Επιστροφή στα σχολεία: Πώς θα τα πείσετε

Μην τα παρεξηγείτε. Ούτε εσείς είχατε καμία όρεξη να επιστρέψετε στην δουλειά όταν τελείωσαν οι διακοπές. Απλά σας λείπει αυτός ο ανέμελος, ειλικρινής αυθορμητισμός των παιδιών που δεν μασούν τα λόγια τους και δεν διστάζουν να πουν τα πράγματα όπως ακριβώς έχουν: «Δεν θέλω να πάω στο σχολείο». Τι μπορείτε να κάνετε; Οι πρώτες αγορές για τη νέα σχολική χρονιά -η καινούργια σχολική τσάντα, οι μαρκαδόροι, ίσως κάποια ρούχα, όπως αθλητικά παπούτσια και φόρμες- παίζουν σίγουρα κινητήριο ρόλο στο να βάλετε ξανά τα παιδιά στο κλίμα του σχολείου. Πολλές φορές, όμως, ούτε η αγαπημένη του τσάντα τρόλεϊ είναι αρκετή.

«Μισώ το σχολείο!»
Αν οι λέξεις αυτές σας θυμίζουν.. κάτι, είναι γιατί τα παιδιά που τις προφέρουν δεν είναι λίγα, τουλάχιστον στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Συνήθως το αρνητικό αυτό συναίσθημα για το σχολείο δεν διαρκεί πολύ. Μερικές εβδομάδες μετά την επιστροφή τα παιδιά συνηθίζουν, συντονίζονται με τους ρυθμούς του σχολείου και ξεχνούν τις πρώτες δύσκολες μέρες. Άλλες φορές, πάλι, η απέχθεια για το σχολείο μπορεί να διαρκέσει πολύ καιρό -ίσως και όλη την σχολική χρονιά- και τότε απαιτεί από εσάς να λάβετε δραστικότερα μέτρα. Το παιδί πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το σχολείο είναι κομμάτι της ζωής του και θα πρέπει μαζί να βρείτε έναν τρόπο να συμβιβαστεί με αυτή την ιδέα.

«Οι λόγοι που το παιδί δεν θέλει να επιστρέψει στο σχολείο μπορεί να έχουν να κάνουν με το σχολείο, με το σπίτι ή και με τα δύο», διευκρινίζει ο ψυχολόγος – οικογενειακός θεραπευτής κ. Παύλος Μεταξάς. Τα προβλήματα που έχουν να κάνουν με το σπίτι μπορεί να είναι θέματα αποχωρισμού, π.χ. να μην θέλει το παιδί να αφήσει την μητέρα μόνη στο σπίτι, θέματα ζήλιας, π.χ. να υπάρχει ένα μικρότερο αδερφάκι, το οποίο -στο μυαλό του παιδιού- «απειλεί» τον χώρο του, ή θέματα ανασφάλειας, π.χ. αν το παιδί είναι υπερπροστατευμένο από τους γονείς, πιθανώς να μην νιώθει άνετα μακριά τους.

Τα προβλήματα που έχουν να κάνουν με το σχολείο είτε αφορούν τους δασκάλους, π.χ. πιθανώς το παιδί να είχε την προηγούμενη χρονιά έναν δάσκαλο που το μάλωνε και το έκανε να νιώθει δυσάρεστα, είτε τους συμμαθητές του, οι οποίοι μπορεί να μην παίζουν μαζί του, να το κοροϊδεύουν, να το υποτιμούν.«Και πάλι τα προβλήματα αυτά έχουν να κάνουν με το σπίτι - με την οικογένεια», λέει ο κ. Μεταξάς και εξηγεί παρακάτω.

