Πρώτη μέρα στο σχολείο: Σχέδιο δράσης για αγχωμένους γονείς

Νομίζετε πως είστε εσείς αυτοί που βιώνουν καταστάσεις άγχους στην δουλειά, ε; Προσπαθήστε να θυμηθείτε τι σήμαινε για εσάς κάποτε η πρώτη μέρα στο σχολείο. Τα τρεμάμενα βήματά σας καθώς πλησιάζατε στην αυλή. Και ήταν (είναι ακόμα δηλαδή) όλα πολύ εύκολα αν άνηκε κανείς στην κατηγορία των «δημοφιλών» παιδιών. Τι γίνεται όμως όταν ένα παιδί είναι π.χ. πολύ πιο κοντό από όλα τα άλλα ή αν δεν ξέρει τόσα πολλά για τα νέα video games όσο τα υπόλοιπα ή αν για τον οποιονδήποτε λόγο γίνεται συχνά στόχος περιπαίγματος ή αν, έστω, δεν είναι καλό στα αθλήματα και έτσι οι υπόλοιποι δεν το θέλουν στην ομάδα τους. Θυμηθείτε την σωματική (και ψυχική) κούραση του να κουβαλάτε κάθε μέρα μία ντάνα βιβλία που σας φαίνονταν παντελώς ακατανόητα και ενώ προσπαθούσατε να προσαρμοστείτε στο καινούργιο αυτό περιβάλλον, ένας νέος δάσκαλος να μιλά ακατάσχετα για πράγματα που, τελικά, ούτε καν σας ενδιέφεραν τότε.

Εντάξει, θα μου πείτε, δεν είναι καθ’όλη την διάρκεια της χρονιάς έτσι. Πολλοί μαθητές, όμως, παραπονιούνται για το αντίθετο: Ότι στην αρχή όλοι οι δάσκαλοι είναι καλοί μαζί τους, αλλά μετά από μία-δύο εβδομάδες αρχίζουν να έχουν απαιτήσεις, να είναι πιο αυστηροί, να μην ανέχονται πια την πλάκα στην τάξη. Μετά έρχονται και οι ασκήσεις για το σπίτι, το διάβασμα, τα τεστ… και εκεί τα πράγματα γίνονται πραγματικά δύσκολα. Και πώς να βοηθήσεις το παιδί να ξεπεράσει τα άγχη του για όλα τα παραπάνω και να πηγαίνει στο σχολείο με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση –αν όχι κέφι;

Σχέδιο δράσης Α: Αντιπερισπασμός
Λίγες μέρες πριν αρχίσει το σχολείο, οι περισσότεροι γονείς έχουν ήδη κάνει τις απαραίτητες κινήσεις τόσο για την προετοιμασία των παιδιών για τη νέα χρονιά (κάτι το οποίο θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε και ως ‘παιδικό shopping therapy’) όσο και για τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες και τα χόμπι τους. Τα περισσότερα παιδιά, λοιπόν, έχουν πλέον αποκτήσει την σάκα που ονειρευόντουσαν, τα καινούργια τους αθλητικά παπούτσια, τα τετράδια και τους μαρκαδόρους που είναι φέτος πιο «in» (μην γελάτε, έτσι είναι) και όπως και να το κάνουμε νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση αν ξέρουν πως θα εμφανιστούν στο σχολείο πιο «cool» από την ημέρα που έφυγαν.

Από την άλλη, αν οι πρωινές ώρες στο σχολείο τους φαίνονται εφιαλτικές, στις απογευματινές ώρες μετά από αυτό μπορούν -αφού φυσικά τελειώσουν με τα μαθήματα και το διάβασμα για την επόμενη- να εξασκούν το χόμπι τους ή την ασχολία που τα κάνει ευτυχισμένα: Ποδόσφαιρο, μπαλέτο, ζωγραφική ή κάποιο θεατρικό εργαστήριο. Έτσι, θα έχουν να περιμένουν κάθε καινούργια μέρα με μεγαλύτερο ενθουσιασμό γιατί θα ξέρουν ότι μετά το πρωινό «πρέπει» θα ακολουθεί το απογευματινό «θέλω». Μόνο που η προϋπόθεση για το «θέλω» θα είναι να εκπληρωθεί πρώτα με τον καλύτερο τρόπο το «πρέπει». Εξηγήστε τους, λοιπόν, ότι αυτό είναι το δίκαιο. Ότι εφόσον είναι σωστοί στις πρωινές τους υποχρεώσεις έχουν κάθε δικαίωμα να περάσουν μερικά απογεύματα μέσα στην εβδομάδα όπως εκείνα επιθυμούν.

