10 πράγματα που δεν ήξερες για του Ψυρρή
Εδώ έμενε ο Παπαδιαμάντης όσο ζούσε στην Αθήνα. Αλλά αυτό μπορεί να το έχεις ακούσει. Έχουμε κι άλλα, πολλά και ενδιαφέροντα.
της Ηρώς Κουνάδη
Συμβαίνει κάτι παράδοξο στην Αθήνα: Όσο πιο απότομα δημοφιλής γίνεται μια γειτονιά τόσο λιγότερο ιστορική μοιάζει, τουλάχιστον για όσους δεν είναι μιας κάποιας ηλικίας. Σκέψου, ας πούμε, το Γκάζι: Τι ξέρεις για την Ιστορία του πριν γίνει χοτ σποτ; Πιθανότατα τίποτα. Η δε γειτονιά του Ψυρρή, που την έχει περάσει μάλιστα δύο φορές αυτήν την μετάλλαξη σε πιάτσα, μία το 2004 και μία το 2019, είναι ακόμα πιο άγνωστη για τον μέσο 30άρη που αράζει έξω από το Barrett. Αυτήν την κατάφωρη αδικία ερχόμαστε να διορθώσουμε, με δέκα μικρές, ενδιαφέρουσες ιστορικές πληροφορίες.
Το περίεργο όνομα, πάντα στη γενική (του Ψυρρή, και όχι το Ψυρρή, κατά τα «του Ζωγράφου» και «του Γουδή») το πήρε από το επώνυμο κατοίκου ο οποίος κατείχε μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή. Το επίθετο είναι τοπωνυμικό, μας ενημερώνει ο Κ. Μπίρης, δηλώνει καταγωγή από τα Ψαρά –ναι, είναι περίεργο, αλλά υπάρχουν και χειρότερα, σκέψου ότι Πολυκανδριώτης είναι κάποιος από την Φολέγανδρο.
Κατά την οθωμανική περίοδο, η περιοχή ήταν ένα από τα οκτώ πλατώματα της Αθήνας, πυκνοκατοικημένο και γεμάτο βιοτεχνίες και εργαστήρια. Οι κάτοικοί του ήταν αυτό που σήμερα θα λέγαμε «μεσαία τάξη» −κυρίως εύποροι παζαρίτες.
Αν ήσουν ξένος περιηγητής και ερχόσουν στην Αθήνα τον 19ο αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα στου Ψυρρή θα έμενες.
Εδώ είχαν επίσης τα σπίτια τους μετά την Επανάσταση πολλοί από τους αγωνιστές της που ήρθαν στην νεοσύσταση πρωτεύουσα από την επαρχία.
Λίγο καιρό μετά, προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η γειτονιά έγινε κακόφημη, άντρο μόρτηδων και κουτσαβάκηδων, στους οποίους κήρυξε πόλεμο ο μόνος πιθανότατα διευθυντής της αστυνομίας που ξέρεις με το όνομά του: ο Δημήτρης Μπαϊρακτάρης. Τον κέρδισε, κόντρα σε όλες τις προβλέψεις, και τους έδιωξε οριστικά το 1890.
Η Πλατεία Ηρώων είναι μια από τις πιο παλιές της Αθήνας. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε όταν ήταν δήμαρχος ο Κώστας Γαλάτης, έβδομος κατά σειρά στη δημαρχία της Αθήνας (από το 1855 ως το 1857).
Θυμάσαι που ο Χαρίλαος Τρικούπης πήγε φυλακή για ένα άρθρο στην εφημερίδα Καιροί, ο τίτλος του οποίου ήταν «Τις πταίει;». Στην οδό Σαρρή εξέτισε την ποινή του, στις φυλακές Γκαρμπολά που σήμερα έχουν κατεδαφιστεί. Γκραβούρα του κτιρίου των φυλακών, και η πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του, εδώ.
Το μπακάλικο του Καχριμάνη στη γωνία Σαρρή και Αγίων Ασωμάτων, όπου σήμερα βρίσκεται η ομώνυμη ταβέρνα, ήταν το αγαπημένο στέκι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Στο 14 της Αγίας Θέκλας, ακριβώς δίπλα στο hostel με το φανταστικό μπαρ στην ταράτσα που μνημονεύουμε συχνά, υπήρχε ένα αρχοντικό. Ανήκε στην οικογένεια του Προκόπη Μακρή, πρόξενου της Αγγλίας στην Αθήνα. Ένα από τα δωμάτιά του νοίκιαζε για τρεις μήνες το 1809 ο Λόρδος Μπάιρον. Για την κόρη της οικογένειας Μακρή έγραψε το ποίημα «Η Κόρη των Αθηνών». Την έλεγαν Τερέζα. Ήταν 13 χρονών.
Έχει και συνέχεια: Ξέρεις τι είπε η Τερέζα Μακρή στον 21χρονο τότε Μπάιρον, όταν αυτός της εξομολογήθηκε τον έρωτά του και της ζήτησε να τον παντρευτεί; Να πάει να γυρίσει τον κόσμο όλο, και αν μετά από αυτό εξακολουθεί να την θέλει, να γυρίσει και θα τον παντρευτεί. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα αυτός πέθανε, και άλλα πέντε μετά εκείνη παντρεύτηκε έναν βρετανό αξιωματικό, τον Τζέιμς Μπλακ.