Σχετικά με την πρώτη περίπτωση, ο ίδιος εξηγεί πως το παιδί που δεν θέλει να πάει στο σχολείο θέτει ουσιαστικά το εξής θέμα: «Αν φύγω εσείς εδώ θα τα βγάλετε πέρα;». Ο λόγος που ασυνείδητα τίθεται αυτό το θέμα από την πλευρά του παιδιού είναι επειδή για κάποιο λόγο αυτό έχει πειστεί ότι πρέπει να βρίσκεται στο σπίτι για να λύσει τα δικά τους προβλήματα. Οι γονείς, λοιπόν, συμβουλεύει ο κ. Μεταξάς, πρέπει να συνειδητοποιήσουν πού έχουν φταίξει εκείνοι και νιώθει το παιδί έτσι, όχι ποιο είναι το πρόβλημα με το παιδί. Για παράδειγμα, αν οι γονείς τσακώνονται συχνά, το παιδί θέλει να μείνει στο σπίτι γιατί φοβάται μην χωρίσουν. Αν μία μητέρα είναι αδύναμη και αυτό μεταδίδεται στο παιδί, το παιδί δεν θέλει να πάει σχολείο για να μην την αφήσει μόνη και απροστάτευτη.

Στην δεύτερη περίπτωση, όταν το παιδί έχει πρόβλημα με το σχολείο, μία λύση, την οποία ο κ. Μεταξάς δεν συνιστά, είναι να αλλάξει σχολείο, ώστε να μην συναναστρέφεται πια με τους ίδιους δασκάλους και μαθητές. «Το καλύτερο που έχει ο γονιός να κάνει όταν το πρόβλημα δεν λύνεται με μία απλή συζήτηση είναι να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό, ο οποίος θα του υποδείξει πού κάνει λάθος και γιατί δε μπορεί να καλύψει το πρόβλημα του παιδιού», λέει. Το πιο σύνηθες λάθος που μπορεί να κάνει ο γονιός είναι ότι, συχνά άθελά του, μεταδίδει στο παιδί την μελαγχολία και το άγχος του αποχωρισμού εν όψει του σχολείου. «Αντίθετα, ο γονιός πρέπει να νιώθει ενθουσιασμό που το παιδί ξεκινά το σχολείο, που θα μάθει νέα πράγματα, θα συναναστραφεί με άλλους ανθρώπους και αυτόν τον ενθουσιασμό πρέπει να τον μεταδώσει και στο παιδί», καταλήγει ο κ. Μεταξάς.

Ο δεκάλογος του… «ψησίματος»
Με την βοήθεια της κλινικής ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας κ. Ευθυμίας Παυλάτου, δημιουργήσαμε έναν χρήσιμο για τον γονιό δεκάλογο με τα βήματα που πρέπει να κάνει για να πείσει το παιδί να θέλει να επιστρέψει στον σχολείο:

- Δημιουργήστε στα παιδιά αίσθημα ανυπομονησίας: Λίγες μέρες πριν την έναρξη των μαθημάτων, π.χ. δέκα μέρες ή μία εβδομάδα πριν, οι γονείς μπορούν να δημιουργήσουν ένα πλάνο αντίστροφης μέτρησης, η κάθε μέρα του οποίου θα περιλαμβάνει μία δραστηριότητα εν όψει του σχολείου. Ενδεικτικά, δέκα μέρες πριν την έναρξη των σχολείων μπορεί να οριστεί μία back-to-school shopping day, εννιά μέρες πριν τα παιδιά μπορούν να ετοιμάσουν τα καινούργια τους τετράδια, οκτώ μέρες πριν μπορούν να επισκεφθούν ένα βιβλιοπωλείο ή μία βιβλιοθήκη (ή ακόμα καλύτερα το Φεστιβάλ Βιβλίου που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στο Ζάππειο) και να αγοράσουν νέα εξωσχολικά βιβλία κ.ο.κ.

- Περιγράψτε τους αναλυτικά (ανάλογα με την ηλικία και τις ανάγκες του παιδιού) τι πρόκειται να συναντήσουν, τι θα κάνουν κάθε μέρα, ποιο είναι το σχολικό πρόγραμμα, το όνομα της δασκάλας, αναφέρετέ τους ότι πιθανότατα θα είναι μαζί με κάποια παιδιά που ήδη γνωρίζουν, ώστε να είναι προετοιμασμένα για το τι θα αντιμετωπίσουν.

