Τι είναι τελοσπάντων ή alt-right ρητορική;

Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι αναφορές στο alt-right κίνημα, αλλά και στην -πολλές φορές- ακραία ρητορική του η οποία έχει παρεισφρήσει σε πολιτικούς και κοινωνικούς κύκλους τόσο της Αμερικής όσο και της Ευρώπης. Σε μια προσπάθεια να αποκρυπτογραφήσουμε τι σημαίνει τελοσπάντων alt-right (εναλλακτική δεξιά) και πως επηρεάζει το σύγχρονο πολιτικό-κοινωνικό γίγνεσθαι καταλήξαμε στα παρακάτω συμπεράσματα.

Πότε ξεκίνησε το alt-right κίνημα;

Ψάχνοντας να βρούμε τον εισηγητή του όρου της «εναλλακτικής δεξιάς» θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο 2008 και να βρούμε τον Ρίτσαρντ Σπένσερ, διευθυντή σύνταξης του αμερικανικού περιοδικού Takis’s Magazine, το οποίο διάβαζαν κυρίως υποστηρικτές του παλαιό-συντηρητισμού (όρος που χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει την επιφυλακτική και συντηρητική αντιμετώπιση νέων θεσμών, αρχών και αξιών της κοινωνίας, σε ατομική και ομαδική βάση. Γενικά, σημαίνει την επιφυλακτική έως αρνητική στάση απέναντι σε οποιονδήποτε νεωτερισμό.) Στο Taki’s Magazine η έκφραση χρησιμοποιούνταν ως γενικός όρος για μια πλειάδα δεξιών φωνών που ήταν αντίθετες στο συντηρητικό κατεστημένο, συμπεριλαμβανομένων των παλαιό-συντηρητικών, των «ελευθεριακών» και των λευκών εθνικιστών. 

Αξίζει να αναφέρουμε ότι περίπου δύο χρόνια αργότερα ο Σπένσερ αποχώρησε από το περιοδικό προκειμένου να ιδρύσει μια νέα έκδοση, το AlternativeRight.com, η οποία παρουσιάστηκε σαν «μια διαδικτυακή έκδοση ριζοσπαστικού παραδοσιοκρατισμού.»

Με τον Σπένσερ ενώθηκαν, ως εξωτερικοί συντάκτες, ο Πίτερ Μπράιμλοου (του οποίου το αντί-μεταναστευτικό Ίδρυμα VDARE χρηματοδοτούσε το εγχείρημα) και ο Πολ Γκοτφριντ. Το συγκεκριμένο φόρουμ δεν άργησε να γίνει ένας χώρος διαδικτυακής συνάντησης σκληροπυρηνικών δεξιών νέων σε ηλικία.

Σε συνέντευξη που είχε δώσει επί του θέματος ο Γιώργος Άρχοντας στον Νίκο Σταματίνη για το Oneman υπογραμμίζει πως «δεδομένου του πολυπρισματικού της χαρακτήρα, οι αναφορές είναι πολλές: είναι η γαλλική νέα δεξιά και κυρίως ο Alain de Benoist, οι αντιδιαφωτιστές-αντιδραστικοί στοχαστές όπως ο Joseph de Maistre και ο Julius Evola, είναι συγκεκριμένες αναγνώσεις του Oswald Spengler, του Carl Schmitt και του Martin Heidegger και πάει λέγοντας. Είναι επίσης σύγχρονοι σχολιαστές και ακτιβιστές όπως ο Richard Spencer (που λέγαμε), o Steve Bannon, ο Carl Benjamin (Sargon of Akkad) στις διάφορες ιστοσελίδες του κινήματος που παρουσιάζουν αρκετή κινητικότητα και ανακατατάξεις ιδίως από την εκλογή του Τραμπ και μετά. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η οικειοποίηση του alt-right από τον Jordan Peterson, κυρίως λόγω της κριτικής που ασκεί σε εκφάνσεις της πολιτικής ορθότητας, μολονότι μάλλον δύσκολα θα εντόπιζε κανείς ακροδεξιά χαρακτηριστικά στο έργο του». 

