Πώς εξηγείται η πειθαρχία των Ελλήνων στα μέτρα;
Μια ψυχολόγος αναλύει την απρόσμενη (ή και όχι τόσο, αν το καλοσκεφτείς) πειθαρχία που δείξαμε ως χώρα στα περιοριστικά μέτρα.
Σου έκανε κι εσένα εντύπωση η τόσο μαζική, συντονισμένη πειθαρχία που δείξαμε σχεδόν όλοι, εκπλήσσοντας και τους ίδιους μας τους εαυτούς; Η αλήθεια είναι πως δεν θα έπρεπε. Αν το καλοσκεφτείς, η συλλογική μας συμπεριφορά εξηγείται μια χαρά –και ακριβώς απρόσμενη δεν είναι.
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ ζήτησε από την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Αρετή Βεργούλη να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους ένας τόσο εξωστρεφής, απείθαρχος λαός τήρησε με ευλάβεια μέτρα που του απαγόρευσαν να κυκλοφορεί και να συναναστρέφεται άλλους ανθρώπους.
Η απάντηση είναι εύκολο να δοθεί, αν αναλογιστούμε ότι η Ελλάδα είναι μια πατριαρχική κοινωνία, που πιστεύει στην ιεραρχία και στο σεβασμό προς τον «μεγαλύτερο», αναφέρει η κ. Βεργούλη.
Σύμφωνα με την ίδια, ο τρόπος οργάνωσης της εκάστοτε κοινωνίας, το αν δηλαδή είναι ατομοκεντρική ή συλλογική, παίζει σε τέτοιες περιπτώσεις καθοριστικό ρόλο. Η τάση για συμμόρφωση είναι μικρότερη στις κουλτούρες που δίνουν έμφαση στην ατομικότητα παρά σε εκείνες που δίνουν έμφαση στο σύνολο. Στην Ελλάδα από τη γέννηση μας, εντασσόμαστε σε ισχυρές οικογενειακές ομάδες, τα γνωστά «σόγια», πολυάριθμες οικογένειες από θείες, θείους, ξαδέλφια, με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς.
Επιπλέον, λέει η κ. Βεργούλη, «το ποσοστό κοινωνικής συμμόρφωσης σε συνδυασμό με το μεγάλο ποσοστό επιδοκιμασίας που δόθηκε στην κυβέρνηση, ότι πήρε τα απαιτούμενα μέτρα την κατάλληλη στιγμή, μπορεί να ληφθεί και ως βελτίωση της εικόνας του κράτους απέναντι στον πολίτη, ο οποίος την τοποθετεί ξανά στον ρόλο του «καλοήθη γονιού», που έλεγε και ο John Bowlby, και ως μια ακόμη αλληλεπίδραση ανάμεσα σε αρχετυπικές φιγούρες και εξουσία. Το Κράτος γονιός με τους πολίτες παιδιά».
Φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, ερευνητές όπως ο G.Gorer έκαναν λόγο για την επίδραση στην υιοθέτηση συμπεριφοράς, υποτακτικής ή επαναστατικής ανάλογα με τον τρόπο που κάποιος έχει μεγαλώσει. Σύμφωνα με την κ. Βεργούλη , «από το Κράτος, στην περίπτωση της πανδημίας, αποφασίσθηκε να υιοθετηθεί προστακτική νόρμα, για το ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και όχι περιγραφική νόρμα που υποδεικνύει τι κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι σε μια δεδομένη κατάσταση».
Άλλη μια τεχνική ενίσχυσης της ενδοτικότητας στα μέτρα, που φαίνεται ότι έχει εφαρμοστεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, «είναι εκείνη «του ποδιού στην πόρτα», όπου αρχικά οι περιορισμοί είναι μικροί και στη συνέχεια αυξάνονται, αυτό που εξαρχής επιθυμούσε η Πολιτεία και στην περίπτωση της Ελλάδας ήταν σωτήριο».
Επίσης, άλλος παράγοντας που εξηγεί το υψηλό ποσοστό, είναι «ο βαθμός ανοχής στην αβεβαιότητα, που φαίνεται ότι ως λαός το έχουμε σχετικά χαμηλά. H Ελλάδα ως έθνος εμφανίζει αυξημένο άγχος απέναντι σε κάτι διφορούμενο, και ως λαός πιο συναισθηματικός έχουμε ανάγκη κανόνες και νόμους, τους οποίους δύσκολα αποχωριζόμαστε έστω και αν είναι αναχρονιστικοί, γιατί δημιουργούν ασφάλεια. Έχοντας πολλές φορές ως λαός ξεγελαστεί από ψιλά γράμματα συμφωνιών, είμαστε συλλογικά επιφυλακτικοί απέναντι σε κάθε τι που δεν είναι ξεκάθαρο».
