Stand up Comedy: Γελάστε γιατί χα-χα-χανόμαστε

Ένα μικρόφωνο είναι αρκετό για να κάνεις δεκάδες ανθρώπους να ξεκαρδιστούν. Ή ίσως να χρειάζεται και κάτι παραπάνω. Την απορία μας λύνουν τρεις εκπρόσωποι του stand up comedy, που κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην Ελλάδα. Σε καλό να μας βγει!
Stand up Comedy: Γελάστε γιατί χα-χα-χανόμαστε
του Γιώργου Κόκουβα

Μιζέρια, μιζέρια, μιζέρια. Αν παρατηρήσετε για λίγο τις συζητήσεις των αγνώστων γύρω σας σε ένα café, στο μετρό ή στον δρόμο, θα διαπιστώσετε πως η γκρίνια εξαπλώνεται, σαν γρίπη σε σχολική τάξη. Κι όμως, σε κάποιες γωνιές της πόλης, υπάρχουν άνθρωποι που (τους αρέσει να) γελάνε ακόμη. Όχι, δεν είναι εξωγήινοι. Ίσως μάλιστα ακριβώς αυτή η γκρίνια είναι που τους οδηγεί να βρουν αντίδοτο στο γέλιο. Και βρίσκουν καταφύγιο σε κάποια από τις παραστάσεις stand up comedy που τον τελευταίο καιρό πολλαπλασιάζονται.

Άλλωστε, δεν χρειάζονται πολλά για να κάνεις τον κόσμο να γελάσει. Δεν είναι απαραίτητη μια μεγάλη θεατρική σκηνή ή ένα σκηνικό-υπερπαραγωγή: Ένα bar, το χαλαρό κοινό του και ένα μικρόφωνο αρκούν. Αρκούν; «Σκληρό, μοναχικό, μοχθηρό» έχει χαρακτηρίσει το stand up comedy ο γνωστός κωμικός Will Ferrell, κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε κατά πόσο είναι εύκολη η τέχνη του «όρθιου αστείου». Πώς κινείται το stand-up στην Ελλάδα; Τι προηγείται του αυθόρμητου γέλιου; Και τι συμβαίνει τελικά στο μυαλό του κωμικού; Τις απαντήσεις μάς τις δίνουν τρεις πολλά υποσχόμενοι εκπρόσωποι του είδους: Ο Δημήτρης Χριστοφορίδης, ο Λάμπρος Φισφής και ο Θωμάς Τσαλαπάτης.

Stand up comedy GR

«Το stand up στην Ελλάδα είναι σαν ένα παγόβουνο. Έχει μια μικρή κορυφή που βλέπουν όλοι, αλλά από κάτω υπάρχει ένας ολόκληρος υπόγειος κόσμος που ψάχνει τρόπους για να εκφραστεί. Ψάχνει μαγαζιά, ευκαιρίες, επικοινωνία με συναδέλφους», λέει ο Δημήτρης Χριστοφορίδης, που αυτό τον μήνα εμφανίζεται κάθε Κυριακή στο Used bar, στην πλατεία Χαλανδρίου.

«Βεβαίως είναι ακόμα στα σπάργανα το όλο θέμα και δεν υπάρχει σχηματισμένη κοινότητα», συμπληρώνει, θυμίζοντας πως η Λουκία Ρικάκη –που μας άφησε πρόσφατα- έκανε την αρχή με τις «Νύχτες Κωμωδίας» σε έναν χώρο αμιγώς για stand up comedy, και εναποτίθεται πλέον στους επιγόνους αν θα αναπτύξουν το πρόσφορο έδαφος. «Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι (σαν παραγωγοί) να τρέξουν το θέμα σύμφωνα με τις δυνατότητες που έχει. Πολλές φορές το υπερεκτιμάνε και άλλες -τις περισσότερες- το υποτιμούν, χωρίς να φταίνε αυτοί», επισημαίνει ο Δημήτρης.