Συμβαίνει κάτι παράδοξο στην Αθήνα: Όσο πιο απότομα δημοφιλής γίνεται μια γειτονιά τόσο λιγότερο ιστορική μοιάζει, τουλάχιστον για όσους δεν είναι μιας κάποιας ηλικίας. Σκέψου, ας πούμε, το Γκάζι: Τι ξέρεις για την Ιστορία του πριν γίνει χοτ σποτ; Πιθανότατα τίποτα. Η δε γειτονιά του Ψυρρή, που την έχει περάσει μάλιστα δύο φορές αυτήν την μετάλλαξη σε πιάτσα, μία το 2004 και μία το 2019, είναι ακόμα πιο άγνωστη για τον μέσο 30άρη που αράζει έξω από το Barrett. Αυτήν την κατάφωρη αδικία ερχόμαστε να διορθώσουμε, με δέκα μικρές, ενδιαφέρουσες ιστορικές πληροφορίες.
Το περίεργο όνομα, πάντα στη γενική (του Ψυρρή, και όχι το Ψυρρή, κατά τα «του Ζωγράφου» και «του Γουδή») το πήρε από το επώνυμο κατοίκου ο οποίος κατείχε μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή. Το επίθετο είναι τοπωνυμικό, μας ενημερώνει ο Κ. Μπίρης, δηλώνει καταγωγή από τα Ψαρά –ναι, είναι περίεργο, αλλά υπάρχουν και χειρότερα, σκέψου ότι Πολυκανδριώτης είναι κάποιος από την Φολέγανδρο.
Κατά την οθωμανική περίοδο, η περιοχή ήταν ένα από τα οκτώ πλατώματα της Αθήνας, πυκνοκατοικημένο και γεμάτο βιοτεχνίες και εργαστήρια. Οι κάτοικοί του ήταν αυτό που σήμερα θα λέγαμε «μεσαία τάξη» −κυρίως εύποροι παζαρίτες.
Αν ήσουν ξένος περιηγητής και ερχόσουν στην Αθήνα τον 19ο αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα στου Ψυρρή θα έμενες.
Εδώ είχαν επίσης τα σπίτια τους μετά την Επανάσταση πολλοί από τους αγωνιστές της που ήρθαν στην νεοσύσταση πρωτεύουσα από την επαρχία.
Λίγο καιρό μετά, προς τα τέλη του 19ου αιώνα, η γειτονιά έγινε κακόφημη, άντρο μόρτηδων και κουτσαβάκηδων, στους οποίους κήρυξε πόλεμο ο μόνος πιθανότατα διευθυντής της αστυνομίας που ξέρεις με το όνομά του: ο Δημήτρης Μπαϊρακτάρης. Τον κέρδισε, κόντρα σε όλες τις προβλέψεις, και τους έδιωξε οριστικά το 1890.
Η Πλατεία Ηρώων είναι μια από τις πιο παλιές της Αθήνας. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε όταν ήταν δήμαρχος ο Κώστας Γαλάτης, έβδομος κατά σειρά στη δημαρχία της Αθήνας (από το 1855 ως το 1857).
Θυμάσαι που ο Χαρίλαος Τρικούπης πήγε φυλακή για ένα άρθρο στην εφημερίδα Καιροί, ο τίτλος του οποίου ήταν «Τις πταίει;». Στην οδό Σαρρή εξέτισε την ποινή του, στις φυλακές Γκαρμπολά που σήμερα έχουν κατεδαφιστεί. Γκραβούρα του κτιρίου των φυλακών, και η πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του, εδώ.
Το μπακάλικο του Καχριμάνη στη γωνία Σαρρή και Αγίων Ασωμάτων, όπου σήμερα βρίσκεται η ομώνυμη ταβέρνα, ήταν το αγαπημένο στέκι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Στο 14 της Αγίας Θέκλας, ακριβώς δίπλα στο hostel με το φανταστικό μπαρ στην ταράτσα που μνημονεύουμε συχνά, υπήρχε ένα αρχοντικό. Ανήκε στην οικογένεια του Προκόπη Μακρή, πρόξενου της Αγγλίας στην Αθήνα. Ένα από τα δωμάτιά του νοίκιαζε για τρεις μήνες το 1809 ο Λόρδος Μπάιρον. Για την κόρη της οικογένειας Μακρή έγραψε το ποίημα «Η Κόρη των Αθηνών». Την έλεγαν Τερέζα. Ήταν 13 χρονών.
Έχει και συνέχεια: Ξέρεις τι είπε η Τερέζα Μακρή στον 21χρονο τότε Μπάιρον, όταν αυτός της εξομολογήθηκε τον έρωτά του και της ζήτησε να τον παντρευτεί; Να πάει να γυρίσει τον κόσμο όλο, και αν μετά από αυτό εξακολουθεί να την θέλει, να γυρίσει και θα τον παντρευτεί. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα αυτός πέθανε, και άλλα πέντε μετά εκείνη παντρεύτηκε έναν βρετανό αξιωματικό, τον Τζέιμς Μπλακ.
