Έρωτας στα χρόνια του… Διαδικτύου

«Και πώς γνωριστήκατε;» Το αμήχανο χαμόγελο το έχει ήδη μαρτυρήσει: Μέσω Facebook. Οι πιο πολλοί θα σου πουν ότι δεν είναι ακριβώς έτσι όπως φαίνεται, ότι δηλαδή υπάρχει κάποιος κοινός φίλος που έχει κάποιον άλλον κοινό φίλο και θα πήγαιναν όλοι μαζί σε ένα κοινό πάρτι… Η «κοινοκτημοσύνη» του Διαδικτύου, των social networks για την ακρίβεια, βρίσκει τον τρόπο να φέρνει κοντά ανθρώπους σε καιρούς που ο δυτικός τρόπος ζωής κάνει τις κοινωνίες κλειστές, φοβισμένες και απόμακρες. Κι όμως, μέσα από φωτογραφίες, έξυπνες ατάκες και ενδιαφέροντα posts ξυπνά η περιέργεια, το chat δημιουργεί μία ανεξήγητη διέγερση και η live web cam κάνει το πρώτο ραντεβού πραγματικότητα. Αν όλα πάνε καλά, όλα αυτά γίνονται έρωτας. Η πραγματικά επαφή μπορεί να έρθει πολύ αργότερα.

Σε έρευνα που έγινε πέρσι στην Μ. Βρετανία υπολογίστηκε ότι ένας στους τέσσερις χρήστες του Διαδικτύου βγαίνει -ή έχει βγει- με κάποιον που γνώρισε σε sites κοινωνικής δικτύωσης. Ένας στους τρεις αναφέρει ότι με τον ίδιο τρόπο ήρθε σε επαφή με κάποιον παλιό έρωτα, ενώ ένας στους δέκα αποκαλύπτει ότι δημιούργησε σχέση ή έκανε one-night-stand με κάποιον που γνώρισε μέσω τέτοιων ιστοσελίδων. Η ίδια έρευνα τονίζει ότι τα τρία τέταρτα των Βρετανών πιστεύουν ότι μία γνωριμία μέσω Facebook κινδυνεύει λιγότερο από κοινωνικό στιγματισμό, από μία γνωριμία μέσω ιστοσελίδων που έχουν κατεξοχήν σκοπό συνοικεσίων.

Τα στοιχεία αυτά δεν διαφέρουν πολύ από τα ελληνικά. Πρόσφατη έρευνα της Microsoft έδειξε ότι το 54% των χρηστών προτιμά να φλερτάρει μέσω διαδικτύου, ενώ το 33% των Ελλήνων έχει επιχειρήσει να κάνει σχέση με κάποιον/-α που γνώρισε online. Από τις σχέσεις που συνάφθηκαν το 8% κατέληξε σε ευτυχισμένους γάμους και το 25% σε μακροχρόνιους δεσμούς. Γιατί όχι, λοιπόν;

Αληθινές ιστορίες
Ο Γιάννης γνώρισε την Τάνια πριν πέντε χρόνια μέσω Hi5. «Ήμουν φαντάρος και ένα απόγευμα καθώς χάζευα στο Hi5 στα προφίλ διαφόρων φίλων μου, κοιτώντας φωτογραφίες δικών τους φίλων, έπεσα πάνω σε μία φωτογραφία της Τάνιας που μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Της έστειλα ένα μήνυμα, απάντησε και γίναμε φίλοι». Δεν εξελίχθηκε, όμως, σύντομα σε σχέση η γνωριμία αυτή. Το αντίθετο μάλιστα. «Η Τάνια κάποια στιγμή εξαφανίστηκε από το Hi5. Εγώ μετά έπιασα δουλειά. Χαθήκαμε. Και άργησα να ασχοληθώ με το Facebook». Όταν τελικά μετά από καιρό δημιούργησε το προφίλ του στο Facebook, από τα πρώτα πράγματα που έκανε ο Γιάννης ήταν να αναζητήσει την Τάνια. Και την βρήκε. «Ξαναγίναμε ‘φίλοι’ και της έγραψα ότι πλέον ήταν καιρός να γνωριστούμε από κοντά. Ήμουν ελεύθερος, ήταν ελεύθερη, τι είχαμε να χάσουμε;».

