8 ντοκιμαντέρ που βάζουν την κρίση στο μικροσκόπιο

του Γιώργου Κόκουβα

Χρεοκοπήσαμε ή όχι; Φταίει η πολιτική ελίτ της χώρας για όσα ζούμε ή πρόκειται για παγκόσμια συνομωσία που κυνηγά το κέρδος όσο τα κράτη βαρούν κανόνι; Ίσως κάποια στιγμή να δούμε τις αναλυτικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα σε βιβλία Ιστορίας. Από την άλλη, όμως, πάντα οι νικητές της υπόθεσης δεν την γράφουν κι αυτή;

Μέχρι να χυθεί ιστορικό μελάνι, τα γεγονότα τρέχουν, και οι περισσότεροι αρκούμαστε στο να τα μαθαίνουμε ως τίτλους ειδήσεων που περνούν μπροστά από τα μάτια μας. Κάποιοι, όμως, φροντίζουν να ψάξουν λίγο βαθύτερα: Ζητούν την άποψη των ειδικών, την γνώμη των απλών ανθρώπων που βιώνουν την σύγχρονη οικονομική «Ιστορία» και καταγράφουν τα γεγονότα με μια πιο ψύχραιμή, αλλά ίσως ακριβώς γι’ αυτό, πιο διεισδυτική, ολοκληρωμένη και αποκαλυπτική ματιά.

Είναι εκείνοι οι Έλληνες και μη, που επέλεξαν να ζωστούν μια κάμερα και να καταγράψουν τις διάφορες πτυχές της ελληνικής και παγκόσμιας κρίσης, υπό τη μορφή ντοκιμαντέρ. Ακολουθούν οκτώ δείγματα μιας τέτοιας καταγραφής, που προσεγγίζουν είτε το ελληνικό κραχ των τελευταίων ετών, είτε περιπτώσεις άλλων χωρών που «έδειξαν τον δρόμο» ή απέδειξαν πως η Ιστορία κάνει κύκλους πάνω από την Γη και προσγειώνεται από χώρα σε χώρα για να παίξει τα οικονομικά της παιχνίδια.

*Debtocracy

Εκ των πρώτων και γνωστότερων ντοκιμαντέρ για την ελληνική κρίση χρέους, η «Χρεοκρατία» των Άρη Χατζηστεφάνου και Κατερίνας Κιτίδη ολοκληρώθηκε την Άνοιξη του 2011 και προέκυψε από χρηματοδότηση αποκλειστικά των θεατών, σε όλα τα στάδια της παραγωγής της, ενώ εξακολουθεί την καριέρα της στο διαδίκτυο και σε ειδικές προβολές ανά τον κόσμο, χωρίς δικαιώματα χρήσης και αναμετάδοσης. Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται την πορεία χωρών όπου είχαν εφαρμοστεί τακτικές ανάλογες με αυτές που είδαμε στην Ελλάδα, ενώ οι δημοσιογράφοι συνομιλούν με σημαντικούς οικονομολόγους, πολιτικούς και δημοσιογράφους που παρουσιάζουν τις αναλύσεις τους για το δημόσιο χρέος. Μάθετε περισσότερα για την καλογυρισμένη, άκρως ενδιαφέρουσα «Χρεοκρατία» εδώ, και δείτε την ολόκληρη στο παραπάνω video.

*Catastroika

Λίγους μήνες μετά την «Χρεοκρατία», την «κορυφή του παγόβουνου» όπως το αποκάλεσαν οι ίδιοι του οι συντελεστές, αποφάσισαν να σκάψουν ακόμα βαθύτερα και να αναζητήσουν τα μυστικά πίσω από τις ιδιωτικοποιήσεις και τις συνέπειές τους, που δεν είναι μόνο θετικές, όπως μας τις παρουσιάζουν οι «σωτήρες».

Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ εξηγούν τον τίτλο του: «Ήταν αρχές του 1989 όταν ο Γάλλος ακαδημαϊκός Ζακ Ρουπνίκ κάθισε μπροστά στον υπολογιστή του προκειμένου να ετοιμάσει μια έκθεση για την πορεία των τελευταίων οικονομικών μεταρρυθμίσεων στη Σοβιετική Ένωση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Και ο όρος που σκαρφίστηκε για να περιγράψει τον επιθανάτιο ρόγχο μιας αυτοκρατορίας άκουγε τότε στο όνομα Καταστρόικα.
Στα χρόνια του προέδρου Γιέλτσιν, όταν η Ρωσία πραγματοποιούσε ίσως το μεγαλύτερο και πιο αποτυχημένο πείραμα ιδιωτικοποιήσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας, δημοσιογράφοι του Γκάρντιαν έδωσαν άλλο νόημα στον όρο του Ρουπνίκ. Η "Καταστρόικα" έγινε συνώνυμο της ολοκληρωτικής διάλυσης μιας χώρας από τις δυνάμεις της αγοράς, του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας και της ραγδαίας επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της. Μονάδα μέτρησης της Καταστρόικα ήταν πλέον η ανεργία, η κοινωνική εξαθλίωση, η μείωση του προσδόκιμου ζωής αλλά και η δημιουργία μιας νέας κάστας ολιγαρχών που αναλαμβάνει την εξουσία της χώρας.
Λίγα χρόνια αργότερα η αντίστοιχη επιχείρηση μαζικών ιδιωτικοποιήσεων στην ενοποιημένη Γερμανία, που σήμερα παρουσιάζεται ως πρότυπο για την Ελλάδα, δημιούργησε εκατομμύρια ανέργους και ορισμένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς στην ευρωπαϊκή ιστορία.»

