Αλκοολισμός: Όταν το ποτήρι ξεχειλίζει...

του Γιώργου Κόκουβα

Ξυπνάς το πρωί, και το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι το μπουκάλι με το αλκοόλ που σε περιμένει στο ντουλάπι για να ανοίξει το μάτι σου. Είσαι στη δουλειά σου, και ψάχνεις τρόπους να προσθέσεις λίγο ακόμη ποτό στον καφέ σου χωρίς να σε δουν. Δικαιολογείσαι όπως-όπως στην οικογένειά σου για το «ξαφνικό επαγγελματικό ραντεβού», ενώ ο μόνος που σε περιμένει είναι ο μπάρμαν και η βότκα του. Αρκετά ποτήρια βότκας μετά, θα πείσεις τον εαυτό σου ότι ήταν η τελευταία φορά, ή ακόμη χειρότερα, ότι τα δύο μπουκάλια ήταν «δύο ποτηράκια», ενώ το χνώτο μυρίζει αλκοόλ και παραίτηση. Καλώς ήρθες στον κόσμο των αλκοολικών.

Κι όμως, πολλοί από εμάς αντιμετωπίζουμε την εξάρτηση από το αλκοόλ πολύ χαλαρά, ίσως και «ρομαντικά». Η εικόνα των μποέμ συγγραφέων και των χαριτωμένων «μπεκρήδων», η μορφή του Χέμινγουει να πίνει στα παριζιάνικα μπιστρό, γράφοντας παράλληλα αριστουργήματα και έχει αναχθεί σε κλασική φιγούρα αλκοολικού, αποπροσανατολίζουν από την πραγματική απειλή.

Δεν είναι απλώς η απώλεια της νηφαλιότητας για λίγες ώρες που κάνουν τον αλκοολισμό την υπ’ αριθμόν τρία απειλή της δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Είναι η επικίνδυνη οδήγηση, είναι η διάβρωση της σχέσης με συντρόφους και φίλους, είναι η κίρρωση του ήπατος, είναι η αποδυνάμωση της καρδιάς και η συνεχής αμφιθυμία. Είναι η κατηφορική πορεία που παίρνει η ζωή του αλκοολικού.

Αδυναμία ή ασθένεια;

Η κατάχρηση του αλκοόλ συνεπάγεται ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνήθειες κατανάλωσης, όπως το καθημερινό ποτό ή τα υπερβολικά πολλά ποτά την ίδια ημέρα. Είναι αυτή που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις, στην δουλειά ή ακόμη και σε νομικό επίπεδο. Αν η κατάχρηση όμως συνεχιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση από το οινόπνευμα: Ο εθισμός αυτός είναι που ονομάζουμε αλκοολισμό και σημαίνει την σωματική και διανοητική εξάρτηση από το αλκοόλ.

Με δυο λόγια, νιώθεις συνεχώς την ισχυρή επιθυμία να πιεις, κάτι που αποτελεί μια χρόνια ασθένεια. Δεν είναι απλώς αδυναμία ή έλλειψη θέλησης. Όπως πολλές άλλες ασθένειες, ο αλκοολισμός έχει την δική του πορεία και τα δικά του συμπτώματα, που μάλιστα επηρεάζονται και από τα γονίδια αλλά και από τον τρόπο ζωής.

«Το να φτάσει κανείς στους Α.Α. προαπαιτεί την παραδοχή ότι είναι αλκοολικός, κάτι που δεν είναι απλό, πονάει πολύ. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλοί είναι αλκοολικοί και δεν το γνωρίζουν καν», μας λέει ο Λευτέρης, μέλος των Ανώνυμων Αλκοολικών της Αθήνας που, όπως μας εκμυστηρεύεται, έχει να πιει 8,5 χρόνια. «Πολλοί έχουν στο μυαλό τους πως αλκοολικοί είναι μόνο κάποιοι ηλικιωμένοι/κατεστραμμένοι/περιθωριακοί τύποι, αλλά δεν είναι καθόλου έτσι. Μάλιστα, τελευταίες έρευνες μας έδειξαν ότι αρκούν μόνο μερικοί μήνες για να υποκύψουν στην κατάχρηση ακόμα και οι έφηβοι», σημειώνει.

