Οι περιπτώσεις που δε χρειάζεται να απολογείσαι
Έχεις κι εσύ την τάση να ζητάς συγνώμη για τον αέρα που αναπνέεις; Καιρός να την ξεπεράσεις. Ειδικά για αυτές τις δέκα περιπτώσεις.
Ξέρεις κι εσύ ανθρώπους που πέφτεις πάνω τους και σου ζητάνε συγνώμη; Μήπως είσαι κι εσύ ένας απ’ αυτούς; Ορκίζεσαι κάθε φορά από μέσα σου πως δεν θα το ξανακάνεις, αλλά την επόμενη φορά πάλι σου βγαίνει αυθόρμητα; Μην ανησυχείς, είναι φυσιολογικό. Έχει να κάνει με τα επίπεδα της αυτοπεποίθησής σου, και την ανάγκη που λίγο πολύ όλοι έχουμε να είμαστε αποδεκτοί. Τιθασεύεται, με υπομονή και επιμονή –αρκεί να συνειδητοποιήσεις πως το κάνεις, και να προσπαθήσεις συνειδητά να το σταματήσεις. Αυτές είναι οι περιπτώσεις για τις οποίες πραγματικά δεν χρωστάς ούτε συγνώμες ούτε εξηγήσεις σε κανέναν.
Η προσωπική σου ζωή
Έχεις παιδιά. Δεν έχεις παιδιά. Έχεις ένα παιδί και δεν θέλεις άλλο. Έχεις εφτά παιδιά, και λες να κάνεις κι άλλο ένα. Είσαι κατά του γάμου. Παντρεύτηκες την πρώτη σου αγάπη στα 18 σου. Το «επειδή θέλω» και το «επειδή δεν θέλω» είναι επαρκέστατες απαντήσεις σε όλα τα «γιατί» που θα ακούσεις στη ζωή σου. Έχεις ακούσει αυτό το κλισέ που λέει «μην εξηγείσαι σε κανέναν, όσοι σε γουστάρουν δεν το χρειάζονται, οι υπόλοιποι ό,τι και να πεις δεν θα καταλάβουν»; Μεγάλη αλήθεια.
Το ότι κυνηγάς τα όνειρά σου
Τον 15ο αιώνα, ζούσε στην Ιταλία ένας πάμπλουτος ευγενής, ο Ludovico Buonarroti, έξαλλος με τον γιο του που αντί να ακολουθεί τα βήματα του πατέρα του στην πολιτική καθόταν κι έπαιζε με πηλούς και με λαδομπογιές, λερώνοντας τα χέρια του σαν κανάς πληβείος. «Κανένα δικό μου παιδί δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ τα χέρια του για να βγάλει το ψωμί του» έσκουζε και φώναζε σε όποιον είχε τον χρόνο και τη διάθεση να τον ακούσει –σε όλους δηλαδή, δεν είναι να πεις ότι οι φίλοι και οι γνωστοί του είχαν δουλειές να κάνουν. Ο γιος του αρνιόταν να τον ακούσει, ή να του εξηγήσει, ή να παραιτηθεί. Και ευτυχώς. Αλλιώς σήμερα θα ζούσαμε σε έναν κόσμο που δεν θα είχε ακούσει ποτέ το όνομά του. Το οποίο ήταν Μιχαήλ Άγγελος.
Το παρελθόν σου
Είσαι αυτός/η που είσαι, και έφτασες εδώ που έφτασες, ακριβώς επειδή έκανες/ έπαθες/ έμαθες πράγματα όλα τα προηγούμενα χρόνια της ζωής σου. Δεν χρωστάς ούτε εξηγήσεις ούτε απολογίες για το πόσο λίγες ή πολλές ήταν οι εμπειρίες σου, πόσο σωστές ή λάθος οι επιλογές σου, πόσο χαμένες ή αδραγμένες οι ευκαιρίες σου.
Οι απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι από σένα
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταπνίξεις την παρόρμηση να απαντήσεις «συγνώμη» όταν κάποιος σου λέει πως περίμενε να κάνεις ή να πεις κάτι που δεν έκανες. Οι προσδοκίες των άλλων όμως, ιδιαίτερα όταν σου φαίνονται υπερβολικές ή παράλογες, δεν είναι δική σου ευθύνη. Και το «μα περίμενα πως θα [συμπλήρωσε εδώ κάτι που ποτέ δεν υποσχέθηκες να κάνεις]» είναι κατάπτυστη απόπειρα χειρισμού που δεν αξίζει σε καμία περίπτωση τη συγνώμη σου.
Οι ελλιπείς σου γνώσεις
Το πρώτο πράγμα που θα ακούσεις από ανθρώπους που αποπειρώνται να μάθουν μια ξένη γλώσσα, τόσο σύνηθες που έχει γίνει και meme –“hi (excuse my bad English)” ή «γεια (συγνώμη για τα άθλια αγγλικά μου)». Ωραία θα ήταν να είχαμε εφεύρει εκείνη τη συσκευή του Matrix, που φόρτωνε στον εγκέφαλο γνώσεις όπως κατεβάζουμε ταινίες, αλλά μέχρι να γίνει αυτό, κανείς δεν θα τα ξέρει όλα. Μην απολογείσαι επειδή δεν ξέρεις –ανησυχητικό είναι μόνο το να μην θες να μάθεις.
