Θα ξεμπερδέψουμε ποτέ με τον κορωνοϊό;

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Διανύοντας την τρίτη κατά σειρά άνοιξη με τον κορωνοϊό, η κόπωση σε όλους μας είναι εμφανής. Όμως με καθημερινές απώλειες και περισσότερους από 29.000 θανάτους από την αρχή της πανδημίας ο εφησυχασμός είναι το τελευταίο πράγμα που θα πρέπει να σκεφτόμαστε.

Πότε θα τελειώσει όλο αυτό; Άγνωστο. Όσο και να θέλουμε να ξεφορτωθούμε το χτικιό, η πορεία που διαγράφει μέχρι στιγμής δεν μας αφήνει να ηρεμήσουμε.

Ο Γιώργος Παππάς είναι παθολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ο άνθρωπος πίσω από το δημοφιλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «Ημερολόγιο Κορωνοϊού». Ειδικεύεται εδώ και χρόνια σε attack scenarios επιδημιών, έχει δημοσιεύσεις στα μεγαλύτερα ιατρικά περιοδικά και h-index 37. Είναι από τους ανθρώπους που αγαπούν την επιστήμη και δεν αρέσκονται στο να ωραιοποιούν καταστάσεις. 

«Στα Γιάννενα βρέχει πολύ, φυσικά για Μάιο μήνα, οπότε δεν έχουμε περιθώρια για να είμαστε επιστημονικά by the pool. Συνεχίζουμε by SARS-CoV-2 όμως, και στο μέτωπο αυτό συνεχίζει να βρέχει και μέσα στο σπίτι μας, σαν το φινάλε του Ταρκόφσκι στο Solaris της εικόνας», γράφει στην πιο πρόσφατη καταχώρηση του «Ημερολογίου» του. «Ένα περίεργο πράγμα με αυτό τον ιό, εμείς του λέμε να εξαφανιστεί εδώ και τόσον καιρό κι αυτός εκεί, να συνεχίζει την μονότονη στατιστική του. Ακόμη κι αν είναι κρυμμένη αυτή η στατιστική από τα πρωτοσέλιδα».

Επικοινωνήσαμε λοιπόν μαζί του, και του θέσαμε μια σειρά ερωτήματα για την πανδημία, τα εμβόλια, το πολλά υποσχόμενο χάπι της Pfizer, αλλά και το… σινεμά.

Τι μάθαμε από την περίπτωση της Σαγκάης;

Η Σαγκάη με το παρατεταμένο αυστηρό lockdown δεν μπορεί να εκτιμηθεί με τα μάτια μας, τα μάτια της Δύσης, εύκολα για πολλούς λόγους: πρώτον, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για την επάρκεια των δεδομένων που ανακοινώνονται, για παράδειγμα ανακοινώνεται ένας δυσανάλογα μεγάλος αριθμός ασυμπτωματικών. Δεύτερον, παρερμηνεύεται εύκολα η λογική του Covid-Zero με βάση όσα μαθαίνονται. Στην Κίνα, η λογική της εξαφάνισης της κυκλοφορίας του ιού από την κοινότητα περιλαμβάνει αυστηρές απομονώσεις που σε μεγάλη κλίμακα δεν είναι εύκολο να συμβούν σε λιγότερο απολυταρχικές συνθήκες. Περιλαμβάνει όμως και εκτεταμένους διαγνωστικούς ελέγχους, μάθημα που ακόμη δεν εμπεδώσαμε στην Δύση. Στην Κίνα τέλος πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η προϋπάρχουσα ανοσία βασίζεται στα δικά τους "παραδοσιακά" εμβόλια, που αποδείχθηκαν κατώτερα σε σύγκριση με τα mRNA εμβόλια, όπου χρησιμοποιήθηκαν παράλληλα (π.χ. στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), ενώ και η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού παραμένει ελλιπής.

Υπάρχει μοντέλο πρόβλεψης όσον αφορά τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού; Θα συνεχίσει να αποδυναμώνεται;

Ποιος ακριβώς αποδυναμώθηκε; Ο ιός αντίθετα έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα μεταδοτικότητας στην κοινότητα. Παράλληλα, εξελίσσεται με στελέχη που εν μέρει διαφεύγουν της ανοσίας μας (είτε μετά από εμβολιασμό είτε νόσηση). Δεν υπάρχει κανένα επιστημονικά αποδεκτό μοντέλο, ούτε ιστορικό προηγούμενο, που να προβλέπει μια αποδυνάμωση του ιού, ή του όποιου παθογόνου, για να συνυπάρξει μαζί μας. Ειδικά όταν μιλάμε για έναν ιό που ολοκληρώνει την μετάδοσή του από άνθρωπο σε άνθρωπο πριν προκαλέσει βαριά νόσο στον ξενιστή του. Οπότε, δεν έχει κανένα λόγο να γίνει ηπιότερος.

Πόσο σοβαρή και θανατηφόρα είναι τελικά η Όμικρον;

Είναι δεδομένο ότι έχει μικρότερη προδιάθεση να προσβάλλει το κατώτερο αναπνευστικό. Από την άλλη όμως, έχει τόσο μεγάλη κινητική δυναμική, που οι πιθανότητες κάποιου να κολλήσει είναι υπερ-πολλαπλάσιες. Οπότε, αν έχεις (χρησιμοποιώ αυθαίρετα νούμερα), 4 φορές μικρότερη πιθανότητα να νοσήσεις βαριά, αλλά 6-7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να κολλήσεις, ο κίνδυνος εν τέλει είναι μεγαλύτερος. Και αυτό αποδεικνύεται από την καθημερινή απώλεια δεκάδων συμπολιτών μας.

