Το ατύχημα στο εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ, στις 26 Απριλίου 1986, παραμένει η χειρότερη πυρηνική καταστροφή που βίωσε η ανθρωπότητα. Μισό αιώνα μετά, οι Ιάπωνες ειδικοί αναβαθμίζουν τη σοβαρότητα της πυρηνικής κρίσης στη Φουκουσίμα, τοποθετώντας την στα επίπεδα του Τσέρνομπιλ, δηλαδή στην κατηγορία 7 (από την 5 που ήταν αρχικά). Γυρίζουμε στο 1986 για να διδαχθούμε από τα ατυχήματα του παρελθόντος. Τι συνέβη τότε και ποιες ήταν οι άμεσες και οι έμμεσες επιπτώσεις της διαρροής ραδιενέργειας; Πόσο ασφαλείς είμαστε και πόσο πρέπει να φοβόμαστε για την υγεία μας;
Σε αντίθεση με την πυρηνική κρίση στην Ιαπωνία που είναι αποτέλεσμα μιας φυσικής καταστροφής, η έκρηξη και η πυρκαγιά που επακολούθησε στις πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Τσέρνομπιλ, προκλήθηκαν από ανθρώπινο σφάλμα. Σύμφωνα με σχετική έκθεση του ΟΗΕ, οι υπεύθυνοι του εργοστασίου, παραβιάζοντας τους κανονισμούς ασφαλείας, απενεργοποίησαν βασικά συστήματα ελέγχου στον αντιδραστήρα 4. Οι ασταθείς συνθήκες που διαμορφώθηκαν εντός του αντιδραστήρα, οδήγησαν σε διαδοχικές εκρήξεις που ανατίναξαν την ατσαλένια οροφή και έστειλαν ένα νέφος ραδιενεργούς σκόνης σε όλη τη βορειοδυτική Ευρώπη που έφτασε έως και τις ανατολικές ΗΠΑ. Ιδού τι αντιμετώπισε η ανθρωπότητα αμέσως μετά:
• Το νέφος ραδιενεργού στροντίου, καισίου και πλουτωνίου επηρέασε κυρίως την Ουκρανία και τη γειτονική Λευκορωσία, καθώς και τμήματα της Ρωσίας και της Ευρώπης.
• Παρουσιάζεται μεγάλη διαφοροποίηση στις εκτιμήσεις για το κόστος σε ανθρώπινες ζωές (με άμεσο ή έμμεσο τρόπο).
• Το Chernobyl Forum, μία ομάδα από 8 αντιπροσωπείες του ΟΗΕ και τις κυβερνήσεις της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Ρωσίας έχουν υπολογίσει τον αριθμό των θανάτων εξαιτίας της έκρηξης μόνο σε μερικές χιλιάδες. Οι εκπρόσωποι του ΟΗΕ εκτιμούν ότι περίπου 4.000 άτομα θα πεθάνουν λόγω της έκθεσής τους στη ραδιενέργεια.
• Η Greenpeace αυξάνει τον αριθμό πολύ παραπάνω από τις επίσημες στατιστικές, μιλώντας για 93.000 επιπλέον θανάτους από καρκίνο παγκοσμίως.
• Η μη-κυβερνητική οργάνωση «Ένωση Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας» εκτιμά τον αριθμό των θυμάτων μέχρι στιγμής στους 734.000.
• Οι σοβιετικές αρχές προσπάθησαν αρχικά να συγκαλύψουν την καταστροφή και δεν παραδέχτηκαν το γεγονός δημοσίως παρά μόνο ύστερα από μέρες.
• Το πυρηνικό ατύχημα έβλαψε την εικόνα του τότε ηγέτη της ΕΣΣΔ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος λίγο καιρό νωρίτερα είχε προωθήσει την πολιτική της «γκλασνόστ» που δρομολογούσε το σταδιακό άνοιγμα της σοβιετικής κοινωνίας στον δυτικό κόσμο.
• Οι μηχανικοί κατέβασαν τον διακόπτη και του τελευταίου αντιδραστήρα που λειτουργούσε στο Τσέρνομπιλ, τον Δεκέμβριο του 2000. Ραδιενεργά πυρηνικά καύσιμα μεταφέρονται από το εργοστάσιο ακόμη και σήμερα.
• Η «Σαρκοφάγος», το τσιμεντένιο κουβούκλιο που καλύπτει τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα, χτίστηκε 6 μήνες μετά την έκρηξη και έχει διάρκεια ζωής 30 ετών. Ρωγμές έχουν κάνει ήδη την εμφάνισή τους και έχει ξεκινήσει διεθνής προσπάθεια για τη χρηματοδότηση ενός νέου «φέρετρου».
• Η Ουκρανία αναζητά επιπλέον 600 εκ. ευρώ για να χρηματοδοτήσει τη νέα κατασκευή, η οποία θα τοποθετηθεί πάνω από τη γερασμένη «Σαρκοφάγο» και θα επιτρέψει τη διάλυση του παλιού αντιδραστήρα.
• Διεθνείς δωρητές αναμένεται να συμφωνήσουν το ύψος της οικονομικής ενίσχυσης σε συνέδριο στο Κίεβο εντός του μήνα, εν όψει της 25ης επετείου από την καταστροφή.
• Οι αρχές υποστηρίζουν ότι θα χρειαστούν έως και 100 χρόνια προτού ο σταθμός πάψει τελείως να είναι επικίνδυνος.
• Η ζώνη αποκλεισμού γύρω από την τοποθεσία του εργοστασίου έχει μήκος 30 χιλιομέτρων.
• Η άγρια ζωή έχει επανακάμψει στην περιοχή και λέγεται ότι ζουν περισσότερα από 60 διαφορετικά είδη θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων αγριόχοιρων και αλκών (είδος ελαφιού).
• Αν και η έρευνα συνεχίζεται, έχουν ήδη δημοσιευθεί οι πρώτες μελέτες για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ραδιενέργειας. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ραδιενέργεια έχει λιγότερο καταστροφικές συνέπειες από το αναμενόμενο. «Υπάρχει η τάση να αποδίδεται η αύξηση της συχνότητας περιστατικών καρκίνου στο ατύχημα του Τσέρνομπιλ, αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι η άνοδος είχε παρατηρηθεί ήδη πριν από το ατύχημα στις πληγείσες περιοχές», δήλωσε, τον Δεκέμβριο του 2010, η UNSCEAR, η επιστημονική επιτροπή του ΟΗΕ που διερευνά τις επιπτώσεις της ατομικής ενέργειας. «Επιπλέον, γενική αύξηση στη θνησιμότητα έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, και αυτό πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν όταν ερμηνεύουμε τα αποτελέσματα από τις μελέτες που σχετίζονται με το Τσέρνομπιλ».
• Στο συμπέρασμά της, η έρευνα του ΟΗΕ αναφέρει ότι «η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού δεν χρειάζεται να ζει με τον φόβο σοβαρών επιπτώσεων στην υγεία εξαιτίας της ραδιενέργειας από το ατύχημα του Τσέρνομπιλ».
• Η μελέτη εξηγεί ακόμη ότι η πλειονότητα του πληθυσμού στην πληγείσα περιοχή εκτέθηκε σε επίπεδα ραδιενέργειας «συγκρίσιμα ή λίγες φορές υψηλότερα από τα φυσικά επίπεδα, ενώ οι μελλοντικές εκθέσεις συνεχίζουν να μειώνονται αργά καθώς τα ραδιονουκλεΐδια αποσυντίθενται».
Πηγή: Reuters