Λίγες μέρες μετά ο Γιάννης και η Τάνια συναντήθηκαν για πρώτη φορά. «Του ζήτησα να πάμε σε ένα μπαρ που δουλεύει μία φίλη μου, για να νιώθω μία σχετική ασφάλεια αν τελικά δε μου άρεσε», λέει η Τάνια. Η βραδιά, ωστόσο, συνεχίστηκε σε δεύτερο μπαρ και κατέληξε ξημερώματα σε πολύωρη κουβέντα στο αυτοκίνητο του Γιάννη. Έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια από τότε. Ο Γιάννης και η Τάνια είναι σήμερα πιο ερωτευμένοι από ποτέ και προβλέπουν πως το μέλλον τους θα είναι κοινό.

Αντίστοιχη είναι και η ιστορία που δημοσιεύτηκε πριν μερικές ημέρες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η οποία μάλιστα κατέληξε εις… γάμου κοινωνία. Ο λόγος για τον Κώστα και την Joanna, οι οποίοι βρέθηκαν να παίζουν μαζί σε ένα από τα παιχνίδια του Facebook. Ο Κώστας είδε τη φωτογραφία της Joanna, της έστειλε μήνυμα, εκείνη του απάντησε και άρχισαν να μιλάνε. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Joanna είναι από το Hong Kong, συνεπώς όλη η γνωριμία έγινε αποκλειστικά online, με την χρήση web cam. Συναντήθηκαν στο αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος επτά μήνες μετά. Πολύ σύντομα παντρεύτηκαν και τώρα περιμένουν το πρώτο τους παιδί.

Δεν είναι, όμως, όλοι οι χρήστες του Facebook τόσο τυχεροί και δη όσοι το χρησιμοποιούν για νέες γνωριμίες. Όλοι θυμόμαστε τον ξυλοδαρμό 16χρονης στο Παλαιό Φάληρο από συνομήλικό της και την παρέα του, με τον οποίον λίγη ώρα πριν είχε κλείσει ραντεβού μέσω Facebook για να συναντηθούν από κοντά. Ακόμα μεγαλύτερο σάλο δημιούργησε η πιο πρόσφατη ιστορία της 18χρονης Νόνα Μπελομεσόφ (φωτο), στην Αυστραλία, η οποία έφυγε από το σπίτι της προκειμένου να συναντήσει έναν άνδρα που της υποσχέθηκε εργασία και δεν επέστρεψε ποτέ. Το πτώμα της βρέθηκε δύο μέρες μετά σε ένα ρυάκι.

Τι λένε οι ειδικοί
Χωρίς καμία διάθεση να δαιμονοποιήσουμε το Facebook ή οποιοδήποτε άλλο site κοινωνικής δικτύωσης, αλλά με τον εύλογο προβληματισμό που δημιουργεί η νέα τάση γνωριμίας άλλων ανθρώπων μέσω διαδικτύου, απευθυνθήκαμε στην κλινική ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια κ. Ευθυμία Παυλάτου, ζητώντας την άποψή της σχετικά με το πώς μεταφράζεται η ανάγκη αυτή. «Συχνά μπορεί να αποτελεί απλώς ένα μέσο αρχικής επαφής που πλέον είναι συνηθισμένο ή και ‘κοινωνικά επιβεβλημένο’ για να είναι κάποιος ‘μέσα στα πράγματα’», λέει η κ. Παυλάτου. «Αρκετές φορές όμως μπορεί να επιλέγεται από άτομα κοινωνικά απομονωμένα στην καθημερινή τους ζωή -ειδικά εφόσον οι επαφές και οι σχέσεις τους γενικότερα είναι περιορισμένες-, που διστάζουν να αναλάβουν το ρίσκο της προσωπικής επαφής και την ευθύνη που μπορεί αυτό να συνεπάγεται, να αποφεύγουν τη συναισθηματική εμπλοκή και δέσμευση, με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, που δεν πιστεύουν ότι θα τα καταφέρουν σε μια ‘πρόσωπο με πρόσωπο’ αρχική επικοινωνία (ή που έχουν ήδη εισπράξει απόρριψη και απογοήτευση από προηγούμενες εμπειρίες), που μπορεί το «πραγματικό» τους πρόσωπο να μην το θεωρούν αρκετά... ευπαρουσίαστο ώστε να τολμήσουν να πλησιάσουν ένα ‘πραγματικό’ άτομο και να εκτεθούν σε αυτό.»

