Μεγαλύτερη από ποτέ η τρύπα του όζοντος στην Αρκτική

Aπώλεια-ρεκόρ που φτάνει στο 40% κατέγραψαν οι επιστήμονες στο στρώμα όζοντος πάνω από την Αρκτική. Οι ειδικοί μιλούν για καταστροφή άνευ προηγουμένου, αφού το προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ ήταν 30%. Τα ευρήματά τους παρουσίασαν στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών, υποδεικνύοντας ως κύριο ένοχο τις χαμηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν τον φετινό χειμώνα στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι είναι λάθος να θεωρούμε λυμένο το πρόβλημα της τρύπας του όζοντος.

Το ασυνήθιστο ψύχος στη στρατόσφαιρα (-78 βαθμοί Κελσίου) ευνοεί την απώλεια του όζοντος παρά τις επιτυχημένες προσπάθειες που έχουν γίνει για περιορισμό των βλαβερών χημικών ουσιών. «Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ είναι αποτελεσματικό και η ποσότητα των αερίων που καταστρέφουν το όζον, μειώνεται, αν και με αρκετά αργούς ρυθμούς», επεσήμανε στο BBC ο Geir Braathen, από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και ένας εκ των συντονιστών των δεδομένων για το όζον παγκοσμίως. «Στο μεταξύ, έχουμε κάποιους χειμώνες που είναι πολύ πιο κρύοι απ’ ό,τι στο παρελθόν, ενώ οι περίοδοι ψύχους διαρκούν περισσότερο την άνοιξη. Επομένως, η απώλεια του όζοντος οφείλεται στον συνδυασμό των αερίων που είναι ακόμη εκεί και της εναλλαγής μεταξύ χαμηλών θερμοκρασιών με ηλιοφάνεια».

Φέτος το χειμώνα, παρά το γεγονός ότι η Αρκτική ήταν ασυνήθιστα ζεστή στο έδαφος, οι θερμοκρασίες 15-20 χλμ πάνω από την επιφάνεια της Γης έπεσαν κατακόρυφα και παρέμειναν χαμηλές. «Οι χαμηλές θερμοκρασίες δεν ήταν τόσο διαφορετικές από κάποιες άλλες χρονιές, αλλά διήρκεσαν πολύ περισσότερο τον Μάρτιο και τον Απρίλιο – στην πραγματικότητα συνεχίζονται ακόμα και τώρα», εξήγησε ο Farahnaz Khosrawi, ειδικός στο όζον στο Μετεωρολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης.

Η Dr Florence Goutail από το Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) συνέκρινε τους δύο τελευταίους χειμώνες. «Συνήθως, στους κρύους χειμώνες παρατηρούμε ότι περίπου το 25% του όζοντος εξαφανίζεται, αλλά αυτόν τον χειμώνα έσπασε το ρεκόρ – 40% της ποσότητας εξαφανίστηκε».

Οι μεγαλύτεροι και ψυχρότεροι χειμώνες στην Ανταρκτική συχνά έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια έως και του 55% του όζοντος. Ωστόσο, αυτό έχει ελάχιστη επίδραση στην υγεία μας, καθώς η περιοχή είναι στη μεγαλύτερη έκτασή της ακατοίκητη – κάποιες φορές μόνο απλώνεται η τρύπα του όζοντος ως τη νότια άκρη της Νότιας Αμερικής. Δεν ισχύει το ίδιο και για την Αρκτική. Τον τελευταίο μήνα, σοβαρή απώλεια όζοντος παρατηρήθηκε πάνω από τη Σκανδιναβία, Γροιλανδία και μέρη του Καναδά και Ρωσίας.

Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός συμβουλεύει τους κατοίκους στις σκανδιναβικές χώρες και τη Γροιλανδία να ενημερώνονται καθημερινά για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες απο την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. «Χωρίς το στρώμα του όζοντος, θα είχαμε 70 φορές περισσότερη UV ακτινοβολία από τώρα – επομένως μπορεί να πει κανείς ότι το όζον είναι ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 70», πρόσθεσε ο Dr Braathen.

Η μείωση του όζοντος συχνά αντιμετωπίζεται ως ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα που λύθηκε. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, που υπεγράφη το 1987, έχει αποσύρει από την κυκλοφορία πολλά χημικά που καταστρέφουν το όζον, όπως τα CFC που μέχρι πρότινος χρησιμοποιούνταν ως ψυκτικές ουσίες. Αλλά παρά το γεγονός ότι οι συγκεντρώσεις αυτών των χημικών στην ατμόσφαιρα πέφτουν, η διάρκεια ζωής τους μετρά αρκετές δεκαετίες. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στις πολικές περιοχές, οι συγκεντρώσεις έχουν πέσει μόλις 10% συγκριτικά με τα αντίστοιχα ποσοστά στα χρόνια προτού εφαρμοστεί το Πρωτόκολλο.

Σύμφωνα με διάφορα μοντέλα προσομοίωσης, η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική δεν θα κλείσει πλήρως παρά μόνο το 2045-60.

Πηγή: BBC