Και πώς ξέρεις ότι είσαι αλκοολικός;

Θεωρείσαι αλκοολικός όταν απλώς σου αρέσει να πίνεις συχνά αλλά δεν έχεις φτάσει σε ακραίες συμπεριφορές; Πρέπει να περάσουν χρόνια κατάχρησης για να φτάσεις στην εξάρτηση; Πώς να καθορίσεις τα όρια μιας τόσο ευαίσθητης ασθένειας;

Οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί προτείνουν ένα ερωτηματολόγιο, οι απαντήσεις στο οποίο δίνουν μια πιο σαφή εικόνα για το αν θα πρέπει να απευθυνθείτε σε αυτούς:

*Έχεις ποτέ αποφασίσει να σταματήσεις να πίνεις για μια βδομάδα ή και περισσότερο, αλλά αυτό κράτησε μόνο για 2 μέρες;
*Επιθυμείς να μην ασχολούνται οι άλλοι μαζί σου όσον αφορά το ποτό και να μη σου λένε τι να κάνεις;
*Έχεις ποτέ αλλάξει από ένα είδος ποτού σε άλλο είδος ποτού ελπίζοντας ότι αυτό θα σε εμπόδιζε από το να μεθύσεις;
*Κατά τη διάρκεια της περασμένης χρονιάς, χρειάστηκε να πιεις ένα ποτό για να ανοίξουν τα μάτια σου όταν ξύπναγες;
*Ζηλεύεις τους ανθρώπους που μπορούν να πίνουν χωρίς να τους δημιουργούνται προβλήματα;
*Τον τελευταίο καιρό είχες προβλήματα που να συνδέονται με το αλκοόλ;
*Σου έχει δημιουργήσει το ποτό προβλήματα στην οικογένεια;
*Σε ένα πάρτι, σε μια συγκέντρωση, προσπαθείς να πάρεις παραπανίσια ποτά γιατί αυτά που σου σερβίρουν δεν είναι αρκετά;
*Λες στον εαυτό σου ότι μπορείς να σταματήσεις να πίνεις όποια ώρα θέλεις αν και συνεχίζεις να μεθάς ακόμη και όταν δεν το έχεις σκοπό;
*Έχεις απουσιάσει από την δουλειά ή από το σχολείο σου εξ αιτίας του ποτού;
*Έχεις κενά μνήμης- "Μπλάκ-άουτ";
*Έχεις ποτέ αισθανθεί ότι η ζωή σου θα ήτανε καλύτερη εάν δεν έπινες;

Αν οι απαντήσεις περιλαμβάνουν τέσσερα ή περισσότερα «ναι», τότε μάλλον η συμπεριφορά σας απέχει πολύ από την φυσιολογική κατανάλωση αλκοόλ και θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια – έτσι τουλάχιστον έχει διδάξει η πείρα τους Α.Α., όπως την διατυπώνουν στην εξήγηση του παραπάνω ερωτηματολογίου εδώ. 

Πώς λειτουργούν οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί;

Ζητάμε από τον Λευτέρη να μας περιγράψει τι ακριβώς γίνεται στις συναντήσεις των Ανώνυμων Αλκοολικών. «Πρόκειται για συναντήσεις αλκοολικών ανθρώπων, φυσικά χωρίς καμία οικονομική χρέωση, κατά τις οποίες ο ένας αλκοολικός βοηθά τον άλλο. Ο καθένας περιγράφει τις προσπάθειες που κάνει για να απεξαρτηθεί, με στόχο την ανάρρωση», μας λέει.