Επομένως, καταλήγει η ψυχολόγος, «η κοινωνική συμμόρφωση που δείξαμε, συνδέεται άρρηκτα με τις βαθιές συλλογικές εγγραφές που έχουμε ως λαός και που ως άλλο νόμισμα, ανάλογα με την «τύχη», άλλοτε μας οδηγούν μπροστά και άλλοτε είμαστε δέσμιοι αυτών».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ ζήτησε από την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Αρετή Βεργούλη να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους ένας τόσο εξωστρεφής, απείθαρχος λαός τήρησε με ευλάβεια μέτρα που του απαγόρευσαν να κυκλοφορεί και να συναναστρέφεται άλλους ανθρώπους.
Η απάντηση είναι εύκολο να δοθεί, αν αναλογιστούμε ότι η Ελλάδα είναι μια πατριαρχική κοινωνία, που πιστεύει στην ιεραρχία και στο σεβασμό προς τον «μεγαλύτερο», αναφέρει η κ. Βεργούλη.
Σύμφωνα με την ίδια, ο τρόπος οργάνωσης της εκάστοτε κοινωνίας, το αν δηλαδή είναι ατομοκεντρική ή συλλογική, παίζει σε τέτοιες περιπτώσεις καθοριστικό ρόλο. Η τάση για συμμόρφωση είναι μικρότερη στις κουλτούρες που δίνουν έμφαση στην ατομικότητα παρά σε εκείνες που δίνουν έμφαση στο σύνολο. Στην Ελλάδα από τη γέννηση μας, εντασσόμαστε σε ισχυρές οικογενειακές ομάδες, τα γνωστά «σόγια», πολυάριθμες οικογένειες από θείες, θείους, ξαδέλφια, με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς.
Επιπλέον, λέει η κ. Βεργούλη, «το ποσοστό κοινωνικής συμμόρφωσης σε συνδυασμό με το μεγάλο ποσοστό επιδοκιμασίας που δόθηκε στην κυβέρνηση, ότι πήρε τα απαιτούμενα μέτρα την κατάλληλη στιγμή, μπορεί να ληφθεί και ως βελτίωση της εικόνας του κράτους απέναντι στον πολίτη, ο οποίος την τοποθετεί ξανά στον ρόλο του «καλοήθη γονιού», που έλεγε και ο John Bowlby, και ως μια ακόμη αλληλεπίδραση ανάμεσα σε αρχετυπικές φιγούρες και εξουσία. Το Κράτος γονιός με τους πολίτες παιδιά».
Φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, ερευνητές όπως ο G.Gorer έκαναν λόγο για την επίδραση στην υιοθέτηση συμπεριφοράς, υποτακτικής ή επαναστατικής ανάλογα με τον τρόπο που κάποιος έχει μεγαλώσει. Σύμφωνα με την κ. Βεργούλη , «από το Κράτος, στην περίπτωση της πανδημίας, αποφασίσθηκε να υιοθετηθεί προστακτική νόρμα, για το ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και όχι περιγραφική νόρμα που υποδεικνύει τι κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι σε μια δεδομένη κατάσταση».
Άλλη μια τεχνική ενίσχυσης της ενδοτικότητας στα μέτρα, που φαίνεται ότι έχει εφαρμοστεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, «είναι εκείνη «του ποδιού στην πόρτα», όπου αρχικά οι περιορισμοί είναι μικροί και στη συνέχεια αυξάνονται, αυτό που εξαρχής επιθυμούσε η Πολιτεία και στην περίπτωση της Ελλάδας ήταν σωτήριο».
Επίσης, άλλος παράγοντας που εξηγεί το υψηλό ποσοστό, είναι «ο βαθμός ανοχής στην αβεβαιότητα, που φαίνεται ότι ως λαός το έχουμε σχετικά χαμηλά. H Ελλάδα ως έθνος εμφανίζει αυξημένο άγχος απέναντι σε κάτι διφορούμενο, και ως λαός πιο συναισθηματικός έχουμε ανάγκη κανόνες και νόμους, τους οποίους δύσκολα αποχωριζόμαστε έστω και αν είναι αναχρονιστικοί, γιατί δημιουργούν ασφάλεια. Έχοντας πολλές φορές ως λαός ξεγελαστεί από ψιλά γράμματα συμφωνιών, είμαστε συλλογικά επιφυλακτικοί απέναντι σε κάθε τι που δεν είναι ξεκάθαρο».
Επομένως, καταλήγει η ψυχολόγος, «η κοινωνική συμμόρφωση που δείξαμε, συνδέεται άρρηκτα με τις βαθιές συλλογικές εγγραφές που έχουμε ως λαός και που ως άλλο νόμισμα, ανάλογα με την «τύχη», άλλοτε μας οδηγούν μπροστά και άλλοτε είμαστε δέσμιοι αυτών».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
