Ο κίνδυνος της διαγραφής

Τις προάλλες, ένας φίλος έβλεπε την παιδική ταινία «Μουλάν» με την μικρή του κόρη, όταν ένιωσε μια ελαφρά αμηχανία: στον πρώτο αντρικό ρόλο της ταινίας, εκείνο του χαριτωμένου και παμπόνηρου Μούσου, είχε δώσει την φωνή του ο Πέτρος Φιλιππίδης. Σε όλη την ταινία σκεφτόμουν πόσο αταίριαστο είναι να υποδύεται αυτόν τον αθώο και παιδικό ρόλο ο άνθρωπος που κατηγορείται για τόσες βιαιότητες, μου έλεγε. Και πώς αυτό άλλαζε την εμπειρία της ταινίας; Τον ρώτησα. «Ε, πως! Άμα ξέρεις, είναι αλλιώς», είπε κατηγορηματικά.

Το θέμα δεν είναι καινούριο. Το κατά πόσον μπορούμε να βλέπουμε τον καλλιτέχνη ανεξάρτητα από το δημιούργημά του έρχεται και ξαναέρχεται στις συζητήσεις, καθώς οι άνθρωποι πολλές φορές στην συνέχεια του βίου τους παίρνουν τελείως διαφορετικές πορείας σε σχέση με εκείνες που ακολούθησαν όντας νεότεροι. Αλλάζουν απόψεις και στάσεις ζωής, προσχωρούν σε άλλες ομάδες, κάνουν άλλες παρέες, θέτουν άλλες προτεραιότητες. Και, αλήθεια, πώς αλλιώς θα μπορούσε αυτό να συμβαίνει; Αφού κανείς δεν είναι ίδιος άνθρωπος με εκείνον στα είκοσι ή τα εικοσιπέντε του.

Η παραβατική συμπεριφορά όμως είναι διαφορετικό πράγμα από την «αλλαγή πεποιθήσεων. Είναι δύσκολο να μην σκεφτεί όποιος γνωρίζει, ακόμη και «αναδρομικά» ότι την εποχή που ο τάδε είχε αυτή την σημαντική πνευματική, καλλιτεχνική ή σωματική παραγωγή, ταυτόχρονα αδικοπραγούσε σε βάρος συνανθρώπων του. Και τότε παρεμβαίνει η ηθική διάσταση, ένα άρρητο καθήκον που σε καλεί να απορρίψεις στο τώρα τον παραβάτη του τότε. Είναι μια περίεργη ατομική απονομή δικαιοσύνης που νιώθεις ότι την οφείλεις στα θύματα της- πλέον- γνωστής αδικίας. Εσύ που την γνωρίζεις, βέβαια.

Τι εννοώ; Όταν μετά από χρόνια κάποιοι θα βλέπουν και πάλι τη Μουλάν δεν θα θυμούνται/γνωρίζουν τις κατηγορίες και την πιθανή ενοχή ενός εκ των βασικών συντελεστών της μεταγλωττισμένης εκδοχής της, Και αυτοί δίκιο θα έχουν που δεν θα τους ενδιαφέρει, όπως είχε δίκιο ο φίλος που ένιωσε άβολα βλέποντας τη Μουλάν.

Από την άποψη αυτή συμφωνώ με την Δήμητρα Παπαδοπούλου που μιλώντας στην τηλεοπτική εκπομπή Super Κατερίνα χαρακτήρισε λάθος την διαγραφή των επεισοδίων των Απαράδεκτων, στα οποία εμφανιζόταν ο Πέτρος Φιλιππίδης. Η αναδρομή και η «ανακατασκευή» του παρελθόντος είναι ένα σταλινικού τύπου αδίκημα που στρέφεται συστηματικά κατά της ιστορίας παραδίδοντάς τα κομμάτια της βορρά στο σήμερα και τις πολιτισμικές του αξίες. Τα ίδια συνέβησαν προ λίγων ετών όταν οι αρμόδιοι της Disney εξέταζαν την πιθανότητα να μην προβληθεί ξανά ο Dumbo το Ελεφαντάκι, λόγω του ότι περιείχε πρακτικές body shaming.

Ό,τι έχει υπάρξει το χρειαζόμαστε. Αν είναι «καλό» και ωφέλιμο για να ανατρέχουμε σε αυτό και να βρίσκουμε τις συνέχειες. Αν είναι κακό για να το δείχνουμε και να θυμόμαστε την πορεία που έχουμε διανύσει και να παίρνουμε αφορμή να κριτικάρουμε τις συμπεριφορές που το γέννησαν.

Οι υπόλοιποι που δεν (θα) έχουν τέτοιες ανησυχίες πρέπει να μπορούν ελεύθερα να βλέπουν τον Φιλιππίδη να παίζει τον Μούσου και τον Dumbo το Ελεφαντάκι να δέχεται επιθέσεις γιατα αυτιά του. Οτιδήποτε άλλο θα αποτελεί έργο μια αστυνομίας ηθικής- κάτι εκ φύσεως πολύ επικίνδυνο.