Ενδοοικογενειακή βία: Δεν είστε μόνοι

της Έλενας Μπούλια

Το ροζ συννεφάκι της (πιο) πολιτισμένης νέας γενιάς, η οποία θα πρέπει να κατακεραυνώνει κάθε μορφή βίας -πόσο μάλλον έναντι της γυναίκας ή των παιδιών- διαλύεται όταν ακούς την κολλητή σου να παραπονιέται ότι δέχτηκε χαστούκι από τον σύντροφό της ή όταν παρατηρείς πιτσιρίκια στην παιδική χαρά να χτυπούν άλλα παιδάκια και οι γονείς τους είτε να αδιαφορούν είτε να τα συμμορφώνουν… χτυπώντας τα. Δεν είμαστε πολιτισμένοι. Όχι ακόμα.

«Στην Ελλάδα η βία στην οικογένεια είναι πολύ διαδεδομένο φαινόμενο –ειδικά στην εποχή μας που οι αξίες χάνονται και οι θεσμοί της οικογένειας χάνουν την δόξα τους», λέει ο κοινωνιολόγος κ. Χρήστος Θεοδωρόπουλος. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους: Πέντε έως δέκα χιλιάδες παιδιά προσχολικής ηλικίας κακοποιούνται ή παραμελούνται κάθε χρόνο από το οικογενειακό ή κοντινό τους περιβάλλον στην χώρα μας, λένε τα επίσημα στοιχεία, ενώ για κάθε έτος ηλικίας υπολογίζονται 1.000 με 2.000 νέες περιπτώσεις κακοποίησης.

Η σωματική βία είναι μία όψη του προβλήματος. Οι ειδικοί, όμως, στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας τοποθετούν και την ψυχολογική αλλά και την κοινωνική επίθεση, εξηγούν πώς μεταφράζεται και τι επιπτώσεις έχει η κάθε μορφή βίας αλλά και πού μπορούν -και πρέπει- να απευθύνονται τα θύματα.

Σωματική, ψυχολογική και κοινωνική βία
«Συμβαίνει συχνά να δημιουργούνται προβλήματα μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, τα οποία καταλήγουν σε βία. Η βία μπορεί να προέρχεται από τον σύζυγο προς την σύζυγο και από τους ενήλικους προς τους ανήλικους. Τα αντίστροφα περιστατικά είναι μάλλον σπάνια –αν και όχι ανύπαρκτα», αναφέρει ο κ. Θεοδωρόπουλος, ο οποίος διευκρινίζει πως η βία στην οικογένεια έχει διάφορες μορφές: Σωματική αλλά και ψυχολογική και κοινωνική.

Κοινωνική βία προς τις γυναίκες
Κοινωνική βία υφίστανται οι γυναίκες, τις οποίες ο σύζυγός τους απομονώνονει κοινωνικά, που βρίσκονται υπό τον συνεχή έλεγχό του και την κριτική του ή ακόμα και υπό τις απειλές του (π.χ. ότι θα τους πάρει τα παιδιά). «Η γυναίκα τότε χάνει την εμπιστοσύνη της απέναντι στον σύζυγό της αλλά και στους γύρω της, εμφανίζει παθητικότητα προς το κοινωνικό της περιβάλλον, γίνεται εσωστρεφής και χάνει σταδιακά την κοινωνική της ζωή», εξηγεί ο κ. Θεοδωρόπουλος.

Ψυχολογική και κοινωνική βία προς τα παιδιά
Αντίστοιχα απομονώνονται κοινωνικά και τα παιδιά όταν υπόκεινται τέτοιες μορφές βίας από τους γονείς τους, όταν π.χ. βρίσκονται υπό τον συνεχή τους έλεγχο, όταν υποτιμώνται οι ικανότητές τους κ.λ.π. «Καθώς τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι σημαντικότατα για την υγιή ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, όταν συμβαίνουν τέτοια περιστατικά ψυχολογική και κοινωνικής βίας τα παιδιά γίνονται ανασφαλή και χωρίς αυτοεκτίμηση στην μετέπειτα ζωή τους», λέει ο ειδικός.

