Μαγειρεία: Γεύσεις παλιάς Αθήνας… σήμερα

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Πριν μερικές δεκαετίες σημεία συνάντησης δικηγόρων, εμπόρων και καταστηματαρχών της πόλης. Σήμερα γωνιές γαστρονομίας και λαϊκής παράδοσης για όσους θέλουν να γευτούν παραδοσιακό, σπιτικό φαγητό χωρίς να πληρώσουν πολλά και να ζήσουν λίγη από την μυρωδάτη αίγλη της παλιάς Αθήνας.

Τα αυθεντικά μαγειρεία της πόλης, μπορεί να μην συναγωνίζονται σε αριθμό και πολυπλοκότητα γεύσεων τα νέο-ταβέρνες και τα εστιατόρια με τις γκουρμέ συνταγές και τις περίτεχνες διακοσμήσεις, όμως αυτή είναι και η γοητεία τους. Απλό, «μαμαδίσιο» φαγητό ημέρας, αυτό που διαλέγεις με το δάχτυλο στην βιτρίνα και απολαμβάνεις σχεδόν αμέσως. Απλά (και νόστιμα) πράγματα δηλαδή.

Αποτίοντας φόρο τιμής στο θρυλικό «Δωρίς», το οποίο έκλεισε πρόσφατα παίρνοντας μαζί του μια ολόκληρη εποχή, αλλά και στον «Παπανδρέου», το ιστορικό πατσατζίδικο της Βαρβακείου, περιδιαβαίνουμε στο κέντρο της πόλης και ανακαλύπτουμε ένα προς ένα τα καλύτερα εναπομείναντα παραδοσιακά μαγειρεία της Αθήνας.

Το Άνθος (Κολοκοτρώνη 10, Αθήνα, τηλ: 2103232686)

«Εστιατόριο – Γαλακτοπωλείο το Άνθος» διαβάζεις στην ταμπέλα του παλιού αυτού μαγέρικου στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας και μπαίνεις κατευθείαν στο κλίμα. Ανοίγει από νωρίς για καφέ, κρέμα και ουζάκι και συνεχίζει ως εστιατόριο μέχρι το απόγευμα. Το παραδοσιακό αυτό μαγειρείο «άνθισε» το 1953, ενώ ο τωρινός ιδιοκτήτης το ανέλαβε το 1973. Όπως μας λέει, το κράτησε ακριβώς όπως ήταν και τότε, με πιάτα ημέρας και διακόσμηση που παραπέμπει σε άλλες εποχές: ξύλινες καρεκλίτσες μέσα, καρό τραπεζομάντηλα, λιτή διακόσμηση και φυσικά η δεσπόζουσα βιτρίνα για να διαλέξεις τι θα βάλεις στο στομάχι του από τα πιάτα ημέρας.

Λαχταριστά γεμιστά (αναμφίβολα το highlight του), κορυφαία πιάτα με μελιτζάνα (ιμάμ, παπουτσάκια) και αγνά μπιφτέκια με πατάτες φούρνου είναι μερικά μόνο από τα εδέσματα που σερβίρει κατά κανόνα, χωρίς φυσικά να λείπουν και τα κοκκινιστά ή τα όσπρια. Μαζί με μπύρα ή κρασί, δεν θα πληρώσετε παραπάνω από 10€ ανά άτομο.

Δίπορτο (Σωκράτους 9, Πλατεία Θεάτρου, 2103211463)

Λιγότερο οινομαγειρείο, περισσότερο… urban secret αυτό το μικροσκοπικό υπόγειο στην Πλατεία Θεάτρου αποτελεί μια πραγματική χρονομηχανή σε άλλες εποχές. Ο χρόνος εδώ πρέπει να έχει σταματήσει κάπου στο 1940: ξύλινα τραπεζάκια ντυμένα με λαδόκολα αντί για τραπεζομάντηλο, βαρέλια φθαρμένα από την… ακινησία, πικροδάφνες σε βαζάκι, και χάλκινες κούπες κρασιού.

Ο αειθαλής κύριος Δημήτρης, δεν δείχνει να έχει διάθεση για ιδιαίτερους πειραματισμούς, μαγειρεύει όπως τότε ρεβίθια στην πλάκα, ψήνει σαρδέλες, γαύρο και μπακαλιάρο παστό, βράζει πατάτες γιαχνί με σέλινο και όλα αυτά προτείνει να τα συνοδέψετε με δικό του χύμα κρασί από την Παιανία. Αυστηρά και μόνο άσπρο. Ο ίδιος ανέλαβε το «Δίπορτο» το 1957, όμως το κτίριο, στο οποίο βρίσκεται η χρονο-υπόγα του, χτίστηκε το 1895. Περισσότερο για την ατμόσφαιρα θα πας, παρά για τα πιάτα τα οποία είναι αρκετά περιορισμένα και ελαφρώς τσιμπημένα σε τιμές. Παρ’ όλα αυτά αρκετά νόστιμα. Υπολογίστε περί τα 22€ ανά άτομο με κρασί.