«Δεν πρόκειται για ένα πρόγραμμα που απλώς βοηθά κάποιον να σταματήσει να πίνει. Στην ουσία, τον βοηθά μέσα από ένα ειδικό πρόγραμμα δώδεκα βημάτων, να έχει πλέον μια καλή ζωή», υπογραμμίζει ο Λευτέρης, που μας αναφέρει πως συναντήσεις των Α.Α. πραγματοποιούνται σε όλη την Ελλάδα ανά τακτά χρονικά διαστήματα κάθε εβδομάδα, αλλά και μέσω Skype, τρεις φορές την εβδομάδα (δείτε αναλυτικές πληροφορίες για το πρόγραμμα των συναντήσεων των ομάδων Α.Α. ανά πόλη και περιοχή εδώ). 

Το πρώτο ποτήρι…

Τι μπορεί να αναγκάσει κάποιον να βρει παρηγοριά στο αλκοόλ; Είναι οικογενειακά προβλήματα; Είναι επαγγελματική πίεση, φταίνε τα γονίδια ή μήπως η οικονομική κρίση έχει αυξήσει τα κρούσματα; Ο Λευτέρης μας επαναφέρει στην πραγματικότητα, θυμίζοντάς μας πόσο εύκολο είναι να πέσει κάποιος στην παγίδα του αλκοολισμού: «Πολλοί από εμάς απλώς συνηθίζουν μετά την δουλειά να πηγαίνουν στο μπαρ αντί για το σπίτι και να πίνουν ένα ποτό. Όταν αυτό συνεχίζεται για χρόνια, η συνήθεια γίνεται εξάρτηση», μας λέει, κάνοντάς μας να συνειδητοποιήσουμε πως πρόκειται για κάτι που μπορεί να συμβεί στον καθένα, χωρίς να χρειάζεται κάποιο δραματικό «φόντο».

Γενικότερα, όπως μας λέει ο Λευτέρης, κάθε αλκοολικός άνθρωπος είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. «Δεν θεωρώ πως η κρίση έχει αυξήσει τους αλκοολικούς. Όντως, φτάνουν περισσότεροι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια στους Α.Α., αλλά πιστεύω πως αυτό συμβαίνει εξαιτίας της καλύτερης πληροφόρησης, της διάδοσης πληροφοριών μέσω της ιστοσελίδας και των επισκέψεών μας σε συνέδρια και σε χώρους όπως οι φυλακές», επισημαίνει.

Τα… άκρα του μπουκαλιού

«Στο παρελθόν, προσπαθήσαμε με διάφορους τρόπους να ελέγξουμε τις ποσότητες που πίναμε. Δώσαμε υποσχέσεις στον εαυτό μας και τους άλλους. Ξεκινήσαμε να πίνουμε ελαφρύτερα ποτά, ή αλλάξαμε τις μάρκες τους. Επιχειρήσαμε να πίνουμε μόνο σε συγκεκριμένες ώρες. Δυστυχώς όμως, χωρίς αποτέλεσμα. Αρχίσαμε να μισούμε τον εαυτό μας για την αδυναμία μας να ελέγξουμε το ποτό... Πολλές φορές λυπόμασταν τον εαυτό μας... Εάν γίνεις αλκοολικός, θα παραμείνεις για πάντα αλκοολικός».

Κάπως έτσι καταγράφουν την εμπειρία τους οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί στην επίσημη σελίδα τους, συμπληρώνονται πως ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας είναι η απόλυτη αποχή από το αλκοόλ. «Χάνεται ο έλεγχος. Ο αλκοολικός φτάνει σε κατάσταση black out, σε ξεσπάσματα οργής, μέχρι και σε εγκληματικές πράξεις. Ας μην ξεχνάμε πως το αλκοόλ στην ουσία "καίει" τα εγκεφαλικά κύτταρα, επομένως μπορεί να οδηγήσει σταδιακά στην κατάθλιψη ή στην παράνοια», μας λέει ο Λευτέρης.

«Πολλοί από τους Ανώνυμους Αλκοολικούς υποτροπιάζουν, προσπαθούν, σκοντάφτουν, ξανασηκώνονται… Τα ποσοστά επιτυχημένης αντιμετώπισης όμως είναι μεγάλα», καταλήγει με ένα ενθαρρυντικό συμπέρασμα ο Λευτέρης. Τα 8,5 νηφάλια χρόνια του το αποδεικνύουν.