Μπλακάουτ: Όταν το άγχος «παγώνει» το μυαλό

Αναπτύσσατε την θεωρία σας, μαγεύοντας το ακροατήριο, χτίζατε το ένα πειστικό επιχείρημα επάνω στο άλλο, ώσπου ξαφνικά… Κενό. Και άβολη σιωπή. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος να αντιμετωπίζει με αυτόν τον τρόπο τις αγχογόνες καταστάσεις, λένε οι επιστήμονες.
Μπλακάουτ: Όταν το άγχος «παγώνει» το μυαλό
Την προηγούμενη Τετάρτη, ο Κυβερνήτης του Τέξας και υποψήφιος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων Rick Perry χάρισε στο internet μία από τις πιο διασκεδαστικές –και ταυτόχρονα πιο άβολες– στιγμές στην ιστορία των debates (για όσους δεν το έχετε δει, το επίμαχο βίντεο βρίσκεται εδώ).

Νέες έρευνες εξηγούν γιατί σε στιγμές πίεσης, σχεδόν όλοι μας είμαστε επιρρεπείς σε παρόμοιες αποτυχίες, καθώς δυσκολευόμαστε να ανασύρουμε από τη μνήμη μας τις σωστές λέξεις τη σωστή στιγμή, και σχεδόν αδυνατούμε να συγκεντρωθούμε σε αυτό που θέλουμε να πούμε.

Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την τάση να «απενεργοποιεί» τα δίκτυα νευρώνων που σχετίζονται με την δημιουργικότητα, την περίσκεψη, τον σχεδιασμό και την αφηρημένη σκέψη όταν καλείται να αντιμετωπίσει αγχογόνες καταστάσεις. Παρ’ όλο που ακούγεται σαν δυσλειτουργία, αυτό στην πραγματικότητα είναι πλεονέκτημα –τουλάχιστον όταν οι στρεσογόνες καταστάσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε έχουν να κάνουν με φυσικές απειλές. Το να καθίσεις να μελετήσεις τις επιλογές σου δεν είναι ό,τι καλύτερο μπορείς να κάνεις όταν σε κυνηγά ένας τίγρης, ή όταν αντιμετωπίζεις εχθρικά πυρά.

Όπως το έθεσαν οι συγγραφείς της νέας έρευνας, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, «το έντονο στρες οξύνει τις αισθήσεις μας, θέτει τον οργανισμό σε κατάσταση έντρομης διέγερσης και δυναμώνει την ανάμνηση άλλων αγχογόνων εμπειριών, αλλά εξασθενεί την ικανότητα περίσκεψης».

Για αυτήν την έρευνα, οι ερευνητές με επικεφαλής τον Erno Hermans του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης υπέβαλλαν 80 υγιείς ενήλικες σε καταστάσεις συναισθηματικού στρες, δείχνοντάς τους τις πιο βίαιες σκηνές της ταινίας Irreversible (Μη Αναστρέψιμος) του Gaspar Noe. Χρησιμοποίησαν εγκεφαλογραφήματα για να εξετάσουν τις περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνταν ενώ οι εθελοντές παρακολουθούσαν τις σκηνές.

Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν έβλεπε συχνά βίαιες ταινίες, ούτε έπαιζε βίαια videogames. Οι μισοί εξ αυτών είδαν τις βίαιες σκηνές πρώτα, και εν συνεχεία ουδέτερες σκηνές από μια άλλη ταινία, ενώ οι υπόλοιποι παρακολούθησαν τα βίντεο αντίστροφα. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι βίαιες σκηνές αύξησαν τα επίπεδα κορτιζόλης (γνωστής και ως ορμόνης του άγχους) και τον σφυγμό των συμμετεχόντων. Όσο τα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνονταν, τόσο ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου –που ελέγχει την σκέψη και τον λόγο– αδρανούσε, και τόσο ενεργοποιούνταν οι περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την κατεύθυνση της προσοχής, τον φόβο και άλλα συναισθήματα.

Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι βρισκόμενος υπό πίεση ο εγκέφαλός μας στρέφει την προσοχή του από την παρούσα δραστηριότητα –επί παραδείγματι, την ανάπτυξη επιχειρημάτων– προς αυτό που θεωρεί ως απειλή που πλησιάζει. Γι’ αυτό το άγχος μπορεί να μπλοκάρει το μυαλό μας την χειρότερη δυνατή στιγμή: ένα γρηγορότερο, αλλά πιο πρωτόγονο, δίκτυο νευρώνων αναλαμβάνει τον έλεγχο του συστήματος.

Στο δεύτερο στάδιο του πειράματος, η επιστημονική ομάδα διερεύνησε ποιες χημικές ουσίες είναι περισσότερο υπεύθυνες για αυτή τη μεταστροφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας, χορηγώντας στους συμμετέχοντες ένα φάρμακο που αποτρέπει την σύνθεση της κορτιζόλης. Παραδόξως, η εγκεφαλική λειτουργία των εθελοντών δεν παρουσίασε ιδιαίτερη διαφορά σε αυτήν την περίπτωση.

Αντιθέτως, όταν τους χορηγήθηκε το φάρμακο Propranolol –που χρησιμοποιείται για να ρίξει την πίεση και να αντιμετωπίσει το τρεμούλιασμα– η υπερδιέγερση του δικτύου νευρώνων που έχουν να κάνουν με τον φόβο όντως μετριάστηκε. 

Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι το φάρμακο θα μπορούσε να βελτιώσει τις επιδόσεις σε κάθε τομέα, εξαλείφοντας ή έστω περιορίζοντας το “black out” του εγκεφάλου που προκαλείται από το στρες. Το αν θα έδινε ταυτόχρονα ένα άδικο πλεονέκτημα στους υποψήφιους που συμμετάσχουν στα debate μένει να αποδειχθεί.

Πηγή: Time.com
Η.Κ.
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v