Οινομαγειρείο «Το Τριφύλλι» (Παναθηναϊκού 7, Αμπελόκηποι, τηλ: 210 6446585)

Το Τριφύλλι, ή Οινομαγειρείο, άνοιξε το 1962 μια ανάσα από το γήπεδο της Λεωφόρου, σερβίροντας μεζεδάκια σε φιλάθλους και ποδοσφαιριστές του Συλλόγου δια χειρός κυρίου Γιώργου στο σερβίρισμα και κυρίας Κούλας στο τηγάνι. Λίγα πράγματα έχουν αλλάξει σήμερα: τοίχοι βαμμένοι με λαδομπογιά, τραπέζια ντυμένα με παλιακούς μουσαμάδες, ξύλινες καρέκλες και τα κλασσικά βαρέλα στον τοίχο συνθέτουν το ρετρό σκηνικό του «Τριφυλλιού».

Και από φαγητό; Ότι και τότε. Από τις 8.30 (αυστηρά) κάθε βράδυ εκτός Κυριακής, στα λιγοστά τραπεζάκια του θα δοκιμάσεις ντολμαδάκια, κεφτεδάκια, συκωτάκια ψιλοκομμένα, μπακαλιάρο σκορδαλιά, χωριάτικη και τις περίφημες τηγανιτές πατάτες συνοδεία καλού χύμα κρασιού από το βαρέλι. Ο λογαριασμός δύσκολα θα ξεπεράσει τα 12€ ανά άτομο. Πέρυσι, το «Τριφύλλι» γιόρτασε μισό αιώνα ζωής. Αν συνεχίσει έτσι, πάει και για τον δεύτερο, πάντα με τις ευχές τις νεολαίας η οποία το κατακλύζει καθημερινά.

Μπαρμπαγιάννης (Εμμ. Μπενάκη 94, Εξάρχεια, τηλ.: 210 3824138)

Μωσαϊκό και φωτογραφίες παλιάς Αθήνας στο εσωτερικό, γλαστράκια και τραπέζια με καρό τραπεζομάντηλα στο εξωτερικό συναποτελούν την νοσταλγικά ρετρό διακόσμησή του. Ο Μπαρμπαγιάννης μετράει ήδη μισό αιώνα ιστορίας στην πιάτσα των Εξαρχείων και αποτελεί το κλασικότερο στέκι φαγητού επί πολλά χρόνια για φοιτητές και όχι μόνο. Όσο για το μενού; Κοτόπουλο με πατάτες στο φούρνο, χοιρινό λεμονάτο, ντομάτες γεμιστές, φασολάκια και παστίτσιο είναι οι δημοφιλέστεροι πρωταγωνιστές. Για να τα συνοδεύσεις, το δίλημμα εξαντλείται σε χωριάτικη ή χόρτα. Το κρασί είναι χύμα, δροσερό κι ιδιαίτερο. Οι τιμές σε καμία περίπτωση δεν ξεπερνούν τα 12-15 ευρώ το άτομο.

Καμπάνα (Πετμεζά 5, Κουκάκι, τηλ.: 210 9219818)

«Το μαγαζί το άνοιξαν τρεις συνέταιροι από Τρίπολη, Καλαμάτα και Ήπειρο. Εγώ μπήκα εμβόλιμος σαν βοηθός μάγειρα το ’74 και το ’77 αφού τελείωσα την θητεία μου έγινα συνέταιρος. Από το 1981 το τρέχω μόνος μου το μαγαζί», λέει ο κύριος Σπύρος, ο οποίος συνεχίζει να μαγειρεύει και να σερβίρει, πάντα με χαμόγελο, υπέροχες, σπιτικές σπεσιαλιτέ με ό,τι υλικά βρίσκει κάθε πρωί στην αγορά (μελιτζάνες ιμάμ, στιφάδο, μοσχαράκι κοκκινιστό, αρνάκι φρικασέ και φασολάκια γιαχνί μεταξύ άλλων). Χάρη στο μεράκι του, το μαγειρείο διατηρεί την ίδια ποιότητα σήμερα, όπως τότε που κατακλυζόταν από εμπόρους, ηθοποιούς, ποιητές (μεταξύ τους και ο Γ. Ρίτσος ο οποίος έτρωγε συνήθως γεμιστά!). Ο λογαριασμός δύσκολα θα ξεπεράσει τα 8 με 10€ το άτομο, ενώ το φρούτο ή το γλυκό, θα σας έρθει κερασμένο.