«Έχω την αίσθηση πως το stand up στην Ελλάδα ανεβαίνει με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Από τη μία η ταχύτητα του ιντερνέτ σε φέρνει σε επαφή με άπειρα παραδείγματα και παραστάσεις, ενώ απ’ την άλλη η συσσωρευμένη εμπειρία των παλαιοτέρων έρχεται να βοηθήσει στην δημιουργία», λέει ο Θωμάς Τσαλαπάτης, που εμφανίζεται μεταξύ άλλων μαζί με τον Δημήτρη Χριστοφορίδη και τον Βύρωνα Θεοδωρόπουλο τις Κυριακές στο Used αλλά και στις «Τρίτες για γέλια» στο Αγγέλων Βήμα. Μάλιστα, εκεί «δρουν» μεταξύ άλλων οι νικητές του 1ου Φεστιβάλ Stand up Comedy της Αθήνας, που διοργανώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο και απέδειξε ότι «κάτι κινείται» στην αθηναϊκή σκηνή του γέλιου.

Και η κρίση; Θα ήταν πολύ καλό για να ‘ναι αληθινό να μην εμπλέκεται και εδώ το «απόλυτο» σημείο των καιρών. Όπως μας λέει ο Θωμάς, «πολύ βασικό είναι και το κλίμα της εποχής. Το κοινό αναζητά μέσα στην κρίση την παραμυθία και την επιθετική κριτική της κωμωδίας, και διαμορφώνει τις συνταγές του αντιδότου». Άλλωστε, παρατηρεί, το stand up είναι είδος φθηνό, που μπορεί να υπάρξει παντού.

Αυτή την οικονομία του, που το κάνει ευέλικτο υπογραμμίζει και ο Λάμπρος Φίσφης, ο οποίος εκτός από live εμφανίσεις σε bars της πόλης, θα σκηνοθετεί και θα παρουσιάζει την νέα τηλεοπτική εκπομπή του Mega, «Κάψε το Σενάριο», που θα περιέχει στοιχεία αυτοσχεδιασμού, σάτιρας και stand-up. «Ένα μικρόφωνο, ένα φως και 10 άτομα είναι αρκετά. Χάρη σε αυτή τη συνθήκη μπορείς να πηγαίνεις σε μπαρ, καφετέριες, θέατρα και να διασκεδάζεις τον κόσμο που είναι εκεί ανά πάσα στιγμή», λέει ο Λάμπρος, ενώ διαπιστώνει πως γενικά το είδος στα μέρη μας συνεχώς ανεβαίνει, με όλο και πιο πολλές παραστάσεις σε πιο πολλά μέρη και με νέα φουρνιά κωμικών.

Γίνεσαι ή γεννιέσαι;

Πώς «γίνεσαι» stand up comedian; Πρέπει απλώς «να το ‘χεις» ή χρειάζονται γνώσεις υποκριτικής και θεάτρου; «Συχνά η υποκριτική δεν βοηθά αλλά αντίθετα λειτουργεί ως εμπόδιο, γιατί δίνει μια σιγουριά που ενδεχομένως να αποδυναμώσει το κείμενο. Κανείς δεν γεννιέται τίποτα, σημασία έχει η δουλειά, η δουλειά η δουλειά και το να καταλαβαίνεις και να αγαπάς το stand up», υποστηρίζει ο Θωμάς.

Και φυσικά συμφωνούν και οι υπόλοιποι μαζί του. Και επαυξάνουν: «Δεν χρειάζεται να έχεις γνώσεις υποκριτικής και δεν νομίζω ότι χρειάζεται να γεννηθείς με κάποιο ταλέντο. Όμως όπως και οποιαδήποτε άλλη δουλειά χρειάζεται κάποιες γνώσεις και πολύ πρακτική εξάσκηση πάνω στη σκηνή», λέει ο Λάμπρος, ενώ ο Δημήτρης μας εξηγεί πως αντιλαμβάνεται την έννοια του χιούμορ και του performance: «Το χιούμορ είναι παιδί της ανασφάλειας και της μελαγχολίας. Το καλό χιούμορ είναι παιδί της γνώσης και της αισθητικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορείς να κάνεις και stand up. Είναι άλλο το “έχω χιούμορ” και άλλο το “μπορώ να κάνω τον κόσμο να γελάει”. Είναι ένα είδος τέχνης με δικές του προϋποθέσεις και ανάγκες, και ασφαλώς διέπεται από αρχές και τεχνικές».

Αν αναρωτιέστε ποιες είναι αυτές οι αρχές, όλοι οι εκπρόσωποι του είδους τοποθετούν στον πυρήνα τους μία λέξη: «εξάσκηση». Για να κάνεις stand up, δεν αρκεί να ανέβεις στην σκηνή και να αφήσεις την ετοιμολογία και την φαντασία σου να σε βγάλουν ασπροπρόσωπο.

Τα «παιδιά του stand up» μας λένε πως, ενώ το κείμενο πρέπει πάντα να δίνει την αίσθηση ότι το παίζεις για πρώτη φορά και ότι είναι κάπως αυτοσχεδιαστικό, στην ουσία πρέπει όλα να είναι γραμμένα, υπολογισμένα και με δομή. «Αλλιώς θα είναι απροβάριστο όπως και ένα θεατρικό κείμενο που δεν έχει δουλευτεί. Υπάρχουν όμως κωμικοί που εμπιστεύονται πολύ τις αυτοσχεδιαστικές τους ικανότητες και τις αφήνουν ελεύθερες. Εξαιρετικά γενναίοι άνθρωποι», λέει με νόημα ο Δημήτρης.

«Το κωμικό κείμενο έχει τον ρυθμό, τις παύσεις την ταχύτητά του», συμπληρώνει ο Θωμάς. Καλό το αυθόρμητο, αλλά δε μπορείς να στηριχτείς στο κλίμα της βραδιάς: όπως σε ανεβάζει σε κατεβάζει, μας θυμίζει, θέτοντας τους «κανόνες» του παιχνιδιού: «Η πρόβα, το γράψιμο και η διόρθωση είναι δρόμοι απαραίτητοι ακόμα και για να διαμορφωθεί το απροσδόκητο της στιγμής».

Η μάχη του χαχανητού

Η προετοιμασία έγινε, ο comedian στέκεται μπροστά στο μικρόφωνο, και τα φώτα στρέφονται πάνω του. Το κοινό περιμένει από αυτόν να του προκαλεί γέλιο με κάθε του ατάκα. Τι γίνεται από εκεί και πέρα; Τι είδους αστεία προκαλούν εγγυημένα χαχανητά; Ρωτήσαμε τα παιδιά του stand up comedy αν «πιάνουν» περισσότερο το πολιτικά, τα «πονηρά» ή τα επίκαιρα αστεία. Η απάντηση;

«Τα αστεία που βρίσκουν την περισσότερη ανταπόκριση είναι πάντα τα καλά αστεία», λέει ο Θωμάς Τσαλαπάτης. «Υπάρχουν θέματα που είναι πιο "δύσκολα" από κάποια άλλα, όμως η οπτική του εκάστοτε κωμικού είναι αυτή που προσδιορίζει και την διαδρομή του αστείου μέσα στον κόσμο», υποστηρίζει ο Δημήτρης, δίνοντάς μας παραδείγματα: «Ένα αστείο "πολιτικό", αν ειπωθεί με έναν τρόπο που να αγγίξει ένα "απολιτίκ" κοινό, μπορεί να έχει μεγάλη επιτυχία. Όπως επίσης και ένα θέμα παρωχημένο και κοινότυπο με μια οπτική που δεν έχει ειπωθεί μπορεί να είναι εξαιρετικά επιτυχημένο».

«Το κάθε κοινό είναι διαφορετικό, οπότε κάποια αστεία που δουλεύουν σε ένα κοινό μπορεί να μην δουλέψουν σε άλλο και αντίστροφα. Γενικώς όμως τα αστεία με τα οποία μποροεί να ταυτιστεί το κοινό είναι πάντα εγγυημένο γέλιο»,
λέει την δική του άποψη ο Λάμπρος. Ούτως ή άλλως, διαπιστώνει, οι Έλληνες γελάνε, και τους αρέσει να γελάνε.