Όσον αφορά την παραφιλολογία περί θανάτων με Όμικρον αλλά όχι από Όμικρον- παραφιλολογία που ενίοτε αναπαράγεται και από επίσημα χείλη- δεν υπάρχει κάποια σχετική Ελληνική μελέτη- το να βασιζόμαστε σε μελέτες από την Δανία, όπου η εμβολιαστική κάλυψη με 3η δόση σε μεγάλες ηλικίες είναι πάνω από 96%, είναι αδόκιμο, καθώς εμβολιαστικά είμαστε πολύ πίσω από την Δανία. Και τέλος, πρέπει να θυμόμαστε ότι κάθε απορρύθμιση, ακόμη και του τύπου λοίμωξης μέτριας βαρύτητας από Όμικρον, σε ορισμένα άτομα με πολλαπλές ευπάθειες μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή επιδείνωση της υγείας τους. Και στην περίπτωση αυτή το "ήπιο" Όμικρον θα φταίει.

Τι να περιμένουμε από τα εμβόλια στο μέλλον; Θα συνεχίσουμε να εμβολιαζόμαστε με δόσεις; Θα εξελιχθούν;

Όσο συνεχίζει η πανδημία, θα συνεχίζουμε να λειτουργούμε σε πανδημικές συνθήκες, ακόμη και με επαναλαμβανόμενους εμβολιασμούς. Άλλωστε, και γρίπη αν είχαμε όλο τον χρόνο και όχι μόνο εποχικά, ορισμένοι ευπαθείς θα έκαναν 3-4 δόσεις αντιγριπικού εμβολίου ετησίως. Είναι ένα ερώτημα η εξέλιξη των εμβολίων, κυρίως επειδή βρισκόμαστε πίσω από τον ιό στην εξέλιξή του. Για παράδειγμα, αν πάμε να φτιάξουμε εμβόλια βασιζόμενα στο Όμικρον 1 στέλεχος για το φθινόπωρο, δεν θα καλύπτουμε καθόλου καλά τα στελέχη που ενδέχεται να κυκλοφορούν τότε, όπως για παράδειγμα δεν θα καλύπτουμε τα στελέχη Όμικρον ΒΑ.2.12.1. BA.4  και BA.5, που έχουν αρχίσει να επικρατούν στο εξωτερικό.

Είναι ενθαρρυντικά τα δεδομένα από το χάπι της Pfizer;

Απόλυτα. Απλά έχει αλληλεπιδράσεις με σωρεία φαρμάκων, που ενδέχεται να περιορίζει την χρήση του σε ορισμένους ευπαθείς. Αλλά έχει σημασία, να κινητοποιούνται οι θεράποντες ιατροί άμεσα και να κάνουν αίτηση για την χορήγησή του σε άτομα με ευπάθειες. Που μπορεί απλά να είναι ένας συνδυασμός διαβήτη με υπέρταση ή παχυσαρκία, ακόμη και σε νέα άτομα. Από εκεί και πέρα, σπάνια άρχισε να αναφέρεται υποτροπή του ιού με την λήξη της αγωγής στις 5 ημέρες. Αποσαφηνίζεται ως γεγονός και θα γνωρίζουμε περισσότερα τις επόμενες εβδομάδες, απλά να το έχουν υπόψη θεράποντες και ασθενείς, σπάνιο είναι.

Εμβολιασμοί εναντίον Lockdown, τι δουλεύει καλύτερα εν τέλει;

Όταν δεν έχεις εμβόλιο ή άλλο όπλο και επαρκή γνώση, κάνεις lockdown. Μετά, οφείλεις να αναπτύξεις διάγνωση, ιχνηλάτηση, παρακολούθηση της απομόνωσης των κρουσμάτων, παρακολούθηση των στελεχών του ιού και των μεταλλάξεών του, και επικοινωνία των επιστημονικών δεδομένων στο ευρύ κοινό. Αν κάνεις όλα αυτά, σε συνδυασμό με χρήση μάσκας και εκτεταμένη εφαρμογή του καθαρισμού αέρα σε κλειστούς χώρους, δεν χρειάζεσαι lockdown.

Πότε και πώς τελικά θεωρείτε ότι θα φτάσουμε στη χρονική εκείνη στιγμή που θα πούμε πως ο Covid «τελείωσε»;

Δεν εξαρτάται από εμάς. Εκτός αν αποφασίσουμε να συμπεριφερθούμε επιθετικά απέναντι στον ιό, και όχι με την ψευδαίσθηση της συνύπαρξης (που εκτός των άλλων οδήγησε σε τεράστιο αριθμό ατόμων με σύνδρομα Long Covid).

Και μιας και είστε σινεφίλ, ποιος θα μπορούσε κατά τη γνώμη σας να μεταφέρει καλύτερα στο σινεμά την πορεία της πανδημίας, αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα και γιατί;

Φοβάμαι ότι θα σκεφτόμουν τον Ντενί Βιλνέβ, επειδή ο ζόφος των καλύτερων ταινιών του (και αναφέρομαι περισσότερο σε Sicario/Arrival/Incendies/ Blade Runner 2049), αυτή η έλλειψη ανάσας που σου καταλείπουν, είναι αυτό που οφείλουμε να θυμόμαστε, όταν λήξει η πανδημία.