Την συνέχεια μπορείτε να τη δείτε ολόκληρη στο παραπάνω video – μάθετε περισσότερα στην επίσημη ιστοσελίδα της παραγωγής, Catastroika.com. 

*Η Ελλάδα ανθίζει
Ένα ιστιοπλοϊκό ταξίδι-οδοιπορικό σε ελληνικές περιοχές κατέληξε να λάβει πολιτική απόχρωση, και από απλό πορτρέτο των εθνικών μας χρωμάτων μετατράπηκε σε ντοκιμαντέρ που προωθεί την κοινωνική συνοχή στους κόλπους της Ευρώπης. Αυτή είναι εν συντομία η ιστορία πίσω από την ταινία «Η Ελλάδα Ανθίζει» (Griechenland Bluht), σε επιμέλεια του Αυστριακού συγγραφέα και σκηνοθέτη Φάμπιαν Έντερ. Οι απλοί Έλληνες που συνάντησαν οι συντελεστές στα πιο χαρακτηριστικά μέρη της χώρας δίνουν απαντήσεις στα στερεότυπα που ακούγονται τους τελευταίους μήνες για τους «Μεσογειακούς τεμπέληδες», και το αποτέλεσμα προβάλλεται μεταξύ άλλων σε διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα αλλά και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μάλιστα, η προσπάθεια εξελίσσεται ακόμη, καθώς στην ιστοσελίδα του project προωθούνται σύλλογοι και δράσεις που στηρίζουν το νεαρό δυναμικό της Ελλάδας.

*Εξομολόγηση ενός οικονομικού δολοφόνου

Πολύ πριν γίνουν φανερές οι πρώτες «ρωγμές» που επέφερε η κρίση στην ελληνική οικονομία, το «μακρινό» 2008, ο Στέλιος Κούλογλου μας παρέδωσε ένα ντοκιμαντέρ με δραματοποιημένες σκηνές που βασίζονταν στις αφηγήσεις του Τζον Πέρκινς. Πρόκειται για έναν «οικονομικό δολοφόνο» όπως αυτοαποκαλούνταν οι ειδικοί πράκτορες της CIA, και, παρότι τα γεγονότα που εξιστορούνται διαδραματίστηκαν στις ΗΠΑ πριν από αρκετές δεκαετίες, οι αλήθειες που ακούγονται για το χρέος, τις πολιτικοοικονομικές στρατηγικές και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι πιο επίκαιρες από ποτέ. Δείτε ολόκληρη την βραβευμένη ταινία του Στέλιου Κούλογλου στο παραπάνω video.

*Greece: An economic Odyssey
Η Ελληνίδα δημοσιογράφος Ειρήνη Νικολοπούλου ανέλαβε τα ηνία του διεθνούς ντοκιμαντέρ που έκανε πρεμιέρα την προηγούμενη εβδομάδα στο CNBC Africa και κατάφερε να αποδώσει την ιστορική διαδρομή του ελληνικού κράτους από τις δόξες του παρελθόντες μέχρι την μεγάλη «πτώση» του τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ άλλων, στο ντοκιμαντέρ καταθέτουν την γνώμη τους οι Γιώργος Μπαμπινιώτης, Γιάννης Σμαραγδής, Δημήτρης Παντερμαλής, Μανώλης Γλέζος, Φωτεινή Δάρρα, Σπύρος Καπράλος, ενώ η «καριέρα» της ταινίας συνεχίζεται με προβολές σε πολλές χώρες του κόσμου. 

*Μνήμες μιας οικονομικής λεηλασίας

«Memorias del Saqueo» είναι ο αυθεντικός τίτλος αυτής της παραγωγής του Fernando Solanas και πρόκειται για την καταγραφή της πορείας της Αργεντινής κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Το ’82 καταλύεται η δικτατορία, ακολουθούν υποσχέσεις για την μετατροπή της χώρας στην πιο ανεπτυγμένη οικονομία του κόσμου, αλλά αντ’ αυτού, η κακοδιαχείριση και η διαφθορά είχε ως κατάληξη την φτώχια, την έλευση του ΔΝΤ, την χρεοκοπία, την αγανάκτηση. Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Δείτε περισσότερα στο παραπάνω video.

*Η Ανάκτηση 

Το «The Take» ακολουθεί τις ζωές, το δράμα και τις επίμονες προσπάθειες μιας ομάδας Αργεντινών εργατών να δημιουργήσουν ελπίδες εργασίας μέσα στα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια μιας άλλοτε ακμάζουσας βιομηχανικής οικονομίας. Ένας Καναδός δημοσιογράφος και μια Αμερικανίδα συγγραφέας φέρνουν την κάμερα δίπλα στους εργάτες και καταγράφουν τις ελπίδες ανάκαμψης ενός χρεοκοπημένου κράτους.

*Το Πείραμα της Αργεντινής

Παραμένουμε στην Λατινική Αμερική, για να δούμε τους παράλληλους βίους Αργεντινής και Ελλάδας μέσα από τη ματιά του Έλληνα ντοκιμαντερίστα Γιώργου Αυγερόπουλου. Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ του Εξάντα επιστρέφει στο Μπουένος Άιρες δέκα χρόνια μετά την οικονομική καταστροφή και την πολιτική ανατροπή για να καταγράψει τις εξελίξεις. Δείτε το ολόκληρο στο παραπάνω video.