Η ανασφάλεια, λοιπόν, για άμεσες κοινωνικές επαφές είναι σίγουρα ένας από τους λόγους που οδηγούν πολλούς νέους -και όχι μόνο- στο να αναζητούν τον έρωτα στον διαδίκτυο. Πόσο, όμως, επιτυχημένη θα μπορούσε να είναι μία σχέση που ξεκινά τόσο εικονικά; Η κ. Παυλάτου αφήνει ελπίδες όταν λέει πως «εφόσον τελικά υπάρξει συνάντηση και γνωριμία -στην «πραγματική» ζωή- και ξεπεραστεί το αρχικό στάδιο της επαφής με την πραγματικότητα (ή της «προσγείωσης» στην πραγματικότητα) -που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι «σύγκρουση» με αυτήν και να προκαλέσει τεράστια απογοήτευση (αν η «βελτιωμένη» παρουσίαση του εαυτού απέχει πολύ από την αληθινή εικόνα, ή αν η εικόνα που είχε σχηματίσει το άλλο άτομο ήταν εντελώς «εικονική»)- και αν πολλά από αυτά που είχαν μοιραστεί τα δύο άτομα μέσα από την ασφάλεια της διαδικτυακής επαφής ήταν αληθινά κομμάτια του εαυτού τους, οπότε έχουν δημιουργηθεί οι αρχικές βάσεις για μια σχέση, και αν αποδεχτούν και καταφέρουν να περάσουν σε μια μορφή επικοινωνίας πιο ουσιαστική και πολύπλοκη… τότε μπορεί όντως να υπάρχουν ελπίδες επιβίωσης».

Καταλήγοντας, η κ. Παυλάτου τονίζει τους πιθανούς συναισθηματικούς κινδύνους που μπορεί να ενέχει μία σχέση που ξεκινά μέσα από την οθόνη του υπολογιστή. «Οι ‘εικονικές’ σχέσεις που δημιουργούνται επιτρέπουν την σταδιακή συναισθηματική εμπλοκή και αποκάλυψη στοιχείων του εαυτού και δίνουν μια απόσταση ασφαλείας που μπορεί να είναι πολύ βοηθητική για κάποιους ανθρώπους. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τελικά να «αφεθούν» και να επενδύσουν συναισθηματικά για την κάλυψη πραγματικών αναγκών σε μια μη πραγματική σχέση και σε ένα μη πραγματικό άτομο, καθώς δεν γνωρίζουν ποιον έχουν στ’ αλήθεια απέναντί τους». Έτσι, εξηγεί, η ψυχολόγος, οι απαιτήσεις που μπορεί να δημιουργηθούν τελικά από αυτή τη σχέση και από το άλλο άτομο μπορεί να είναι εντελώς υπερβολικές και ανεδαφικές, ενώ -από την άλλη- μία τέτοια σχέση μπορεί να παραμείνει τόσο επιφανειακή όσο ξεκίνησε και να μην προσφέρει κάτι περισσότερο στο άτομο. Τονίζει, βέβαια, ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε σχέση.

Τέλος, η κ. Παυλάτου δίνει έμφαση στη σημασία της ισορροπημένης πραγματικής ζωής, προκειμένου να αποφύγει κανείς να πληγωθεί από μία τέτοια σχέση, αλλά και στην ικανότητα του ατόμου να συνάψει πραγματικές σχέσεις. Σε περιπτώσεις ανισορροπίας «οι σχέσεις αυτές μπορούν να αυξήσουν τα αισθήματα κενού, απομόνωσης και μοναξιάς, αλλά και να μειώσουν ακόμα περισσότερο την αυτοεκτίμηση του ατόμου, αφού μέσα από τη ‘βελτιωμένη’ εικόνα εαυτού που παρουσιάζει γίνεται αποδεκτό υπό όρους από το άλλο άτομο, έχοντας τον φόβο ότι η πραγματική επαφή θα αποκαλύψει τα μειονεκτήματά του… Η επένδυση -χρόνου και συναισθηματική- σε «εικονικές» σχέσεις μπορεί να μην αφήσει τελικά το άτομο να επενδύσει σε «αληθινές» σχέσεις, με όλες τις δυσκολίες που αυτές μπορεί να έχουν…».