε ότι με την υπόθεση Ζαχόπουλου βαλτώνει, όπως με τα ομόλογα, τους πυρόπληκτους, το δασικό και την παιδεία, άρχισε να μας ρίχνει κατακέφαλα άλλα προβλήματα: Το ασφαλιστικό, το συνταξιοδοτικό, το Μακεδονικό, τις αποκρατικοποιήσεις, τις αντικειμενικές αξίες ακινήτων, την ακρίβεια…
Στα όρια της καταπληξίας, εμείς, περιμένουμε να δούμε που θα σταματήσει το κακό, για να πάρουμε μια ανάσα. Και δε γελάμε καθόλου με μπουφόνικα δρώμενα.
Να δεις, που η τύχη ευνοεί τους τολμηρους! Το Σκοπιανό για παράδειγμα, προς το παρόν δίνει πόντους.
Παρεπόμενο της προτεραιότητας στην άγρα εκλογικής πελατείας είναι τα κόμματα της αντιπολίτευσης να διαγκωνίζονται στην κολακεία ακόμη και των ιταμότερων διεκδικήσεων των ευεργετουμένων, πολύ δε περισσότερο στις δίκαιες των αδικουμένων.