Στην εφημερίδα The Nation, ο δημοσιογράφος Ian Allen περιγράφει την «συντηρητική επανάσταση» του Spencer σαν «ένα ρατσιστικό δόγμα κάτω από ένα νέο όνομα». Το σάιτ ThinkProgress ανακοίνωσε πρόσφατα ότι οι δημοσιογράφοι του θα αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τον όρο alt-right: «Αποστολή ενός δημοσιογράφου είναι να περιγράφει τον κόσμο όπως αυτός είναι, με καθαρότητα και ακρίβεια. Το να χρησιμοποιεί κάποιος τον όρο "alt-right" είναι σαν να συγκαλύπτει έναν προφανή ρατσισμό και αυτό κάνει την αποστολή του δημοσιογράφου ακόμη πιο δύσκολη». 

Ποια είναι τα κεντρικά χαρακτηριστικά της ρητορικής του alt-right κινήματος;

Ο δημοσιογράφος Γιάννης Μπουμπούλιας σε σχετική του ανάρτηση στο Facebook που έγινε έπειτα κι άρθρο στο parallaxi.gr σταχυολόγησε τα βασικά χαρακτηριστικά της alt-right ρητορικής: Eίναι η προώθηση μιας ατζέντας που υπερασπίζεται την ανωτερότητα της λευκής φυλής (white supremacy), την λευκή ταυτότητα, και μάλιστα την λευκή ανδρική ετεροφυλοφιλική ταυτότητα, η επίθεση στο φεμινιστικό και το ομοφυλοφιλικό κίνημα μέσω μιας διακωμώδησης που παρουσιάζει τα δυο κινήματα ως καρικατούρες δίχως περιεχόμενο, καθώς και η κριτική στις θεωρίες κοινωνικού φύλου (βλέπε τα λεγόμενα anti-gender movements).

Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς ότι  και το μεταναστευτικό είναι ψηλά στην ατζέντα τους,γιατο οποίο προτείνουν κάποιες τουλάχιστον αμφιλεγόμενες λύσεις (στη ρητορική τους βασίστηκε η πρόταση Τραμπ, περί τείχους στα σύνορα Η.Π.Α. και Μεξικού), ενώ την ίδια ώρα όλοι οι εκφραστές της alt-right Ιδεολογίας εμφανίζονται ως σφοδροί πολέμιοι της πολιτικής ορθότητας.

Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς ότι  και το μεταναστευτικό είναι ψηλά στην ατζέντα τους, στο οποίο προτείνουν κάποιες τουλάχιστον αμφιλεγόμενες λύσεις (στη ρητορική τους βασίστηκε η πρόταση Τραμπ, περί τείχους στα σύνορα Η.Π.Α. και Μεξικού), ενώ την ίδια ώρα όλοι εκφραστές της alt-right Ιδεολογίας εμφανίζονται ως σφοδροί πολέμιοι της πολιτικής ορθότητας.

Η δράση τους

Η «εναλλακτική Δεξιά» παγκοσμίως έχει στηριχτεί σε ένα πολυεπίπεδο ρεπερτόριο δράσης και προπαγάνδας. Το διαδίκτυο αλλά κυρίως τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης αποτέλεσαν πρόσφορο έδαφος  για να δημιουργηθούν νέο-ακροδεξιές ομάδες οι οποίες διασπείρουν, χτίζουν και συζητούν τις απόψεις τους. Ανωνυμία, συνωμοσιολογία, ρατσισμός με το επιπλέον «πλεονέκτημα» ότι κανείς δε ξέρει ποιοι και πόσοι βρίσκονται πίσω από τις δεκάδες ιστοσελίδες που πληθαίνουν σε όλο τον κόσμο, αποτέλεσαν την συνταγή της επιτυχίας του alt-right κινήματος παγκοσμίως. 

Η περίπτωση Τραμπ

Ο δημοσιογράφος Γιάννης Πλιάκος  γράφει σχετικά στο cnn.gr ότι «ο Ντόναλντ Τραμπ επένδυσε στο Alt-right κίνημα, αυτό δηλαδή της λευκής, εθνικιστικής και ρατσιστικής Αμερικής, που υιοθέτησε λαϊκίστικες πρακτικές και αναδείχθηκε με τη βοήθεια των κοινωνικών δικτύων, με αποτέλεσμα να γιγαντωθεί στα χρόνια της προεδρίας του. Συνεχίζει μάλιστα πιο γλαφυρά γράφοντας πως «με λίγα λόγια ένα μεγάλο κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας, που αποτελεί μέρος της Alt-right συνειδητοποίησε ότι το να είσαι λευκός, χριστιανός, εθνικιστής, ρατσιστής δεν αρκούσε πια για να έχεις μια καλή ζωή. Η τετραετία Τραμπ, εκμεταλλεύτηκε αυτό το κίνημα, ενώ τα τελευταία χρόνια η χώρα έζησε μεγάλα γεγονότα μετά από σοβαρά περιστατικά αστυνομικής βίας κατά Αφροαμερικανών. Χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους, όπως και η Alt-right σε ρόλο θεματοφύλακα της εθνικής ασφάλειας, ενώ η στάση της κυβέρνησης απέναντι στους υπευθύνους για την αστυνομική βία την αποθράσυνε».