Σχέδιο δράσης Β: Προγραμματισμός
Οι περισσότεροι δάσκαλοι και καθηγητές συμβουλεύουν τους γονείς, καθώς τα παιδιά τους μεγαλώνουν, να αρχίσουν να μειώνουν το παραχάϊδεμα και να τους δώσουν λίγες παραπάνω ευθύνες και ελευθερίες. Όταν, π.χ. πρόκειται για την πρώτη μέρα ενός παιδιού που πάει πλέον στην Πέμπτη ή στην Έκτη δημοτικού, δεν είναι ανάγκη να το συνοδεύσετε μέχρι την πόρτα του σχολείου. Αφήστε το μερικά μέτρα πριν να περπατήσει και να μπει μόνο του μέσα. Και κυρίως: Μην το αγκαλιάζετε και το φιλάτε μπροστά σε όλους τους συμμαθητές του. Φερθείτε σαν να ήσασταν φίλοι. Απλά χαιρετήστε το. Όσον αφορά στα μαθήματά του, όμως, είστε εσείς αυτοί που θα το κατευθύνετε. Εσείς αυτοί που πρέπει να ορίσετε το πρόγραμμά του.

Το καλύτερο που έχετε να κάνετε -και το ευκολότερο, τόσο για εσάς όσο και για το παιδί- είναι ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα, το οποίο μπορείτε να κολλήσετε πάνω από το γραφείο του ή στο ψυγείο της κουζίνας. Μάλιστα, όσο πιο καλοφτιαγμένο και περιποιημένο είναι αυτό τόσο πιο πολύ θα το προσέχει και θα το σέβεται το παιδί, οπότε μπορείτε να αφιερώσετε ένα απόγευμα για να το φτιάξετε μαζί του (όταν λέω να το φτιάξετε εννοώ να πάρετε ένα μεγάλο χαρτόνι και χρώματα και να σχεδιάσετε τις μέρες και τις δραστηριότητες). Για τις ώρες, λοιπόν, που θεωρείτε καλύτερες μετά την επιστροφή από το σχολείο τοποθετήστε στο πρόγραμμα την λέξη «ΔΙΑΒΑΣΜΑ», έτσι το παιδί θα αντιλαμβάνεται ότι οι εργασίες για την επόμενη μέρα είναι εξίσου σημαντικές με το «ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ» αλλά και με τα «ΑΓΓΛΙΚΑ».

Και κυρίως, φροντίστε, τις πρώτες μέρες τουλάχιστον, τις ώρες αυτές του διαβάσματος για την επόμενη μέρα να είστε δίπλα του. Δείξτε του τον τρόπο να ξεκινήσει τα μαθήματά του για την επόμενη, π.χ. με το μάθημα που του φαίνεται πιο δύσκολο. Καλύτερα να κάνει πρώτα, όταν είναι δηλαδή κάπως ξεκούραστο, τα μαθήματα που θέλουν γράψιμο ή κάποια χειροτεχνία και μετά αυτά που θέλουν μόνο διάβασμα. Και προσπαθήστε να είστε εκεί για να το βοηθάτε, να του δείχνετε, να διαβάζετε μαζί του και να του εξηγείτε αν δεν καταλαβαίνει κάτι. Είναι ο μόνος τρόπος, όχι μόνο να αναπτύξετε μία αμοιβαία εμπιστοσύνη για το διάβασμά του, αλλά και να ανακαλύψετε τις ικανότητες αλλά και τις δυσκολίες που ενδεχομένως να αντιμετωπίζει.