Η (πικρή) αλήθεια
Είναι πειρασμός, είναι όμως και αυταπάτη το ότι γλυκαίνεις κάπως την δύσκολη αλήθεια που ετοιμάζεσαι να ξεστομίσεις αν ξεκινήσεις με ένα «συγνώμη, αλλά…». Κανείς δεν θα νιώσει καλύτερα ακούγοντας κάτι που δεν θα του αρέσει επειδή φρόντισες να βάλεις ένα συγνώμη στην αρχή. Αντ’ αυτού, ζύγιασε πόσο πραγματικά απαραίτητη είναι για την ύπαρξη του άλλου αυτή η σκληρή αλήθεια που ετοιμάζεσαι να πεις, και αν αποφασίσεις πως είναι, ξεκίνα λέγοντας κάτι στο πλαίσιο του «θέλω να πω κάτι που νομίζω θα σε στεναχωρήσει, αν προτιμάς να μην το ακούσεις το βουλώνω».
Τα συναισθήματά σου
Αν έτσι αισθάνεσαι, έτσι αισθάνεσαι. Όχι, δεν υπερβάλλεις, δεν είσαι παράλογος/η, δεν θα έπρεπε να αισθάνεσαι αλλιώς, ούτε να προσπαθείς να το κοντρολάρεις επειδή… Τι; Γιατί μας περνάει από το μυαλό καμιά φορά ότι θα έπρεπε να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας, λες και παίζουμε κάποιου είδους κοινωνική πόκα; Κανένα «συγνώμη, αλλά με πείραξε αυτό». Θα έλεγες ποτέ «συγνώμη, αλλά μου άρεσε αυτό»;
Το ότι ζητάς βοήθεια
Όχι, δεν θα σε κάνεις τους ανθρώπους πιο πρόθυμους να σε βοηθήσουν επειδή ζήτησες συγνώμη πριν ζητήσεις τη βοήθειά τους. Ούτε θα φανείς πιο ευγενικός/η. Αυτό το κάνουμε με το «ευχαριστώ πολύ, πραγματικά το εκτιμώ» στο τέλος, όχι με το συγνώμη στην αρχή.
Τα λάθη των άλλων
Το κάναμε σχεδόν όλοι μικροί, όταν οι γονείς μας γίνονταν ντροπιαστικοί μπροστά στους φίλους μας, και δικαιολογούμασταν, επειδή ήμασταν μικροί. Ο ενήλικος εαυτός σου δεν είναι υπεύθυνος για τα λάθη ή τις αδυναμίες κανενός άλλου –η μόνη ευθύνη που μπορείς να αναλάβεις είναι αυτή του εαυτού σου, άντε και της διαπαιδαγώγησης των παιδιών σου σε κάποιες περιπτώσεις (οι τσιρίδες του νεογέννητου στο αεροπλάνο, ας πούμε, δεν είναι μια από αυτές τις περιπτώσεις).
Η προσωπική σου ζωή
Έχεις παιδιά. Δεν έχεις παιδιά. Έχεις ένα παιδί και δεν θέλεις άλλο. Έχεις εφτά παιδιά, και λες να κάνεις κι άλλο ένα. Είσαι κατά του γάμου. Παντρεύτηκες την πρώτη σου αγάπη στα 18 σου. Το «επειδή θέλω» και το «επειδή δεν θέλω» είναι επαρκέστατες απαντήσεις σε όλα τα «γιατί» που θα ακούσεις στη ζωή σου. Έχεις ακούσει αυτό το κλισέ που λέει «μην εξηγείσαι σε κανέναν, όσοι σε γουστάρουν δεν το χρειάζονται, οι υπόλοιποι ό,τι και να πεις δεν θα καταλάβουν»; Μεγάλη αλήθεια.
Το ότι κυνηγάς τα όνειρά σου
Τον 15ο αιώνα, ζούσε στην Ιταλία ένας πάμπλουτος ευγενής, ο Ludovico Buonarroti, έξαλλος με τον γιο του που αντί να ακολουθεί τα βήματα του πατέρα του στην πολιτική καθόταν κι έπαιζε με πηλούς και με λαδομπογιές, λερώνοντας τα χέρια του σαν κανάς πληβείος. «Κανένα δικό μου παιδί δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ τα χέρια του για να βγάλει το ψωμί του» έσκουζε και φώναζε σε όποιον είχε τον χρόνο και τη διάθεση να τον ακούσει –σε όλους δηλαδή, δεν είναι να πεις ότι οι φίλοι και οι γνωστοί του είχαν δουλειές να κάνουν. Ο γιος του αρνιόταν να τον ακούσει, ή να του εξηγήσει, ή να παραιτηθεί. Και ευτυχώς. Αλλιώς σήμερα θα ζούσαμε σε έναν κόσμο που δεν θα είχε ακούσει ποτέ το όνομά του. Το οποίο ήταν Μιχαήλ Άγγελος.
