Οι γιορτές υποτίθεται ότι είναι χαρά, βόλτες και φωτάκια. Τότε γιατί τόσοι άνθρωποι νιώθουν ένα βάρος στο στήθος; Η μελαγχολία των γιορτών έχει εξηγήσεις –και αντιμετωπίζεται.
γράφει:
Κάθε Δεκέμβρη συμβαίνει κάτι παράδοξο: ενώ η πόλη γεμίζει φώτα, μουσικές και «καλή διάθεση», μέσα μας συχνά απλώνεται μια περίεργη σιωπή. Αντί για ενθουσιασμό, νιώθουμε κούραση, μοναξιά, άγχος ή μια θλίψη που δεν ξέρουμε καν πώς να την ονομάσουμε. Και επειδή οι γιορτές «πρέπει» να είναι χαρούμενες, η μελαγχολία μας δημιουργεί και ενοχές από πάνω.
Κι όμως, δεν είσαι μόνος/η… και σίγουρα δεν είναι ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί σου. Η μελαγχολία των γιορτών είναι ένα συνηθέστατο φαινόμενο, με ψυχολογικές, κοινωνικές και βιολογικές ρίζες.
Δεν πρόκειται για επίσημη ψυχιατρική διάγνωση ούτε ταυτίζεται απαραίτητα με κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές. Η μελαγχολία των γιορτών είναι περισσότερο ένα σύνολο συναισθημάτων: λύπη, άγχος, συναισθηματικό μούδιασμα, ευερεθιστότητα, αίσθηση κενού.
Μπορεί να εμφανιστεί σε ανθρώπους που κατά τα άλλα λειτουργούν κανονικά μέσα στη χρονιά, αλλά και να εντείνει ήδη υπάρχουσες δυσκολίες. Για κάποιους κρατά λίγες μέρες, για άλλους απλώνεται σε όλη την εορταστική περίοδο, από τα Χριστούγεννα μέχρι και μετά την Πρωτοχρονιά.
Οι γιορτές έρχονται με έτοιμο σενάριο: χαρωπά τραπεζώματα, οικογενειακή θαλπωρή, σφιχταγκαλιασμένα ζευγάρια, «μαγικές» στιγμές. Όταν η πραγματική μας ζωή δεν ταιριάζει σε αυτό το αφήγημα –αν είμαστε μόνοι, αν η οικογένεια είναι δύσκολη, αν δεν νιώθουμε έτσι όπως «θα έπρεπε»– η σύγκριση γίνεται επώδυνη. Δεν πονά τόσο αυτό που ζούμε, όσο αυτό που νομίζουμε ότι χάνουμε.
Οι γιορτές δεν δημιουργούν τη μοναξιά· απλώς τη φωτίζουν. Αν έχεις χάσει κάποιον, αν περνάς έναν χωρισμό, αν οι σχέσεις σου με τους δικούς σου ανθρώπους είναι τεταμένες, αυτές οι μέρες λειτουργούν σαν μεγεθυντικός φακός. Ό,τι πονάει μέσα στη χρονιά, τον Δεκέμβρη φαίνεται πιο καθαρά.
Το τέλος του χρόνου φέρνει μαζί του απολογισμούς, συχνά αδυσώπητους. Τι πέτυχα; Πού απέτυχα; Γιατί δεν είμαι «εκεί που θα έπρεπε»; Η λογική των resolutions και της «καινούριας αρχής» μπορεί να γίνει παγίδα, ειδικά αν νιώθουμε ήδη κουρασμένοι ή απογοητευμένοι.
Υποχρεώσεις, κοινωνικά καλέσματα, έξοδα, θόρυβος, αλλαγές στη ρουτίνα. Το νευρικό σύστημα δεν έχει χρόνο να ξεκουραστεί. Και όταν το σώμα κουράζεται, ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να ρυθμίσει τα συναισθήματα… και κάπου εκεί η μελαγχολία βρίσκει πρόσφορο έδαφος.
Δεν χρειάζεται οι γιορτές να είναι «οι καλύτερες της ζωής σου». Αν είναι απλώς ανεκτές, ή και λίγο ζεστές, αυτό είναι αρκετό. Όσο λιγότερο απαιτούμε από τον εαυτό μας να νιώθει συγκεκριμένα πράγματα, τόσο πιο εύκολα αυτά μπορούν να εμφανιστούν.
Μέσα στο χάος των ημερών, κράτα κάτι σταθερό: έναν περίπατο, λίγο stretching, μια ώρα ύπνου που δεν αλλάζει. Οι μικρές επαναλήψεις γειώνουν το σώμα και δίνουν αίσθηση ασφάλειας.
Δεν χρειάζεται να πας παντού. Αν ένα τραπέζι ή μια συγκέντρωση σε φορτίζει, έχεις κάθε δικαίωμα να πεις όχι, χωρίς να απολογηθείς. Η ψυχική σου ενέργεια δεν είναι ανεξάντλητη. Και το «έχω κανονίσει κάτι άλλο» είναι η απόλυτα αποδεκτή –και συνήθης– απάντηση των ημερών. Το λέμε για τους ενοχικούς ανθρώπους που δυσκολεύονται να πουν σκέτο «όχι».
Ένα κερί το βράδυ, ένα συγκεκριμένο τραγούδι, μια ταινία που αγαπάς. Οι μικρές, επαναλαμβανόμενες κινήσεις λειτουργούν καθησυχαστικά, ειδικά όταν όλα γύρω αλλάζουν.
Η μελαγχολία δυναμώνει στη σιωπή. Δεν χρειάζεται να κάνεις μεγάλες εξομολογήσεις· αρκεί ένα «δεν είμαι πολύ καλά αυτές τις μέρες». Συχνά αυτό από μόνο του μειώνει το βάρος.
Η χαρά δεν έρχεται κατόπιν εντολής. Παραδόξως, όταν της δίνουμε χώρο χωρίς να την εκβιάζουμε, εμφανίζεται πιο εύκολα –έστω και σε μικρές, ήσυχες στιγμές.
Αν η θλίψη είναι έντονη, διαρκεί εβδομάδες, συνοδεύεται από αϋπνία, έντονο άγχος, απομόνωση ή αίσθηση απελπισίας, τότε καλό είναι να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια. Οι γιορτές συχνά λειτουργούν ως «σκανδάλη» για βαθύτερα ζητήματα, και το να το αναγνωρίσεις αυτό είναι πράξη φροντίδας, όχι αδυναμία.