Είναι κατανοητό, βέβαια, ότι δε μπορούν και οι δύο γονείς να είναι κάθε μέρα δίπλα στο παιδί ενώ αυτό διαβάζει, λόγω δουλειών και υποχρεώσεων. Προσπαθήστε, όμως, να κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε. Βρεθείτε δίπλα του, αν όχι κάθε μέρα έστω μέρα παρά μέρα ή έστω ένα Σάββατο ή μία Κυριακή που θα κοιτάτε μαζί συνολικά τι έκανε όλη την εβδομάδα. Δεν φαντάζεστε πόσο σημαντικό είναι για το παιδί να αντιλαμβάνεται ότι ενδιαφέρεστε για την πρόοδό του στο σχολείο. Αν θέλετε εσείς να είναι καλοί μαθητές και δείχνετε υπερήφανοι όταν είναι, θα θέλουν και εκείνα. Δείξτε τους πώς να τα καταφέρουν. Γιατί ακόμα κι αν εσείς δεν ήσασταν καλοί μαθητές, με την πείρα έχετε μάθει τι έπρεπε να είχατε κάνει για να είστε. Αλλά, προσοχή, αυτό δεν σημαίνει να κάνετε εσείς τα μαθήματά του! Είστε δίπλα για να βοηθάτε, όχι για να πάρετε τον ρόλο και την θέση του.

Σχέδιο δράσης Γ: Χαλάρωση
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αυτό που πρέπει να περιλαμβάνει το πρόγραμμα των παιδιών πριν αλλά και κατά την διάρκεια του σχολείου είναι ο χρόνος για χαλάρωση. Θα μου πείτε, αρκετά δεν χαλάρωσαν τρεις μήνες το καλοκαίρι; Ναι, αλλά δεν το έκαναν συνειδητά. Τα παιδιά δεν λειτουργούν όπως εμείς: «Επιτέλους, δύο εβδομάδες πριν επιστρέψω στο γραφείο για να χαλαρώσω και να διαβάσω και κανένα βιβλίο». Τα παιδιά κατά την διάρκεια του καλοκαιριού χάνουν την επαφή με τον χρόνο και η επιστροφή στο σχολείο, λίγες μέρες πριν, τους έρχεται σαν κεραυνός εν αιθρία. Ο καλύτερος τρόπος για να τους βάλετε στο «back-to-school» κλίμα είναι να προγραμματίσετε μία τελευταία οικογενειακή ημέρα ή εκδρομή πριν ξεκινήσει επίσημα το σχολείο (π.χ. το ερχόμενο σαββατοκύριακο) και να τους εξηγήσετε ότι κάπου εδώ σταματούν οι διακοπές. Αφιερώστε όλη την ημέρα για να διασκεδάσετε, να παίξετε, να κάνετε ό,τι ευχαριστεί το παιδί σας. Και την Κυριακή το βράδυ βάλτε το νωρίς για ύπνο, για να ξεκινήσει η νέα χρονιά ξεκούραστα.

Προσπαθήστε να αφιερώνετε εξίσου πολύτιμο χαλαρωτικό χρόνο και μέσα στην εβδομάδα. Χρόνο κατά τον οποίον θα μιλάτε, θα κάνετε παρέα. Μην τρέχετε το παιδί από το πρωί μέχρι το βράδυ σε σχολεία και φροντιστήρια. Αφήστε κάποια απογεύματα απλά για να ξεκουραστεί και να παίξει. Κάντε σχέδια για εκδρομές κάποια μελλοντικά σαββατοκύριακα, για να έχει το παιδί κάτι να προσδοκά. Και κυρίως, χαλαρώστε και εσείς μαζί με το παιδί. Αν σας βλέπει μονίμως αγχωμένους και ταραγμένους, είναι αναμενόμενο ότι κάπως έτσι θα νιώθει και εκείνο για την ζωή του. Και αυτό ακόμα απαγορεύεται. Θα έρθει η ώρα του να νιώσει και αυτό έτσι, μεγαλώνοντας. Προς το παρόν, αφήστε το να σας παρασύρει στην αναμελιά του.

* Αν παρ'όλα αυτά συνεχίζετε να νιώθετε αγχωμένοι για την επιστροφή του παιδιού σας στο σχολείο, η διαδικτυακή πύλη Family club, για την οικογένεια και το παιδί, διοργανώνει το πρώτο δωρεάν σεμινάριο, της σειράς με τίτλο «Ενημερωμένοι Γονείς – Ευτυχισμένα Παιδιά» με θέμα «Ο πρώτος μεγάλος αποχωρισμός του παιδιού από την οικογένεια – Σχολικό ξεκίνημα». Δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Έλενα Μπούλια