- Παρουσιάστε τα καινούργια τους «καθήκοντα» ως ευκαιρίες για να μάθουν καινούργια, ενδιαφέροντα πράγματα και εξηγήστε πώς αυτά θα τους χρησιμέψουν (π.χ. θα μπορούν να διαβάζουν μόνα τους τα αγαπημένα τους περιοδικά, να γράφουν στον υπολογιστή κ.λ.π.) και ότι θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν νέους φίλους κ.λ.π.

- Κάποια παιδιά δεν αντιμετωπίζουν με ενθουσιασμό τις νέες εμπειρίες, αλλά αντίθετα με άγχος και ανασφάλεια. Σ’ αυτά καλό είναι να τονίσετε πιο πολύ τις δραστηριότητες που θα τους είναι ήδη οικείες, αν υπάρχουν (π.χ. ότι θα ζωγραφίζουν, θα διαβάζουν βιβλία κ.λ.π.) και να τα προετοιμάσετε όσο μπορείτε για τα καινούργια, ίσως και κατόπιν ενημέρωσης από τη δασκάλα, ώστε οι πληροφορίες που θα τους δώσετε να είναι ακριβείς.

- Να τα ενημερώσετε για πρακτικά θέματα, όπως ποιος θα τα πηγαίνει και θα τα παίρνει από το σχολείο, τι ώρα κ.λ.π., ώστε να μη νιώθουν ανασφάλεια.

- Να τα ρωτήσετε για το τι μπορεί να τα φοβίζει ή να τα αγχώνει, τι νομίζουν τα ίδια ότι θα συναντήσουν (θυμηθείτε να δείχνετε απόλυτο σεβασμό στους φόβους τους) και να καταστρώσετε μαζί ένα «σχέδιο αντιμετώπισης» όσο το δυνατόν πιο αναλυτικό. Να τους θυμίσετε άλλες καταστάσεις που τα φόβιζαν και κατάφεραν να τις αντιμετωπίσουν με επιτυχία.

- Να μιλήσετε στα παιδιά για τις δικές σας εμπειρίες από το σχολείο (θετικές και αρνητικές, και πώς ξεπεράσατε οι ίδιοι ανάλογες δυσκολίες).

- Να κάνετε πάντα την πρώτη μέρα του σχολείου να μοιάζει ξεχωριστή: Σηκωθείτε νωρίς το πρωί, ετοιμάστε ένα υπέροχο πρωινό, βάλτε δυνατά μουσική και βγάλτε φωτογραφίες. Έτσι κάθε χρόνο η μέρα αυτή θα αποτελεί μία ιεροτελεστία που τα παιδιά δεν θα θέλουν να χάσουν. Εναλλακτικά, μπορείτε να καθιερώσετε το μεσημέρι της πρώτης μέρας να τρώτε όλοι μαζί έξω, σε ένα αγαπημένο σας εστιατόριο, για να συζητάτε τα νέα της σημαντικής αυτής ημέρας.

- Να καταπολεμήσετε τους δικούς σας φόβους σχετικά με το πώς θα τα καταφέρει το παιδί και το δικό σας άγχος αποχωρισμού που μπορεί να κάνει το σχολείο, και γενικότερα τον «έξω κόσμο», να φαίνεται… βουνό!

- Αποδεσμεύστε τα: Αν δεν πρόκειται για την πρώτη χρονιά που το παιδί πάει σχολείο, φτάνοντας την πρώτη μέρα εκεί, αφήστε τα στο προαύλιο και μην τα συνοδεύσετε μέχρι μέσα. Μείνετε πίσω, παραμείνετε χαμογελαστοί και μετά από λίγο φύγετε. Από εκείνη την στιγμή και μέχρι την ώρα που θα σχολάσουν θα πρέπει να τα βγάλουν πέρα μόνα τους.

Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια