Planethunters.org: Βρείτε κι εσείς έναν πλανήτη!

Είστε παθιασμένοι με την επιστήμη και το διάστημα; Σας φαίνεται γοητευτική η ιδέα να αντικρίσετε εικόνες που δεν έχει ξαναδεί ποτέ άλλος άνθρωπος; Θέλετε να συμβάλλετε στη χαρτογράφηση του σύμπαντος; Το planethunters.org δίνει την ευκαιρία σε κοινούς θνητούς, χωρίς καμία επιστημονική εκπαίδευση, να βοηθήσουν τους αστρονόμους του Kepler στον εντοπισμό καινούργιων πλανητών εκτός του ηλιακού μας συστήματος. Είστε έτοιμοι για κυνήγι… πλανητών;

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler , μέσα σε δύο χρόνια λειτουργίας του, έφερε επανάσταση στην αναζήτηση πλανητών γύρω από άλλα άστρα, προσθέτοντας στη λίστα των αστρονόμων περίπου 1.200 εξωπλανήτες, ενώ αναμένεται να ανακαλύψει πολλούς περισσότερους. Για να είμαστε τεχνικά ορθοί, τα ουράνια σώματα που βρίσκει το Kepler είναι γνωστά ως «υποψήφιοι πλανήτες» για τα οποία απαιτείται επιβεβαίωση, αλλά κανείς δεν αμφιβάλλει ότι η μεγάλη πλειονότητά τους είναι όντως πλανήτες.

Ο λόγος που το Kepler έχει αποδειχθεί τόσο «γόνιμο» είναι ότι ψάχνει για μικρές διακυμάνσεις στο φως σε ένα τεράστιο (περίπου 150.000) αριθμό άστρων. Αυτές οι αλλαγές στη φωτεινότητα υποδεικνύουν το πέρασμα κάποιου πλανήτη μπροστά από το άστρο. Επειδή κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να ταξινομήσει όλα αυτά τα δεδομένα, η ομάδα του Kepler ανέπτυξε ένα λογισμικό το οποίο διερευνά τις ενδείξεις που υποδηλώνουν πλανήτες σε τροχιά.

Παρ’ όλα αυτά, το ανθρώπινο μάτι είναι πολύ καλύτερο από οποιονδήποτε υπολογιστή στην αναγνώριση επαναλαμβανόμενων μοτίβων. Γι’ αυτό και η αστρονόμος του Πανεπιστημίου Yale, βετεράνος στην αναζήτηση πλανητών και μέλος της επιστημονικής ομάδας του Kepler, Debra Fischer, δημιούργησε το Planethunters.org, μέσω του οποίου ο οποιοσδήποτε μπορεί να δοκιμάσει την τύχη του στον εντοπισμό πλανητών. Η επιτυχία του site είναι τόσο μεγάλη που μέσα σε λίγους μόνο μήνες λειτουργίας, οι 22.000 χρήστες του έχουν βρει σχεδόν 50 πιθανούς πλανήτες, οι οποίοι έχουν σταλεί για επιβεβαίωση στα κεντρικά γραφεία της αποστολής.

Για τη χρήση του site δεν απαιτείται κανενός είδους επιστημονική κατάρτιση ή εκπαίδευση. «Έχουμε όλα τα είδη online σεμιναρίων που εξηγούν την επιστήμη», λέει η Fischer. «Αλλά οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να τα διαβάσουν, και οι περισσότεροι δεν το κάνουν». Το μόνο που προηγείται του… κυνηγιού, είναι μια απλή εξήγηση για τον τρόπο αναζήτησης και χρήσης του εργαλείου στην οθόνη με το οποίο σημειώνονται τα «ύποπτα» σημεία.

Σύμφωνα με τη Fischer, υπάρχουν άνθρωποι που αφιερώνουν πολύ χρόνο: «Έχουμε άτομα που κάνουν 100 [άστρα], 5.000, ακόμη και 20.000». Οι επιστήμονες ενημερώνονται όταν αρκετοί επισημάνουν το ίδιο άστρο, ενώ οι χρήστες που αποδεικνύονται ασυνήθιστα καλοί στον εντοπισμό πιθανών πλανητών, «αναβαθμίζονται και η γνώμη τους έχει μεγαλύτερο βάρος».

«Δεν μου προκαλεί καμία έκπληξη το ότι βρίσκουν υποψήφιους πλανήτες που εμείς παραβλέψαμε», σχολιάζει η Natalie Batalha από την επιστημονική ομάδα του Kepler. Το λογισμικό μπορεί να εντοπίσει σήματα που το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί, αλλά πρέπει να λάβει υπόψη του το γεγονός ότι τα άστρα ποικίλλουν ως προς τη φωτεινότητά τους ακόμη και όταν δεν έχουν πλανήτες. «Το λογισμικό κάνει καλή δουλειά στο να εξαιρεί αυτά τα άστρα, αλλά δεν είναι τέλειο».

Δεν είναι η πρώτη φορά που ερασιτέχνες βοηθούν τους αστρονόμους. Το 2007, ο αστρονόμος Chris Lintott και ο φοιτητής Kevin Schawinski προσπαθούσαν να ταξινομήσουν βάσει σχήματος 1.000.000 γαλαξίες. Ο Schawinski κατηγοριοποίησε περίπου 50.000 αλλά για τους υπόλοιπους 950.000, δημιούργησε μαζί με τον καθηγητή του το Galaxy Zoo, που έδινε την ευκαιρία σε εθελοντές να συμμετάσχουν στην ταυτοποίηση. «Η αναγνώριση επαναλαμβανόμενων μοτίβων απαιτεί ακριβώς τις ίδιες ικανότητες που αναπτύξαμε για να κυνηγούμε και να γλιτώνουμε από το κυνήγι άλλων», εξηγεί ο Lintott μιλώντας για την επιτυχία που γνώρισε το Galaxy Zoo, το οποίο μετεξελίχθηκε στο Ζooniverse, μία ομάδα από online προγράμματα με συμμετοχή του κοινού.

Όσο για τις αντιδράσεις των εθελοντών; Ο ενθουσιασμός τους έχει καταπλήξει τους επιστήμονες που δέχονται συνεχώς συγκινητικά μηνύματα και e-mails από τους χρήστες. «Θα ξαναγυρίσω στο σχολείο για να μάθω περισσότερα για την αστρονομία», «Δεν το πιστεύω ότι έχω την ευκαιρία να δω πραγματικά δεδομένα και να ανακαλύψω πραγματικούς πλανήτες», είναι μερικά μόνο από αυτά.

Πηγή: Time