Την ίδια περίοδο (2015-2021) η ακροδεξία ιστοσελίδα Breitbart News ζει στιγμές δόξας και γίνεται μια από τις πιο αγαπημένες του Ντόναλντ Τραμπ ο οποίος συχνά πυκνά κάνει δημόσια re-tweets στα γραφόμενα της. Το 2016 ο Τραμπ έκανε τον Μπάνον (διευθυντή της Breitbard) κύριο στρατηγικό σύμβουλό του και στην ουσία η ικανότητα του Μπάνον να εκμεταλλευτεί τις αρετές του Τραμπ, βοήθησε πολύ στην εκλογή του τελευταίου.

Συντάκτης της Breitbart και βαμμένος «Τραμπικός» ήταν κι ο Μάιλο Γιαννόπουλος έχει ταχθεί κατά των τρανς, των ομοφυλόφιλων, των γυναικών, των μουσουλμάνων και των μεταναστών. To 2016 ο Γιαννόπουλος είχε γίνει το μαύρο πρόβατο του Twitter εξαιτίας των επαίσχυντων δηλώσεών του, στις οποίες υποστήριζε τις σχέσεις μεταξύ “νεότερων αγοριών” και μεγαλύτερων ανδρών. «Νομίζω ότι ιδιαίτερα στον γκέι κόσμο, και εκτός της Καθολικής Εκκλησίας -αν εκεί θέλουν να καταλήξουν κάποιοι από εσάς- μερικές από τις πιο σημαντικές σχέσεις στη ζωή είναι αυτές που διαμορφώνονται μεταξύ νεότερων αγοριών και μεγαλύτερων ανδρών» είχε δηλώσει σε podcast επί του θέματος.

Από την άλλη ο εκ των πρωτεργατών του alt-right κινήματος Ρίτσαρντ Σπένσερ σε ομιλία του λίγο μετά την εκλογή του Τραμπ φαίνεται να πανηγυρίζει ναζιστικά την νίκη του, φωνάζοντας: «Χάιλ, Τραμπ! Χάιλ, λαέ μας! Χάιλ, νίκη!»

Τα τραγικά γεγονότα του Charlottesville

Τον Αύγουστο του 2017 οργανώθηκε μία πορεία από όλους τους νεοναζί, φασίστες, ομοφοβικούς και ρατσιστές στο Charlottesville. Όταν έγιναν οι παραδοσιακές φασιστικές λαμπαδηδρομίες, δημιουργήθηκαν αντιδιαδηλώσεις αντιφασιστών (antifa) και κατά τη διάρκειά τους ένας ακροδεξιός πήρε το αυτοκίνητο του και έπεσε πάνω σε συγκεντρωμένους αντιφασίστες σκοτώνοντας μία διαδηλώτρια, την 32χρονη Χέδερ Χάιερ. H πορεία ονομάστηκε Unite the right και οργανώθηκε από τις alt-right πλατφόρμες. 

Ο Τραμπ όταν κλήθηκε να σχολιάσει όσα έγιναν είπε μόνο πως: «στους διαδηλωτές υπήρχαν και άλλοι άνθρωποι, όχι μόνο νεοναζί και ρατσιστές και ο Tύπος τούς συμπεριφέρθηκε άδικα. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν καλοί άνθρωποι αλλά υπάρχουν και ταραχοποιά στοιχεία, υπάρχουν πολλοί κακοί και στην άλλη μεριά».

Η alt-right ρητορική όπως μπορείς να καταλάβεις συνεχίζει να υφίσταται και δυστυχώς ορισμένες φορές να κανονικοποιείται τόσο στις Η.Π.Α. όπου και γεννήθηκε αλλά και στην Ευρώπη με τις περιπτώσεις του Όρμπαν στην Ουγγαρία και της νέο-εκλεγείσας Μελόνι στην Ιταλία να έχουν κοινά σημεία αναφοράς, με την κουλτούρα της εναλλακτικής δεξιάς που ευαγγελίζεται ο Ρίτσαρντ Σπένσερ και οι όμοιοι του.