Υπάρχουν όμως όρια στο χιούμορ του stand up; Συμβαίνει αυτό που ίσως λανθασμένα έχουμε συνδυάσει με το είδος, οι κωμικοί δηλαδή να βρίσκουν πατήματα σε «ψεγάδια» του θεατή και να επιχειρούν προσβλητικά αστεία; «Πολύς κόσμος στην Ελλάδα έχει δυστυχώς ταυτίσει το stand up με τέτοιου τύπου αστεία και αυτό έχει προκαλέσει μεγάλο πρόβλημα σε εμάς τους κωμικούς. Γενικώς όμως το 90% των Ελλήνων κωμικών που ξέρω εγώ δεν ασχολείται με το κοινό και σίγουρα δεν το προσβάλει. Το να προσβάλεις το κοινό προφανώς είναι εύκολη λύση αλλά το να του μιλάς και να κάνεις κάποια ωραία σχόλια τα οποία κάνουν τον κόσμο να νιώσει άνετα και σαν παρέα είναι αρκετά δύσκολο», λέει ο Λάμπρος.

«Το κακό stand up είναι το stand up με κακό ή με χωρίς χιούμορ, και είναι προσβλητικό από μόνο του, χωρίς να αναφέρεται σε κάποιον θεατή», λέει ο Δημήτρης, συμπληρώνοντας: «Μπορεί να είναι ένας άνθρωπος με ένα πόδι η με τρία. Το χιούμορ που θα κάνεις είναι αυτό που θα δείξει αν τον υποτιμάς ή αν τον σέβεσαι». «Αν το ψεγάδι του είναι πως ψήφισε ΠΑΣΟΚ πάντως, από εμένα είναι απολύτως αποδεκτό», λέει με νόημα ο Θωμάς.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε και μια βασική προϋπόθεση της κωμωδίας: τον αυτοσαρκασμό. «Για μένα είναι το Α και το Ω και όλα τα άλλα γράμματα της αλφαβήτου μαζί», λέει ο Λάμπρος. «Δεν μπορείς να θέτεις τίποτα σε κριτική αν δεν πείσεις πως ο πρώτος που εκτίθεται είναι ο εαυτός σου. Με αυτόν τον τρόπο το κοινό ταυτίζεται πιο φυσικά με σένα και γίνεσαι κι εσύ κομμάτι του». Ο Δημήτρης, τέλος, δίνει ιδεολογικές προεκτάσεις στην συγκεκριμένη αρετή: «Ο αυτοσαρκασμός είναι μαρξισμός και αφού προέρχομαι από αριστερή οικογένεια είναι και τα δύο αναπόσπαστα κομμάτια της προσωπικότητας μου και πηγή της μιζέριας μου».

Πού θα τους απολαύσετε:

Δημήτρης Χριστοφορίδης και ο Θωμάς Τσαλαπάτης εμφανίζονται μαζί με τον Βύρωνα Θεοδωρόπουλο στο Used bar (Γ. Γυφτοπούλου 6, Χαλάνδρι)  κάθε Κυριακή του Ιανουαρίου στις 21.00 (είσοδος 5€ με κρασί ή μπύρα). Στο ίδιο μπαρ εμφανίζεται και ο Λάμπρος Φισφής στις 15/2, ενώ στις 5 Φεβρουαρίου εμφανίζεται στο Κ44 (Κωνσταντινουπόλεως 44, Γκάζι) και στις 16/2 στο Pinocchio Bar (Ιπποκράτους 56, Εξάρχεια).

*(Σχεδόν) κάθε Τρίτη στο Αγγέλων Βήμα (Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια) είναι «Τρίτη για γέλια», με performances stand up comedy από τους νικητές του 1ου Φεστιβάλ Stand up comedy της Αθήνας και guest comedians. Ενημερωθείτε εδώ για τις παραστάσεις και την σύνθεση των comedians κάθε φορά.

*Σε λίγες ημέρες, ξεκινά στο Mega η εκπομπή «Κάψε το σενάριο», όπου πέντε comedians κάθε φορά θα εμφανίζονται σε live κοινό, φυσικά χωρίς σενάριο. Το show θα σκηνοθετεί και θα παρουσιάζει ο Λάμπρος Φισφής. Κι αν έχετε αμφιβολίες για το αν το χιούμορ του stand up μπορεί να διαπεράσει το γυαλί της μικρής οθόνης, ο Δημήτρης Χριστοφορίδης μας θυμίζει: «Εδώ διαπερνάει έναν άνθρωπο, δεν θα διαπεράσει το γυαλί της τηλεόρασης;» 

*Τσεκάρετε επίσης το ComedyLab.gr για να απολαμβάνετε διαδικτυακά φρέσκο κωμικό περιεχόμενο. 
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v