Άλλωστε, τα παιδιά έχουν σαν πρότυπα τους γονείς τους. Αν τους βλέπουν να επιδίδονται σε σκηνές βίας, το πιο πιθανό είναι να τις αναπαράγουν μεγαλώνοντας. Επιπλέον, οι σκηνές αυτές χαράσσονται στην παιδική ψυχή τους, ακολουθώντας τα παιδιά σε όλο το φάσμα της ζωής τους και δημιουργώντας τους ψυχο-κοινωνικά προβλήματα, καταλήγει ο κοινωνιολόγος.

Σωματική βία
Η πιο σκληρή μορφή βίας είναι η σωματική, καθώς με αυτήν προσβάλλεται όχι μόνο το σώμα αλλά και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια του θύματος. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι υπάρχει νόμος (Ν.3500/2006) που εξέδωσε το υπουργείο Δικαιοσύνης σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών, σύμφωνα με τον οποίον κάθε μορφή ενδοοικογενειακής βίας τιμωρείται με αυστηρότατες ποινές. Τα στατιστικά της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, όμως, δείχνουν ότι πολύ μικρό ποσοστό γυναικών που έχει πέσει θύμα βίας από τον σύζυγό της καταγγέλλει το περιστατικό. Για την ακρίβεια, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας, οι λόγοι που οι περισσότερες γυναίκες αποφεύγουν να καταγγείλουν το περιστατικό είναι είτε επειδή δεν θέλουν να το παραδεχθούν και να το συνειδητοποιήσουν, είτε γιατί ελπίζουν ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν είτε γιατί φοβούνται (π.χ. κάποια χειρότερη μορφή βίας ή το να χάσουν τα παιδιά τους).

Το πρόβλημα, όμως, έτσι διαιωνίζεται και, ειδικά όταν υπάρχουν παιδιά, επηρεάζει σοβαρά και την δική τους ψυχοσύνθεση, είτε γίνονται και αυτά θύματα βίας είτε όχι. Γι’αυτό, όπως τονίζουν όλοι οι ειδικοί αλλά και οι φορείς που σχετίζονται με την προστασία των θυμάτων οικογενειακής βίας, μετά το περιστατικό το θύμα θα πρέπει άμεσα να ενημερώσει την οικογένεια και τους φίλους του, ενώ αν υπάρχουν σωματικές βλάβες θα πρέπει να προσέλθει σε Δημόσιο Νοσοκομείο, προκειμένου να λάβει τις πρώτες βοήθειες και να καταγραφεί το περιστατικό. Επιπλέον, το θύμα μπορεί να καταθέσει και μήνυση σε βάρος του θύτη, σε Αστυνομικό Τμήμα. Οι καταγραφές αυτές θα αποτελέσουν σημαντικά στοιχεία εναντίον του δράστη τόσο για επ’αυτοφώρω σύλληψή του όσο και για μελλοντικές νομικές ενέργειες. Αν η καταγγελία του περιστατικού στις αρχές καθυστερήσει υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης ασφαλιστικών μέτρων εναντίον του δράστη, όμως μέχρι αυτά να εκδικαστούν και ο δράστης να απομακρυνθεί από την οικοία της οικογένειας, τα μέλη αυτής συνεχίζουν να κινδυνεύουν από βίαια ξεσπάσματά του.

Πού (αλλού) μπορείτε να απευθυνθείτε:
Στην Ελλάδα υπάρχει ικανοποιητικό δίκτυο κοινωνικής προστασίας για τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο στελεχώνεται από ειδικούς νομικούς, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Δείτε πού μπορείτε να απευθυνθείτε:

Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων: Ανήκει στο υπουργείο Εσωτερικών και διαθέτει Συμβουλευτικά Κέντρα για τη βία κατά των γυναικών σε όλη την Ελλάδα. Σε αυτά μπορεί μια γυναίκα να βρει ψυχοκοινωνική στήριξη και νομικές συμβουλές, που σκοπό έχουν αφενός να ενδυναμώσουν την γυναίκα ψυχικά για να αντιμετωπίσει το περιστατικό βίας αλλά και να την ενημερώσουν για το ότι η βίαιη συμπεριφορά του δράση συνιστά αδίκημα και για το ότι μπορεί να κινηθεί νομικά εναντίον του.

Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης: Προσφέρει συμβουλές και ψυχο-κοινωνική στήριξη σε άτομα που αντιμετωπίζουν κρίσεις ή καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως η επιβολή βίας. Έχει δημιουργήσει την Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 για να καλούν 24 ώρες το 24ωρο παιδιά και έφηβοι που βρίσκονται σε κίνδυνο ή βιώνουν καταστάσεις κρίσης και να λαμβάνουν τις απαραίτητες συμβουλές και οδηγίες, ενώ παράλληλα κινητοποιούνται μηχανισμοί επείγουσας κοινωνικής παρέμβασης και προστασίας ανηλίκων. Διαθέτει Κέντρα Κοινωνικής Στήριξης σε οκτώ περιοχές των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, τα οποία είναι στελεχωμένα ειδικούς επιστήμονες που παρέχουν στήριξη, παρεμβαίνουν στις εστίες εμφάνισης καταστάσεων κρίσης και παραπέμπουν τα θύματα στις κατάλληλες υπηρεσίες του Δικτύου Κοινωνικής Προστασίας, ενώ διαθέτει και ξενώνες υποδοχής-καταφύγια προστατευμένης φιλοξενίας σε γυναίκες –με ή χωρίς παιδιά- που έχουν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

W.I.N. Hellas: Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση δραστηριοποιείται στην πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, προσφέροντας κάθε είδους βοήθεια για την θεραπεία, προστασία και ενδυνάμωση γυναικών που υφίστανται κακοποίηση όχι μόνο στο οικογενειακό αλλά και το κοινωνικό και επαγγελματικό τους περιβάλλον.

Συνήγορος του Παιδιού: Μπορούν να απευθυνθούν παιδιά αλλά και ενήλικες για να καταγγείλουν περιστατικά στα οποία παραβιάζονται τα δικαιώματα των παιδιών, μεταξύ των οποίων και η ενδοοικογενειακή βία. Αν, μάλιστα, ο σύμβουλοι του Συνηγόρου το κρίνουν σκόπιμο ερευνούν μία σοβαρή παραβίαση και παρεμβαίνουν άμεσα.

Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού: Στο πλαίσιο των υπηρεσιών του, το Ινστιτούτο διαθέτει Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας. Εκεί μπορείτε να απευθύνεστε για να καταγγείλετε περιστατικά ενδο-οικογενειακής βίας, τα οποία καταγράφονται, μελετώνται, αλλά και προλαμβάνονται.

Σύλλογος Φροντίδα: Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ιδρύθηκε με σκοπό να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει προβλήματα της ελληνικής οικογένειας, όπως η ενδοοικογενειακή βία. Ο σύλλογος διαθέτει Ξενώνα, στον οποίον κακοποιημένες γυναίκες με τα παιδιά τους βρίσκουν φιλοξενία, ψυχολογική στήριξη, δημιουργική απασχόληση, νομικές συμβουλές για δωρεάν νομική υποστήριξη από το κράτος, εργασία κ.α.

Μαζί για το Παιδί: Η Ένωση συνιστά ομπρέλα 10 Κοινωφελών Φορέων Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με σκοπό να βοηθούνται παιδιά σε ανάγκη. Στους φορείς αυτούς περιλαμβάνεται και το Ίδρυμα «Παιδική Στέγη» που φυλά και φροντίζει παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα οποία προέρχονται από οικογένειες με σοβαρά προβλήματα.

Γραμμή SOS «Δίπλα σου» κατά της οικογενειακής βίας, του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης: Απευθύνεται σε όλους όσους υφίστανται βία και κακοποίηση μέσα στο σπίτι τους, προσφέροντας νομική και ψυχολογική στήριξη, καταφύγιο και εύρεση εργασίας.

Κέντρο Κοινωνικής Υποστήριξης Γυναικών: Απευθύνεται σε γυναίκες αλλά και οικογένειες που πέφτουν θύματα βίας παρέχοντας συμβουλές και οδηγίες αντιμετώπισης του προβλήματος.