Οινομαγειρείο « Ήπειρος» (Φιλοποίμενος 4, στοά Μανέτα, Κεντρική Κρεαταγορά, τηλ. 210 3240773)

Πόσους ξενύχτηδες να έχει φιλέψει άραγε πατσά και ποδαράκι αυτό εδώ το 24ωρο μαγειρείο στην cult περιοχή της Βαρβάκειου; Δεν γνωρίζουμε να σας πούμε με ακρίβεια, πάντως σίγουρα θα είναι πολλοί, αν κρίνουμε από το πλήθος που συρρέει καθημερινά στην «Ήπειρο» μετά από μια βραδιά (αλκοολικής) υπερβολής ή απλά για να γεμίσει το στομάχι του με τίμιο και νόστιμο μαγειρεμένο φαγητό. Όπως μας πληροφορεί ο κ. Τζίμης, ιδιοκτήτης του μαγαζιού και μάγειρας, το μαγαζί υπάρχει τουλάχιστον ογδόντα χρόνια, όμως η οικογένειά του το έχει αναλάβει από το 2000. Ο χώρος λιτός με μερικές ξύλινες καρέκλες και τραπεζάκια και μια βιτρίνα με τις κατσαρόλες και τα ταψιά… φάτσα φόρα. Η κουζίνα του 100% ελληνική με έμφαση στο στιφάδο, το γιουβετσάκι φρικασέ, την κρεατόσουπα, τα σουτζουκάκια και τα γιουβαρλάκια. Μνημειώδης ο χορταστικός πατσάς του, όπως επίσης και η μαγειρίτσα, την οποία σερβίρουν όλον τον χρόνο. Όπως θα έπρεπε άλλωστε. «Νοοτροπία μας είναι να χορτάσουμε τον πελάτη με ένα πιάτο. Λόγω πίστεως», λέει ο κ. Τζίμης. Πράγματι, στην «Ήπειρο» θα χορτάσεις με μια μερίδα των 8€.

Αυτόφωρο (Λ. Αλεξάνδρας 152, τηλ: 210 6461377)

Το θρυλικό «ξενυχτάδικο» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας διανυκτερεύει απέναντι από τον Άρειο Πάγο, και σερβίρει… γιατρικά για το hangover και σπιτικά μαγειρευτά για να στρώσει το στομάχι μετά το αλκοόλ. Ο πατσάς του είναι ένας αθηναϊκός θρύλος, αλλά δύσκολα θα μείνεις παραπονεμένος από τα μαγειρευτά του, και ιδιαίτερα από το το λεμονάτο μοσχαράκι, την κοτόσουπα, το κριθαράκι και τα κρεατικά στον φούρνο. Όσο χειμωνιάζει, δημοφιλείς θα (ξανα) γίνονται και οι σούπες του. Προσπαθήστε να ξεπεράσετε τα 10€ το άτομο –δεν θα τα καταφέρετε.

Παραδοσιακή Ταβέρνα «Η Παλιά Αθήνα» (Νίκης 46, Πλάκα, τηλ: 2103245777)
Στην γραφική γειτονιά της Πλάκας, μια παραδοσιακή ταβέρνα/μαγειρείο λειτουργεί εδώ και είκοσι χρόνια, αποτίοντας φόρο τιμής στα παλιά μαγειρεία της πόλης, τόσο με τις γεύσεις της όσο και με την ατμόσφαιρά της. Η «Παλιά Αθήνα», όνομα και πράγμα, βρίσκεται σε έναν χώρο που θυμίζει παλιό σπίτι και είναι διακοσμημένη με γραμμόφωνα, μερικά ξύλινα έπιπλα και belle époque πίνακες στους τοίχους. Ο κύριος Βασίλης μαγειρεύει καθημερινά με προϊόντα που ψωνίζει από τη Βαρβάκειο, αρνούμενος να υποκύψει στους… γκουρμέ πειραματισμούς. «Ήθελα να φτιάξω το πιο φτηνό μαγαζί στη γειτονιά. Βγαίνει ο άλλος και λέει για παραδοσιακή κουζίνα, πουλώντας το χοιρινό 18€ επειδή το μαγείρεψε με περγαμόντο. Εγώ έχω το απλό, παραδοσιακό χοιρινό λεμονάτο με 8€. Ό,τι βλέπουν στο Ίντερνετ πάνε και το φτιάχνουν. Βλέπεις κοτόπουλο με μάνγκο, τι σχέση έχει αυτό με τις γιαγιάς μας το φαί; Με τον κόκορα στιφάδο», αναρωτιέται. Αυτήν την εποχή στην «Παλιά Αθήνα» θα απολαύσετε μεταξύ άλλων εκπληκτικούς λαχανοντολμάδες, μουσακά, παστίτσιο και κόκορα στιφάδο. Για ένα πλήρες γεύμα με ορεκτικό και σαλάτα δεν θα πληρώσετε παραπάνω από 17€, ενώ το γλυκάκι θα έρθει κερασμένο.