Το παρελθόν σου
Είσαι αυτός/η που είσαι, και έφτασες εδώ που έφτασες, ακριβώς επειδή έκανες/ έπαθες/ έμαθες πράγματα όλα τα προηγούμενα χρόνια της ζωής σου. Δεν χρωστάς ούτε εξηγήσεις ούτε απολογίες για το πόσο λίγες ή πολλές ήταν οι εμπειρίες σου, πόσο σωστές ή λάθος οι επιλογές σου, πόσο χαμένες ή αδραγμένες οι ευκαιρίες σου.
Οι απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι από σένα
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταπνίξεις την παρόρμηση να απαντήσεις «συγνώμη» όταν κάποιος σου λέει πως περίμενε να κάνεις ή να πεις κάτι που δεν έκανες. Οι προσδοκίες των άλλων όμως, ιδιαίτερα όταν σου φαίνονται υπερβολικές ή παράλογες, δεν είναι δική σου ευθύνη. Και το «μα περίμενα πως θα [συμπλήρωσε εδώ κάτι που ποτέ δεν υποσχέθηκες να κάνεις]» είναι κατάπτυστη απόπειρα χειρισμού που δεν αξίζει σε καμία περίπτωση τη συγνώμη σου.
Οι ελλιπείς σου γνώσεις
Το πρώτο πράγμα που θα ακούσεις από ανθρώπους που αποπειρώνται να μάθουν μια ξένη γλώσσα, τόσο σύνηθες που έχει γίνει και meme –“hi (excuse my bad English)” ή «γεια (συγνώμη για τα άθλια αγγλικά μου)». Ωραία θα ήταν να είχαμε εφεύρει εκείνη τη συσκευή του Matrix, που φόρτωνε στον εγκέφαλο γνώσεις όπως κατεβάζουμε ταινίες, αλλά μέχρι να γίνει αυτό, κανείς δεν θα τα ξέρει όλα. Μην απολογείσαι επειδή δεν ξέρεις –ανησυχητικό είναι μόνο το να μην θες να μάθεις.
Η (πικρή) αλήθεια
Είναι πειρασμός, είναι όμως και αυταπάτη το ότι γλυκαίνεις κάπως την δύσκολη αλήθεια που ετοιμάζεσαι να ξεστομίσεις αν ξεκινήσεις με ένα «συγνώμη, αλλά…». Κανείς δεν θα νιώσει καλύτερα ακούγοντας κάτι που δεν θα του αρέσει επειδή φρόντισες να βάλεις ένα συγνώμη στην αρχή. Αντ’ αυτού, ζύγιασε πόσο πραγματικά απαραίτητη είναι για την ύπαρξη του άλλου αυτή η σκληρή αλήθεια που ετοιμάζεσαι να πεις, και αν αποφασίσεις πως είναι, ξεκίνα λέγοντας κάτι στο πλαίσιο του «θέλω να πω κάτι που νομίζω θα σε στεναχωρήσει, αν προτιμάς να μην το ακούσεις το βουλώνω».
Τα συναισθήματά σου
Αν έτσι αισθάνεσαι, έτσι αισθάνεσαι. Όχι, δεν υπερβάλλεις, δεν είσαι παράλογος/η, δεν θα έπρεπε να αισθάνεσαι αλλιώς, ούτε να προσπαθείς να το κοντρολάρεις επειδή… Τι; Γιατί μας περνάει από το μυαλό καμιά φορά ότι θα έπρεπε να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας, λες και παίζουμε κάποιου είδους κοινωνική πόκα; Κανένα «συγνώμη, αλλά με πείραξε αυτό». Θα έλεγες ποτέ «συγνώμη, αλλά μου άρεσε αυτό»;
Το ότι ζητάς βοήθεια
Όχι, δεν θα σε κάνεις τους ανθρώπους πιο πρόθυμους να σε βοηθήσουν επειδή ζήτησες συγνώμη πριν ζητήσεις τη βοήθειά τους. Ούτε θα φανείς πιο ευγενικός/η. Αυτό το κάνουμε με το «ευχαριστώ πολύ, πραγματικά το εκτιμώ» στο τέλος, όχι με το συγνώμη στην αρχή.
Τα λάθη των άλλων
Το κάναμε σχεδόν όλοι μικροί, όταν οι γονείς μας γίνονταν ντροπιαστικοί μπροστά στους φίλους μας, και δικαιολογούμασταν, επειδή ήμασταν μικροί. Ο ενήλικος εαυτός σου δεν είναι υπεύθυνος για τα λάθη ή τις αδυναμίες κανενός άλλου –η μόνη ευθύνη που μπορείς να αναλάβεις είναι αυτή του εαυτού σου, άντε και της διαπαιδαγώγησης των παιδιών σου σε κάποιες περιπτώσεις (οι τσιρίδες του νεογέννητου στο αεροπλάνο, ας πούμε, δεν είναι μια από αυτές τις περιπτώσεις).
